چگونه چین از تهدید کرونا فرصت ساخت

نویسنده: دکتر احسان موحدیان، محقق و مدرس دانشگاه

دیپلماسی ایرانی: با انتشار ویروس کرونا در کشورهای مختلف جهان، چین از این تهدید برای تقویت دیپلماسی عمومی خود به گونه ای مطلوب بهره برده و به کشورهای دوست و به خصوص ایران برای رهایی از چنگال این ویروس یاری رسانده تا وجهه خود در میان افکار عمومی را ارتقا بخشد.

دیپلماسی عمومی کشورها در قبال یکدیگر جلوه های مختلفی دارد که از جمله آنها می توان به کمک های انسان دوستانه، علمی و پزشکی برای مقابله با بیماری های صعب العلاج و مسری در دیگر کشورها اشاره کرد. در این میان چین به عنوان یکی از شرکای استراتژیک ایران، این بخش از ظرفیت دیپلماسی عمومی خود را برای تقویت روابط با کشورهایی همچون ایران به کار گرفته که به علت تحریم های اقتصادی ظالمانه آمریکا در زمینه مقابله با ویروس کرونا با دشوارهایی مواجه اند.

در همین راستا ژائو لیجیان سخنگوی وزارت خارجه چین به صراحت از تداوم پشتیبانی از ایران در نبرد با ویروس کرونا سخن گفته و خواستار همکاری جامعه بین المللی با ایران برای تضمین امنیت بهداشت جهانی سخن گفته است. به گفته وی تداوم تحریم های یک جانبه آمریکا در این شرایط اقدامی ضدانسانی است و شرایط را بدتر خواهد کرد. این گفته ها در شرایطی که حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان لغو تحریم های دارویی دولت آمریکا را نشانه عزم واقعی کاخ سفید در جهت کمک به مقابله با کرونا در ایران دانسته، معنایی دوچندان می یابد.

چین در راستای اثبات جدیت خود در یاری رسانی به ایران در مقابله با کرونا و در قالب یک ابتکار عمل دیپلماسی عمومی و پزشکی، کیت های تشخیص ویروس کرونا و نیز گروهی از متخصصان داوطلب را به ایران اعزام کرده است. اولین محموله کمک های ارسالی چین متشکل از 5000 کیت آزمایش ویروس کرونا و 250 هزار ماسک بوده و چهار متخصص کنترل این بیماری نیز همراه با این محموله به ایران فرستاده شدند. 

متخصان صلیب سرخ چین که هفته گذشته به ایران رسیدند، علاوه بر انتقال ابزار و تجهیزات پزشکی و درمانی، تجارب خود در زمینه مقابله با کرونا را در اختیار طرف ایرانی گذاشته و با تحسین مقامات کشورمان و نیز سازمان بهداشت جهانی مواجه شده اند. آنان همچنین خواستار ارتقای همکاری های دوجانبه در زمینه دارو و بهداشت شده اند. اعضای این گروه با همکاری گروه اعزامی سازمان بهداشت جهانی، تجارب خود در مورد نقشی که قرنطینه پزشکی در زمینه کنترل گسترش این بیماری ایفا می کند را در اختیار وزارت بهداشت ایران قرار داده اند. به گفته ماریا ون کرکوو مسئول فنی برنامه اضطراری سلامت سازمان بهداشت جهانی، اقدامات گروه پزشکی چین در ایران، نمونه ای عالی از به اشتراک گذاری تجارب را در سطح فردی ودوجانبه به نمایش گذاشته است. 

اعلام آمادگی چین برای تداوم این کمک ها بر مبنای نیازهای ایران چهره مطلوبی را از دولت و کشور چین در میان افکار عمومی داخل کشور ترسیم می کند. البته باید توجه داشت که ایران نیز در زمان شیوع اولیه ویروس کرونا در چین برخی اقلام و تجهیزات پزشکی را در اختیار چین گذاشت و جواد ظریف اولین وزیر خارجه یک کشور خارجی بود که برای چینی ها پیام همدردی ارسال کرد.

دیپلماسی عمومی چین بر مبنای تهدید ویروس کرونا در قبال ایران، محدود به اقدامات دولت این کشور نمانده و در سطح عمومی و از سوی عموم مردم این کشور نیز دنبال می شود. به عنوان مثال، یکی از فعالیت های روزمره جدید چن زیرویی، که مدتی قبل در ایران به تحصیل اشتغال داشته و از مهمان نوازی مردم کشورمان خاطره خوشی دارد، ترجمه دهها ویدئوی چینی در مورد کنترل ویروس کرونا به زبان فارسی است. وی در این مورد گفته است: " تنها هدفم این بود که در پاسخ به مهربانی مردم ایران در زمان تحصیلم در این کشور برایشان کاری بکنم. " چن یک سال قبل بعد ازاتمام تحصیلاتش در مقطع کارشناسی ارشد رشته تاریخ ایران در دانشگاه تهران به چین بازگشته است. 

این بانوی چینی هم اکنون یکی از اعضای یک گروه داوطلب ایرانی – چینی است که به تازگی گرد هم آمده اند تا یافته های علمی چین در مورد مقابله با ویروس کرونا را در اختیار مردم ایران قرار دهند. حدود 200 داوطلب از ایران و چین در این گروه عضویت دارند. به گفته کوثر حسنی یکی از اعضای این گروه بسیاری از ایرانیان در مورد نحوه مقابله با ویروس کرونا دچار سردرگمی بودند و انتقال تجارب چین به ایران می تواند به حل این مشکل کمک کند. 

اقدامی دیگر در حوزه دیپلماسی عمومی مردمی چین که مورد توجه قرار گرفت، از سوی یه شیائولیانگ بازرگان چینی مقیم تهران رخ داد. وی که مقداری ماسک برای انتقال به چین خریداری کرده بود، وقتی با شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران مواجه شد، از تصمیم خود منصرف شد و ماسک های خریداری شده را به همراه تعدادی کیت تست کرونا در اختیار ایران گذاشت. وی هدف از این کار را توسعه دوستی میان ایران و چین دانست. 

اقدامات دیپلماسی عمومی چین برای مقابله با کرونا محدود به ایران نبوده و این کشور در زمینه ارسال تجهیزات پزشکی و به اشتراک گذاری دانش خود با کشورهایی همچون آذربایجان، بلاروس، گرجستان، مولداوی، ارمنستان، ترکمنستان و سازمان همکاری شانگهای فعال بوده و از شیوه هایی همچون ویدئو کنفرانس برای برگزاری جلسات آنلاین بهره برده است. 

باید توجه داشت که مقامات چینی با تاکید بر ضرورت لغو تحریم های امریکا بر علیه ایران و تمرکز بر چالشی که این تحریم ها برای کل بشریت ایجاد می کند، خود را به عنوان یک شریک استراتژیک قابل اعتماد برای ایران و یک کشور مسئول و دلسوز در سطح جهانی به تصویر کشیده اند. این اقدام در شرایطی رخ می دهد که گروه های فشار ضد ایران در آمریکا به شدت خواستار جلوگیری از هرگونه همکاری شرکت های دارویی خارجی با ایران حتی با اهداف بشردوستانه هستند. 

یکی از این گروه های فشار به نام " متحد علیه ایران هسته ای" هرگونه صادرات دارو به ایران را هدف قرار داده و این امر نشان می دهد ادعاهای دولت ترامپ در مورد ایجاد یک کانال مالی برای انتقال کالا و تجهیزات پزشکی به ایران جامه عمل به خود نخواهد پوشاند. اقداماتی از این دست در کنار ظن جدی مقامات کشورمان در مورد استفاده آمریکا از ویروس کرونا به عنوان یک سلاح بیولوژیک بر علیه کشورهایی همچون ایران و چین، وجهه آمریکا در میان افکار عمومی مردم ایران را بیش از پیش تخریب خواهد کرد و دیگر اقدامات دیپلماسی عمومی وزارت خارجه دولت آمریکا را که از طریق فعالیت در شبکه های اجتماعی پیگیری می شود، بی ثمر خواهد گذاشت.