جهت گیری نظامی تهران دفاعی است

نویسنده: ادوارد هانت

دیپلماسی ایرانی: دولت دونالد ترامپ سعی دارد ایران را به عنوان کشوری متجاوز نشان دهد که ثبات خاورمیانه را از بین برده است، اما گزارش جدید آژانس اطلاعات دفاعی دیدگاه دیگری را ارائه می دهد مبنی بر اینکه ایران نگران تهدید ایالات متحده و به دنبال بازداری از حمله احتمالی آمریکایی است. در این گزارش که قابلیت های نظامی ایران را به طور دقیق مورد بررسی قرار داده، به برخی از انگیزه های دولت ایران اشاره شده که مقامات ایالات متحده عمدتا از پرداختن به آنها سر باز می زنند. یکی از یافته های کلیدی این گزارش این است که جهت گیری نظامی ایران در درجه اول دفاعی است.

در این گزارش آمده است: «ایران بر آماده سازی و تجهیز نیروهای نظامی خود برای دفاع در برابر حمله هوایی و زمینی یک دشمن برتر در فنآوری و در درجه اول ایالات متحده، متمرکز است.»

این گزارش در میانه افزایش تنش ها بین ایالات متحده و ایران منتشر شده است. دولت ترامپ از زمان خارج کردن ایالات متحده از توافق هسته ای ایران در ماه مه سال 2018، یک جنگ اقتصادی علیه ایران آغاز و تحریم های فلج کننده ای را علیه این کشور اعمال کرده است. اقتصاد ایران در یک سال گذشته بیش از 10 درصد کوچک شده است.

تنش ها بین آمریکا و ایران در تابستان در پی چند حمله عوامل ناشناس به دارایی های ایالات متحده و متحدان آن در منطقه تشدید شد: چند نفتکش هدف حمله قرار گرفتند؛ به دو تاسیسات نفتی مهم آرامکو در عربستان سعودی حمله شد؛ و سپاه پاسداران ایران یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکا را منهدم کرد. ایران مسئولیت همه حملات در منطقه به غیر از هواپیمای بدون سرنشین آمریکا را رد کرده، اما ترامپ ایران را در همه آنها مقصر دانسته و بارها به وارد شدن به جنگ با این کشور تهدید کرده است.

اگرچه دولت ترامپ تاکنون از حمله به ایران خودداری کرده، اما عمدتا این کشور را به عنوان تهدیدی جدی به تصویر می کشد که باید با آن مواجه شد. مقامات دولت ترامپ ادعا می کنند که ایران از تروریست ها پشتیبانی و اسرائیل را تهدید می کند و به دنبال هژمونی منطقه ای است. اما همه سیاستمداران در واشنگتن درباره اینکه ایران صرفا به دنبال بی ثباتی خاورمیانه است، هم عقیده نیستند. طبق گزارش آژانس اطلاعات دفاعی، دولت ایران اساسا به دنبال تدوین و اجرای یک استراتژی نظامی با هدف منصرف کردن ایالات متحده از حمله به خاک خود است. دولت ایران این استراتژی را پس از حملات ایالات متحده به افغانستان و عراق در سال های 2001 و 2003 اتخاذ کرد. به گزارش آژانس اطلاعات دفاعی، تهران با شروع این جنگ ها در صدد هماهنگ سازی دکترین نظامی خود برای مقابله با تهدیدهای ارتش های پیشرفته تر غربی و بازداری از این تهدیدها برآمد.

در این گزارش آمده است: «دولت ایران به ویژه از این بیم داشته که ایالات متحده بخواهد از حضور نظامی فزاینده خود در منطقه بهره برداری کند. حضور ایالات متحده در منطقه احساس محاصره در ایران ایجاد کرده و این در حالی است که تهران همچنان باور دارد واشنگتن به دنبال تغییر نظام جمهوری اسلامی است.»

ایران که به طور فزاینده احساس خطر می کرده، یک استراتژی بازدارنده حول سه توانایی نظامی از جمله موشک های بالستیک دور برد، نیروی دریایی منطقه ای و نیروهای نیابتی منطقه ای ایجاد کرده است. تلاش ایران برای توسعه موشک های بالستیک دور برد که دولت ترامپ از آن به عنوان دلیل عقب نشینی خود از توافق هسته ای یاد کرده، در واقع بخش اصلی استراتژی بازدارندگی ایران را تشکیل می داده است: «ایران که نیروی هوایی مدرن و پیشرفته ندارد، از موشک های بالستیک به عنوان قابلیت حمله دور برد و عاملی بازدارنده در برابر دشمنان در منطقه به ویژه ایالات متحده، اسرائیل و عربستان سعودی استفاده می کند.»

مطالب مطرح شده در این گزارش با تصویری که دولت ترامپ سعی دارد از ایرانی مهاجم ارائه کند، بسیار تفاوت دارد. اگرچه در برخی قسمت های این گزارش همان هشدارهای دولت ترامپ تکرار و به این مساله اشاره شده که ایران سعی دارد به یک قدرت منطقه ای تبدیل شود، اما به وضوح نشان می دهد که استراتژی نظامی ایران اساسا با تمرکز بر بازداری از حمله احتمالی ایالات متحده و دفاع از خود چیده شده است: «نیروهای متداول ایرانی امروز هم اساسا بر ماموریت های دفاعی متمرکز مانده اند.»

مقامات کاخ سفید هنوز درباره این گزارش اظهارنظر نکرده و رسانه های جمعی هم به رغم این واقعیت که این گزارش به تشویق وزارت دفاع منتشر شده، آن را نادیده گرفته اند. 

در این میان، دولت ترامپ همچنان به تشدید جنگ اقتصادی خود علیه ایران ادامه داده و یکی از دلایل این تشدید فشارها هم امید به قیام مردم ایران علیه نظام این کشور است. مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، در ماه سپتامبر گفت: «اقتصاد ایران امسال 10 تا 15 درصد کوچک خواهد شد و نظام ایران می داند که مردم پای این مساله نخواهند ایستاد.» به گفته برخی از مقامات آمریکایی، یکی از اهداف دولت ترامپ تحریک ایران به حمله ای ورای استراتژی بازداری است. آنها همچنین هشدار داده اند که دولت ترامپ می خواهد جنگی آغاز کند. تد دچ، نماینده دموکرات از ایالت فلوریدا، اوایل سال جاری میلادی گفت: «بسیاری نگران این مساله هستند که سیاست گذاری های آمریکا ایران را به اندازه ای تحریک کند که ایالات متحده گزینه ای جز واکنش (نظامی) به اقدامات آن نداشته باشد.»

منبع: فارن پالسی این فوکِس / مترجم: طلا تسلیمی