ازبکستان جدید؛ همگرایی منطقه‌ای با نیم‌نگاهی به غرب
همکاری‌های منطقه‌ای و حفظ تعادل بین نفوذ روسیه و چین، خط مشی اصلی سیاست خارجی ازبکستان پس از به قدرت رسیدن «میرضیایف» است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تاشکند، نشریه «ادونس» چاپ کرواسی در گزارش اخیر خود به بررسی سیاست های داخلی و خارجی ازبکستان پس از به قدرت رسیدن «شوکت میرضیایف» پرداخت.
در این مطلب آمده است: سال 2016 میلادی در ازبکستان رئیس جمهور عوض شد و این امر موجب تقویت فعالیت‌های این کشور در عرصه بین المللی شد.
همکاری‌های منطقه‌ای و حفظ تعادل بین نفوذ روسیه و چین خط مشی اصلی سیاست خارجی ازبکستان است.
«شوکت میرضیایف» در سال 2016 میلادی رئیس جمهور ازبکستان شد و بلافاصله برای تحکیم موقعیت خود سیاست داخلی را تغییر داد.
در این زمینه عامل اصلی اصلاحات اقتصادی شامل محدودیت برنامه ریزی مرکزی و همچنین مبارزه با فساد و اقتصاد سایه می‌باشد.
در همین راستا تشریفات برای جذب سرمایه گذاری خارجی تسهیل ، مناطق اقتصادی ایجاد و مقررات برای افزایش تعداد گردشگران به طور قابل ملاحظه‌ای اصلاح شد.
این موارد باید اعتبار کشور را بهبود بخشد و سرمایه گذاری‌های خارجی را جذب کند و همچنین به آمادگی دولت جدید برای دگرگونی‌ها اشاره کند.
در نتیجه، بانک جهانی در رده بندی سهولت تجارت (Doing Business 2020) جایگاه ازبکستان را 10 پله ارتقا داد و بدین ترتیب این کشور در رتبه 69 قرار گرفت.
مجله «اکونومیست» ازبکستان را به عنوان پیشتاز اصلاحات اقتصادی سال 2019 میلادی معرفی کرد و همچنین نشریه «لونلی پلانت» این کشور را به عنوان جذاب ترین مسیر گردشگری در سال 2020 میلادی عنوان کرد.
اما میرضیایف ماهیت سیاست خارجی «اسلام کریم‌اف» را که پس از سال 2012 میلادی وقتی ازبکستان سازمان پیمان امنیت جمعی را ترک کرد، تغییر نداد.
این سیاست خودداری از عضویت در هرگونه ائتلاف نظامی، عدم اعزام نیروهای مسلح به خارج از کشور و ممنوعیت استقرار نیروهای مسلح خارجی در قلمرو ازبکستان را در نظر داشت.
این موارد به جایگاه جغرافیایی ازبکستان ارتباط دارد.
ازبکستان با تمام کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان هم مرز است اما با ابرقدرت‌های اصلی در منطقه یعنی با روسیه و چین مرز مشترک ندارد.
میرضیایف دیپلماسی ازبکستان را که در زمان کریم‌اف سال‌های طولانی غیر فعال بود، احیا کرد.
بهبود روابط با کشورهای همسایه در اولویت سیاست خارجی قرار گرفت و میرضیایف نیمی از سفرهای خارجی خود را به کشورهای منطقه انجام داد.
در چارچوب این سفرها قراردادهایی در مورد توسعه زیربناها و تسهیل سرمایه گذاری امضا شد.
ازبکستان همچنین تلاش کرد مسائل مربوط به اختلافات مرزی با قرقیزستان و تاجیکستان که از زمان استقلال در سال 1991 میلادی باقی مانده را حل و فصل کند.
از سال 2018 میلادی به ابتکار ازبکستان و قزاقستان رایزنی کشورهای آسیای مرکزی به طور مرتب برگزار شد.
نخستین نشست در شهر «آستانه» و دومین در سال 2019 میلادی در شهر «تاشکند» برگزار شد.
هدف آنان تقویت گفت‌وگوهای سیاسی و تجارت در منطقه است.
ازبکستان این گفت‌وگو را به عنوان فرصتی برای تحکیم موقعیت کشورها در آسیای مرکزی در مقابل روسیه و چین تلقی می‌کند.
ازبکستان در سیاست خارجی خود به افغانستان به خصوص در چارچوب مبارزه با تهدیدات فراملی مانند تجارت مواد مخدر و سلاح و همچنین فعالیت گروه‌های تروریستی توجه خاصی داشته است.
میرضیایف همچنین در پروسه صلح افغانستان به طور فعال شرکت کرد.
سفر «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا به ازبکستان و متعاقب آن معرفی «استراتژی آمریکا در آسیای مرکزی» اهمیت همکاری 2 کشور را نشان داد.
از سال 2016 میلادی ازبکستان علاقه‌مندی خود را برای تعمیق همکاری‌ها با اتحادیه اروپا نشان داد.
در سال 2018 میلادی طرفین گفت‌وگوها درباره تقویت همکاری‌ها را آغاز کردند.
«ویدران آبوچینا» روزنامه نگار و سیاستمدار در این مورد نوشت: میرضیایف که در زمان انتقال قدرت از روسیه کمک سیاسی گرفت، به محدود کردن نقش این کشور از جمله برکناری افسران خدمات امنیت ملی که با روس‌ها رابطه نزدیک دارند، اقدام کرد.
همچنین رئیس جمهور ازبکستان تلاش کرد تاثیر روسیه را در منطقه محدود کند.
به طور مثال، قرقیزستان را به جلوگیری از حضور نظامی روسیه دعوت کرد.
علاوه بر این ازبکستان تلاش می‌کند قالب‌های همکاری مشابهی که روسیه به کشورهای منطقه پیشنهاد می‌کند، ایجاد کند.
همچنین از عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا خودداری کرد و مقام ناظر در این سازمان را انتخاب کرد.
همچنین از پیوستن به سازمان پیمان امنیت جمعی نیز خودداری کرد در عوض، ازبکستان علاقه‌مند به توسعه روابط حسنه سیاسی و گسترش همکاری‌های اقتصادی با روسیه است.
در چارچوب سفر «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه به ازبکستان در ماه اکتبر سال 2018 میلادی بیش از 100 قرارداد اقتصادی از جمله تشویق تجارت، تعمیق همکاری‌های فنی در حوزه دفاعی و بهبود مقام حقوقی ازبک‌ها (امروز در روسیه بیش از 2 میلیون مهاجر کاری فعالیت می‌کنند) در روسیه به امضا رسیده است.
ازبکستان در مقابل تلاش می‌کند با چین، همکاری‌های بازرگانی خود را بیش از پیش توسعه دهد.
هم اکنون حجم مبادلات بازرگانی ازبکستان با چین در سطح 20 درصد است.
ازبکستان خواستار توسعه صادرات مواد خام از آسیای مرکزی به چین از جمله ترانزیت گاز از ترکمنستان به چین است.
همچنین ازبکستان با تاثیر چین در امنیت آسیای مرکزی، به طور مثال، پایگاه‌های نظامی در افغانستان و تاجیکستان مخالفت نمی‌کند.
ازبکستان از فعالیت سیاسی و اقتصادی دیگر کشورها در منطقه نیز استقبال می‌کند.
از جمله ازبکستان از عضویت هند و پاکستان در سازمان همکاری شانگهای در سال 2017 میلاد حمایت کرد، با ترکیه روابط سیاسی نزدیک برقرار و با ژاپن و کره جنوبی همکاری اقتصادی خود را توسعه داد.
ازبکستان در آینده بر توسعه روابط و تعمیق همکاری‌های منطقه‌ای در آسیای مرکزی متمرکز می‌شود.
همچنین این کشور تعادل را در روابط با روسیه و چین حفظ و از همکاری با هر 2 کشور سود می‌کند.
با وجود فشار روسیه، ازبکستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا نمی‌پیوندد.
همچنین ازبکستان به سازمان پیمان امنیت جمعی نیز باز نمی‌گردد چون عضویت در آن با سیاست کنونی دفاعی این کشور ناسازگار است.
بدون ازبکستان که پرجمعیت ترین کشور منطقه (34 میلیون جمعیت) است و جایگاه استراتژیکی در آسیای مرکزی دارد، این طرح‌های اوراسیا تحت ریاست روسیه، به احتمال قوی، بیشتر توسعه نخواهد یافت.
نظر شما :