ایران در کاهش تعهداتش ذیل برجام بلوف نمی زند/باید خودمان رآکتور بسازیم

دیپلماسی ایرانی: «بلوف نمی زنیم»؛ این حرفی بود که دیروز بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در جمع ما خبرنگاران خطاب به کشورهای اروپایی برای جدی بودن ایران در انجام اقداماتش برای کاهش تعهداتش ذیل برجام گفت. کمالوندی گفت که ظرف یکی دو روز آینده ظرفیت غنی سازی اورانیوم خود را تا چهار برابر افزایش می دهیم و ظرف 10 روز آینده از سقف 300 کیلوگرم فراتر خواهیم رفت. همچنین دیگر به سقف 130 تن تعیین شده برای حفظ ذخایر آب سنگین پایبند نخواهیم بود، به تولید آب سنگین خود ادامه می دهیم و آن را به مصارف داخلی پزشکی و صنعتی خود می رسانیم و اگر کسی خریدار آب سنگین بود بر اساس نیاز بازار و بعد از رفع نیاز داخلی اقدام به فروش آن خواهیم کرد. 

کمالوندی تاکید کرد که بر اساس برجام ما تعهدی به فروش مازاد آب سنگین خود نداریم بلکه باید آن را به بازارهای بین المللی عرضه کنیم اما اگر خریداری برای آن پیدا نشد خودمان در داخل از آن استفاده می کنیم. کمالوندی همچنین گفت: «ما یک سال صبر کردیم، این یک سال را هم صبر استراتژیک نامیدیم. حالا باید دنیا بفهمد که صبر ما لبریز شده است، اگر ما تعهد داریم دیگر طرف های برجام نیز تعهد دارند، اگر آنها به تعهدات خود عمل کردند و آن چه مطابق با برجام منافع ایران است، تامین کردند، ما می توانیم از این روند صرف نظر کنیم، و به سطح قبل برگردیم.» 

سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین گفت: «اروپایی ها هنوز برای تامین خواسته های ایران و انجام به تعهداتشان فرصت کافی دارند، اما بدانند که خیلی سریع زمان در حال سپری شدن است، اگر به تعهدات خود عمل نکنند، ما به کار خود ادامه خواهیم داد و بدانند، هر چه زمان بیشتر بگذرد کار سخت تر می شود، چون ما فعالیت های هسته ای خود را متوقف نمی کنیم، توانایی هایمان افزایش می یابد و آن گاه مذاکره بر سر توانایی های ما سخت تر و پیچیدگی های مذاکره بیشتر می شود.» 

وی در پایان درباره حفظ برجام تاکید کرد، برجام در صورتی حفظ می شود که همه به تعهداتشان عمل کنند. اگر امریکایی ها که از برجام خارج شده اند به رویه فعلی خود ادامه دهند، اروپایی ها در انجام تعهداتشان ناتوان بمانند و ایران به اقدامات خود ادامه دهد، روشن است سرانجام برجام چه خواهد شد. 

مجتمع آب سنگین خنداب اراک

منِ خبرنگار برای اولین بار بود که از نزدیک از مجتمع عظیم اراک دیدن می کردم. مجتمعی که به صراحت می توان گفت یکی از نمادهای بالندگی، پیشرفت و اقتدار علمی و صنعتی ایران در مجامع بین المللی است. به گفته گردانندگان این مجتمع با وجود تحریم های امریکا و به رغم این که این کشور تاکید کرده هر کشوری که از محصولات ما خرید کند را تحریم می کند، اما همچنان مشتریان پروپا قرصی داریم که با جدیت همچنان به دنبال خرید محصولات ما هستند و می گویند حتی برای اطمینان از خرید خود مجوزهای لازم را از دولت های خود دریافت کرده اند. وقتی از یکی از متخصصان هسته ای فعال در این مجتمع پرسیدم آیا این کشورها فقط آسیایی هستند یا کشورهای غربی هم در میان آنها مشاهده می شود، گفت همه گونه مشتری ای داریم، حتی کشورهای غربی هم از خریداران مهم محصولات ما هستند و با وجود تحریم های امریکا بر خرید از ما اصرار دارند.

به گفته متخصصان مربوطه آن چه در مجموعه تاسیسات هسته ای خنداب اراک تولید می شود از کیفیت بالای جهانی برخوردار است به گونه ای که در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن دارد و به محصولات مشابه اروپایی و امریکایی آن تنه می زند، حتی موسسه های کیفیت سنجی معتبر غربی کیفیت این محصولات را تایید می کنند، تا آن جا که کانادا، یکی از کشورهای فعال و مهم تولیدکننده محصولات آب سبک و سنگین در بازارهای جهانی، از مشتریان جدی محصولات این مجتمع است. کیفیت بالا با قیمت تمام شده پایین یکی از مهمترین دلایل جذابیت محصولات این تاسیسات برای مشتریان خارجی است.

بازسازی رآکتور آب سنگین اراک

مطابق با تصمیم جدید شورای عالی امنیت ملی، ایران قصد دارد ذیل برجام اقدامات تازه ای را در ساخت و به روزرسانی رآکتور آب سنگین اراک انجام دهد. مطابق با برجام بنا بود طرف چینی با مجوز کشور خود به روزرسانی رآکتور آب سنگین اراک را انجام دهد. به این ترتیب ایران از ادامه ساخت رآکتور قدیم منصرف می شود و رآکتور جدید با قابلیت ها و امکانات جدیدی را در دستور کار خود قرار می دهد که تکنولوژی به روز شده آن را شرکت چینی طرف قرارداد در اختیار ایران می گذارد. از یکی از متخصصان فعال در این تاسیسات پرسیدم، مطابق با تصمیم جدید شورای عالی امنیت ملی، شما چه اقداماتی را در دستور کار دارید، گفت: «ما رآکتور قدیم را داریم، بخشی از رآکتور جدید و طراحی و مهندسی آن را که بنا بود در اختیار ما قرار بگیرد و طرف چینی بسازد را هم داریم. مطابق با تصمیم اخیر شورای عالی امنیت ملی رآکتور آب سنگین را از حالا به بعد خودمان می سازیم.»

گویا فشارهای ایالات متحده سبب شده است تا شرکت چینی نتواند مطابق برنامه زمان بندی شده به تعهدات خود عمل کند. از متخصص هسته ای پرسیدم، به این ترتیب شما چه برنامه ای دارید، گفت: «ما رآکتور قدیم را داریم، مشخصات رآکتور جدید را هم داریم. ما می دانیم چه می خواهیم و قصد انجام چه کاری را داریم. از رآکتور قدیم هر چه باقی مانده باشد و برای ساخت رآکتور جدید مفید باشد را حفظ می کنیم، مشخصات رآکتور جدید را هم داریم، این دو را با یکدیگر تلفیق می کنیم تا یک رآکتور جدید ایرانی ساخت خودمان بسازیم. یعنی تلفیقی از رآکتور قدیم با مشخصات به روز شده و پیشرفته رآکتور جدید که در نهایت یک رآکتور کاملا جدید ایرانی را در اختیار ما می گذارد.»

وی درباره این که تحریم ها چقدر بر کار شما تاثیرگذار است و آیا شدت تحریم ها باعث نمی شود، کندی در کار پیش بیاید، گفت: «در گذشته ما هم فکر می کردیم که تحریم جلوی کار ما را می گیرد، اما تجربه به ما ثابت کرد، تحریم با تمام مشکلاتش چندان هم بد نیست، چرا که باعث می شود روی پای خودمان بایستیم. یعنی خودمان به این باور رسیدیم که وقتی تحریم می شویم مجبور می شویم خودمان دست به کار شویم و در این صورت پیشرفت می کنیم و آنچه ما را از آن تحریم کرده اند را می سازیم.»

سپس افزود: «چه شد طرف های غربی غنی سازی ما را پذیرفتند؟ آنها ما را بر سر این کار تحریم کردند. تحریم آنها سبب شد تا خودمان دست به کار شویم. وقتی که دیدند خودمان توانستیم روی پای خودمان بایستیم و غنی سازی انجام دهیم، بدون این که نیاز به کمک آنها داشته باشیم، کوتاه آمدند و غنی سازی ما را به رسمیت شناختند. حالا هم باید خودمان رآکتور بسازیم. وقتی خودمان رآکتور ساختیم، آنها می فهمند دیگر تحریمشان اثر ندارد، آن موقع مجبورند که ما را در این زمینه هم به رسمیت بشناسند.»

مهندسان هسته ای کشورمان درباره توانایی های داخلی و کارشکنی های طرف های خارجی نیز صحبت هایی کردند. گفتند که بارها شده قطعه ای را از شرکت های خارجی خریداری کردیم، کلی هم پول بابت آن دادیم اما قبل از راه اندازی فهمیده ایم که در آن قطعه تعمدا خرابکاری صنعتی کرده اند. آن گاه مجبور شده ایم سراغ شرکت های داخلی برویم، متوجه شده ایم که همان قطعه را با همان کفیت بسیار ارزانتر شرکت های داخلی ساخته اند. به این ترتیب هم از طرف های خارجی بی نیاز شده ایم هم به تقویت تولید صنعتی داخلی خود کمک کرده ایم.       

ایران قصد دارد به سرعت آن چه را در توان هسته ای مد نظر دارد را به دست آورد. کشورهای غربی هیچ گاه باور نمی کردند توانایی هسته ای ایران این قدر بالا باشد. حالا هم شاید باور نکنند که ایران در آن چه به کاهش تعهداتش ذیل برجام خبر داده، پایبند است و واقعا می خواهد آنچه گفته را عملی کند. شاید آنها به انجام تعهداتشان ذیل برجام بی تفاوت باشند اما به زودی خواهند فهمید ایران توانایی های بالایی دارد و اگر واقعا قصد حفظ برجام را دارند که به گفته خودشان ارزش امنیتی و سیاسی برایشان دارد، باید منافع ایران در حفظ برجام را لحاظ کنند و به تعهدات خود پایبند باشند. در عین حال باید درک کنند زمان کم است و حفظ روح برجام به شماره افتاده است.