تهران فعلا "صبر استراتژیک" در پیش گرفته است

نویسنده: ایمی ام. یافه

دیپلماسی ایرانی: ایالات متحده اعلام کرد که دیگر یک مجموعه کوچکی از کشورها که شامل 8 کشور می شود از جمله چین را از رژیم تحریم های نفتی خود علیه ایران مستثنی نخواهد کرد. ایمی مایرز یافه، کارشناس شورای روابط خارجی در زمینه سیاست انرژی جهانی تاثیرات این اقدام بر بازار نفت و همچنین واکنش های احتمالی از سوی تهران و پکن را ارزیابی کرده است:

پس از اعلام این خبر قیمت نفت چند درصد افزایش یافت. انتظار دارید که همچنان بالا بماند یا عرضه در بازار به اندازه ای بالا هست که کاهش صادرات ایران را پوشش دهد؟

تحریم های ایالات متحده از اوایل سال جاری میلادی تولیدات نفتی ایران را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. موضع گیری شدیدالحن دولت ترامپ در ارتباط با معافیت از تحریم ها می تواند به حذف بیش از 500 هزار بشکه نفت خام ایران از بازار (روزانه) در هفته های آتی منجر شود. این در حالی است که سازمان کشورهای صادر کننده نفت خام (اوپک) تولیدات خود را کاهش داده و در لیبی و ونزوئلا هم مشکلاتی برای تولید و صادرات نفت خام وجود دارد. به رغم انتظارات مبنی بر افزایش تولید نفت ایالات متحده و افزایش تولید احتمالی توسط عربستان سعودی، قیمت نفت همچنان به هر گونه اختلال عرضه حساس خواهد بود. اگر قیمت ها به اندازه قابل توجهی بالا روند، این احتمال وجود دارد که دولت ترامپ درصدد فروش بخشی از ذخایر نفتی استراتژیک ایالات متحده برآید.

ایفای نقش فزاینده ایالات متحده به عنوان یک صادرکننده اصلی نفت خام چطور نگرش آن را در ارتباط با تحریم ها تغییر داده است؟

هیچ شکی وجود ندارد که افزایش تولیدات نفت خام ایالات متحده به آن در سیاست گذاری های مرتبط با تحریم های نفتی جسارت بخشیده است. در هفته های اخیر صادرات نفت خام ایالات متحده به بیش از 2.5 میلیون بشکه در روز رسیده است که یک رکورد به شمار می رود و احتمال افزایش بیشتر آن در سال جاری هم وجود دارد. با این حال، دولت باید مراقب باشد که به طور همزمان شمار زیادی از تحریم های پیچیده را در بازار نفت اعمال نکند چراکه اتفاقات ناگهانی مانند طوفان، حوادث در میدان های نفتی یا درگیری های ژئوپولتیک می تواند به اختلالات ناگهانی در عرضه نفت منجر شود و بازارها را در برابر افزایش قیمت آسیب پذیر کند. تولیدات نفت خام ایالات متحده هنوز هم 12 درصد کمتر از کل عرضه نفت خام جهانی است و نمی تواند در برابر مخاطرات متعددی که بر بازار سایه انداخته است، موثر باشد.

ایران تهدید کرده است که مانع از جریان نفت از سایر تامین کنندگان بزرگ از طریق تنگه هرمز می شود. آیا می تواند این کار را انجام دهد؟ اقتصاد ایالات متحده تا چه اندازه تحت تاثیر اختلالات نفتی در خاورمیانه قرار خواهد گرفت؟

عرض تنگه هرمز به بیش از 30 کیلومتر می رسد. است. بستن آن به طور کامل و برای مدت زمانی طولانی برای ایران به شدت دشوار خواهد بود. مساله این است که ایران توانایی استفاده از تاکتیک های جنگ نامتقارن مانند قایق های تندرو و حملات موشکی را دارد، اما احتمال واکنش نظامی بین المللی به رهبری ایالات متحده این اقدام را برای ایران و ارتش آن بسیار خطرناک می کند. ایران احتمالا بیشتر از رویکردهای غیرمستقیم همچون حملات سایبری به تاسیسات نفتی کشورهای همسایه استفاده خواهد کرد. عربستان سعودی و امارات متحده عربی خط لوله های دیگری دارند و می توانند تنگه هرمز را دور بزنند. در مورد عربستان سعودی، حجم نفتی که روزانه از این خط لوله قابل انتقال است به 6.5 میلیون بشکه می رسد. اقتصاد ایالات متحده به دلیل وابستگی کمتر به نفت در حال حاضر نسبت به دهه های گذشته کمتر در معرض خطر است. با این حال، افزایش قیمت بنزین می تواند بر هزینه های مصرف کنندگان به ویژه در ارتباط با کالاهای مدت دارد مانند خودرو تاثیر منفی بگذارد. به علاوه، شوک قیمت نفت در کشورهای در حال توسعه می تواند بر تمایل آنها به واردات کالا و خدمات از ایالات متحده تاثیر داشته باشد.

چین بزرگترین خریدار نفت خام ایران است. انتظار دارید چه واکنشی به تصمیم دولت ترامپ نشان بدهد؟

چین اعلام کرده نفت تخفیف خورده ایران خیلی ارزان تر از آن است که بخواهد از آن بگذرد و از این رو، در سال 2019 خرید نفت خام ایران را افزایش داده و واردات آن از ایران در ماه جاری میلادی به 700 هزار بشکه در روز رسیده است. چین در گذشته سعی می کرد با خرید نفت خام ایران به صورت مبادله ای یا از طریق وعده پرداخت به تهران پس از لغو تحریم ها، محدودیت ها را دور بزند. نهایتا، ایالات متحده و چین مسائل دو جانبه مهمتری دارند که آنها را از درگیری بر سر سیاست ایران باز می دارد.

این اعمال فشار مضاعف بر ایران چه تاثیری خواهد داشت؟

ایران در این بازه زمانی که دولت ترامپ تا این اندازه به چرخه انتخابات ریاست جمهوری نزدیک است، انگیزه چندانی برای مذاکره با آن ندارد. ایران سیاستی دارد که آن را صبر استراتژیک می نامد که به زبان ساده اینگونه است که منتظر می ماند تا ببیند دولت بعدی در ایالات متحده به توافق هسته ای باز می گردد یا موضعی کمتر تهاجمی اتخاذ می کند یا خیر. طبق اعلام آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران همچنان به تعهدات خود در برجام در ارتباط با بازرسی های هسته ای پایبند است و امضا کنندگان اروپایی هم هنوز به توافق احترام می گذارند.

منبع: شورای روابط خارجی / مترجم: طلا تسلیمی