نگاه دوگانه حقوق‌بشری به ایران و عربستان
روزنامه شرق در یادداشتی به قلم ابوالقاسم دلفی دیپلمات بازنشسته آورده است: در شرایطی که اوضاع داخلی عربستان سعودی تحت تأثیر سیاست‌ها و عملکردهای خانواده ملک سلمان و به‌ویژه محمد بن‌سلمان که قرار است وارث تاج و تخت در این کشور باشد، شدیدا مورد نگرانی مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی قرار دارد، رفتارهای خودسرانه و خشونت‌بار رژیم وهابی علیه اقلیت‌های مختلف به‌ویژه شیعیان و آفریقایی‌ها در این کشور همچنان ادامه دارد. در این شرایط پاره‌ای اخبار حکایت از آن دارد که برخی حرکات نمایشی از سوی دستگاه قضائی این کشور با صحنه‌آرایی‌های مفصل رسانه‌ای، درصدد انحراف روندهای تندوتیز داخلی و خارجی علیه عملکرد حقوق‌بشری حکومت وهابی است.
قتل فجیع جمال خاشقجی، ناراضی سعودی، در کنسولگری عربستان در استانبول در سال گذشته که با هماهنگی کامل سران رژیم به‌ویژه محمد بن‌سلمان انجام شده و مورد تأیید بسیاری از مراجع مستقل نیز قرار گرفت، سابقه بسیار منفی حقوق‌بشری ریاض را در افکار عمومی جهان به‌شدت وخیم‌تر کرد؛ بنابراین در مدت یک سال پس از گذشت از آن فاجعه، رژیم وهابی در تلاش برای بهبود چهره بیرونی خود به‌ویژه نزد آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها اقدامات مختلفی را در دستور کار داشته که از آن جمله به‌تازگی در یک حرکت نمایشی پرسروصدا اعلام کرده که برخی از احکام قضائی رژیم در زمینه اعدام افراد زیر سن قانونی و شلاق‌زدن را با مجازات‌های دیگری جایگزین کرده است.
در واقع این حرکت سیاسی نمایشی محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی که متعاقبا با فضاسازی وسیع رسانه‌ای در راستای تصحیح چهره مخدوش او همراه بود، هم‌زمان با تلاش‌هایی است که عربستان به تقلید از برخی همسایگان خلیج‌فارسی خود و به‌ویژه امارات متحده عربی و قطر برای تصاحب باشگاه‌های ورزشی اروپایی شدت گرفت.
بنا بر گزارش منابع خبری وهابی که در سطح وسیعی در اروپا نیز منعکس شده است، مؤسسه موسوم به صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی عربستان «PIF» که تحت مدیریت محمد بن‌سلمان قرار دارد، درصدد است تا ۸۰ درصد سهام یکی از باشگاه‌های قدیمی فوتبال انگلستان به نام نیوکاسل یونایتد را به قیمت حدود ۳۵۰ میلیون یورو خریداری کند.
اگرچه برخی منابع داخلی مشکلات مالی سعودی را به خاطر بحران بازار نفت برای طرح این پیشنهاد نامناسب می‌دانند؛ اما «PIF» با ۳۰۰ میلیارد یورو سرمایه، قرارداد خرید را از ماه ژانویه گذشته و در کوران بحران کرونا در عربستان در دست مذاکره و آماده‌سازی دارد.
دراین‌حال سازمان‌های مردم‌نهاد و سمن‌های حقوق‌بشری با برپایی کمپین‌های عمومی و نامه‌نگاری با مسئولان ورزشی بریتانیا صلاحیت نمایندگان سعودی به‌عنوان افراد ناصالح برای هدایت باشگاه‌های ورزشی را شدیدا زیر سؤال برده‌اند. دراین‌بین عفو بین‌الملل نیز که مقرش در لندن قرار دارد، در نامه‌ای به رئیس سازمان لیگ فوتبال جزیره، درباره اینکه با واگذاری یک باشگاه فوتبال به عربستان سعودی، چهره این نهاد بریتانیایی مخدوش خواهد شد، هشدار داده است. به نظر این نهاد حقوق‌بشری، اقدام سعودی‌ها در راستای انحراف افکار عمومی از تجاوزات آشکار این رژیم به حقوق بشر و به‌ویژه حقوق زنان طراحی شده است.
هم‌زمانی اعلام تغییر در نحوه مجازات‌های اعمالی برای افراد کمتر از سن قانونی و سنگسار در عربستان سعودی با اوج‌گیری تصمیم این کشور برای خرید یک باشگاه ورزشی فوتبال در انگلستان قطعا تصادفی نبوده است. به دنبال حوادث سال ۲۰۱۲ در منطقه شیعه‌نشین قطیف در شرق عربستان و دستگیری و اعدام ده‌ها نفر از مردم مظلوم این منطقه به جرم شرکت در تظاهرات و اعدام ناعادلانه شیخ باقر النمر، از علمای شیعه عربستان، علی النمر برادرزاده ایشان هم که در آن زمان ۱۷ساله بود، به جرم شرکت در تظاهرات ضدسعودی محکوم به اعدام شد و قرار بود در سال ۲۰۱۵ حکم اجرا اعلام شود؛ اما برخی فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی اعدام نام‌برده را به تعویق انداخت. او که هم‌اکنون ۲۵ساله است و در انتظار اجرای حکم اعدام است، با شرایط جدید احکام اعدام برای افراد زیر سن قانونی، محکوم به ۱۰ سال زندان می‌شود و مسلما سعودی‌ها از این موضوع بهره‌برداری‌های سیاسی و تبلیغاتی خویش را به عمل خواهند آورد.
از سوی دیگر و در شرایطی که وضعیت نقض حقوق بشر در عربستان و به‌ویژه موضوع اعدام‌ها در بین اقلیت‌های مختلف این کشور و افراد زیر سن ۱۸ سال سعودی، به‌سادگی از سوی کمیساریای حقوق بشر سازمان ملل مورد کم‌توجهی قرار می‌گیرد و اغلب برای اقدامات نمایشی و فضاسازی‌های رژیم سعودی، ملاطفت‌هایی نیز مشاهده می‌شود.
کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل طبق قاعده از شرایط تحریمی بسیار شدید دولت ایالات متحده، علیه جمهوری اسلامی ایران که در وضعیت بحرانی ویروس کرونا در ایران، بر بسیاری از شئونات ازجمله دسترسی‌نداشتن آسان و سریع به لوازم و ملزومات خدمات بهداشتی-درمانی برای مقابله با ویروس کووید۱۹ تأثیر داشته، باید مطلع بوده و دست‌کم در بیانیه یک‌جانبه خود که ظاهرا از سوی اعضای دفتر و مشاوران ایشان تهیه شده است، توجه لازم را به این موضوع و دست‌کم تلاش برای رفع تحریم‌های ظالمانه را به عمل می‌آورد.
در ثانی در سال‌های اخیر در جمهوری اسلامی ایران بسیار مرسوم و متداول بوده و آمار معاونت وزارت دادگستری نیز آن را تأیید می‌کند که با تلاش‌های «میانجیگران فراوان نهادهای حقوق‌بشری و افراد خیّر و خیریه‌ها و ستادهای دیه» تا بیش از ۹۰ درصد جرائم مربوط به قتل‌های عمد منجر به قصاص «افراد زیر ۱۸ سال»، منتج به عفو و سازش بین اصحاب دعوا می‌شود که ظاهرا از دید و نظارت کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل در این مقطع چندان مورد توجه لازم قرار نگرفته است.
و سخن آخر اینکه شرایط بحرانی و وخیم ناشی از ویروس فراگیر کووید۱۹ وقت، انرژی و سرمایه فراوانی از کشور را که به سلامتی و حیات سالم مردم مربوط می‌شود، به خود جلب کرده است. وضعیت بی‌سابقه بحران حاکم در بازار جهانی نفت، مشکلات پیش‌بینی‌ناپذیری بر اقتصاد کشور تحمیل کرده است.
تحریم‌های ناعادلانه و فشار حداکثری ترامپ و عوارض آن، توان و ظرفیت فراوانی از کشور را صرف مقابله و ناکاراکردن آن کرده است و... ؛ اما تلاش برای گردوغبار روبی از چهره پاک و منزه خارجی و بیرونی کشور، باید همواره در دستور کار اصلاح و بهبود قرار داشته و هرگونه بهانه‌ای برای مدارا و مماشات با آن، توجیه‌پذیر نخواهد بود.
نظر شما :