کره شمالی دوام می آورد چون دشمنانش را می فهمد

نویسنده: جان وایت

دیپاماسی ایرانی:  قاعده کلی این است که دشمنان خود را بشناسید و دوستان خود را درک کنید. اما در سطح روابط بین المللی و در این برهه خاص زمانی که به توصیف گرامشی، «قدیمی در حال مرگ است و جدید نمی تواند زاده شود»، این قاعده کلی بیشتر یک قانون برای زندگی و حتی راهی برای دوام آوردن است. علت اصلی سقوط افرادی مانند صدام حسین و معمر قذافی و کشورهای تحت رهبری آنها یعنی عراق و لیبی دقیقا این بود که درک و شناختی از دشمنانشان نداشتند. اما در مقابل، موضع گیری سرسختانه کره شمالی در برابر تلاش های ایالات متحده در مانور سینمایی درباره خلع سلاح هسته ای شبه جزیره کره که در سال 2018 در نشست تاریخی سنگاپور بین کیم و رئیس جمهوری دونالد ترامپ مورد توافق قرار گرفت، تایید کننده این مساله است که پیونگ یانگ جایی است که در تاریخ به آن به عنوان رهنمودی برای حال و آینده نگاه خواهد شد و نه اشاره ای به گذشته.

از این رو، برای کشوری که از زمان تاسیس آن در سال 1948 مردمان و رهبرانش به درک بی همتایی از واقعیت امپریالیستی بی رحمانه هژمونی ایالات متحده رسیده اند، خلع سلاح هسته ای یکجانبه غیرممکن خواهد بود. به علاوه، خلع سلاح هسته ای یک جانبه آن چیزی نیست که در سنگاپور بر سر آن توافق شد. توافقنامه سنگاپور در خصوص خلع سلاح هسته ای به طور خاص به شبه جزیره کره اشاره دارد. با این حال، سیاست خارجی ترامپ از آن زمان تا کنون تحت تاثیر نفوذ نومحافظه کارانی همچون جان بولتون مشاور امینت ملی و مایک پومپئو وزیر خارجه قرار گرفته که سبب شده توافق بر سر خلع سلاح هسته ای شبه جزیره کره در سنگاپور به ابزاری برای تحمیل خلع سلاح هسته ای یکجانبه کره شمالی تبدیل شود.

آنچه که در این روند نادیده گرفته شده، چتر هسته ای ایالات متحده بر فراز شبه جزیره کره است که آنطور که اعلام شده همچنان با هدف تضمین امنیت کره جنوبی و ژاپن، ماهواره های کلیدی ایالات متحده و متحدانش در آنجا باقی می ماند. اما هدف ناگفته و مهم تر، حفظ هژمونی ایالات متحده در منطقه با تاکید بر محدود سازی چین است.

در ادامه بن بست در مذاکرات پس از نشست هانوی در ماه فوریه که به مصالحه در زمینه خلع سلاح هسته ای و لغو تحریم ها منجر نشد، پومپئو اخیرا در جلسه استماعی در کنگره کیم جونگ اون را «ظالم» خواند. پیونگ یانگ هم در واکنش به این مساله درخواست کرد که پومپئو دیگر در مذاکرات و گفت و گوهای آتی حضور نداشته باشد.

نشست در ولادیووستوک که اولین سفر کیم به روسیه هم بود، تاییدی بر روابط دیرینه بین مسکو و پیونگ یانگ که به دوران اتحاد جماهیر شوروی باز می گردد و همچنین بازتاب این مساله است که روسیه به عنوان یک قدرت ژئوپولتیک و دیپلماتیک در برابر قدرت آمریکاست. عدم تمایل روسیه به تثبیت هژمونی از طریق سیاست خارجی به ویژه در مداخله نظامی و دیپلماتیک در سوریه قابل مشاهده است و سبب می شود که کشورهایی مانند کره شمالی که با امپریالیسم تحت رهبری ایالات متحده مشکل دارند دلیل کافی برای اعتماد کردن به توانایی های روسیه داشته باشند.

مسلما مسکو هم در رابطه با شبه جزیره کره منافعی دارد. این واقعیت که روسیه با کره شمالی مرز مشترک دارد سبب می شود که خلع سلاح هسته ای شبه جزیره کره برای کرملین هم از اهمیت زیادی برخوردار باشد. اما در نهایت، نومیدی فزاینده کره شمالی پس از شکست نشست هانوی بین کیم و ترامپ موضوع اصلی نشست دو روزه کیم و پوتین بود.

البته در اینجا باید بین تحریم های سازمان ملل متحد و تحریم های یکجانبه ایالات متحده تمایز قائل شد. اولی توسط شورای امنیت (از سال 2006) اعمال شده و دومی توسط ایالات متحده با هدف به زانو در آوردن کره شمالی و بدون در نظر گرفتن دشواری های مردمان این کشور، اعمال شد. همانطور که مشخص است، تحریم ها به شدت به کره شمالی آسیب زده اند. طبق گزارشی که بانک مرکزی کره جنوبی در جولای 2018 منتشر شد، آسیب این تحریم ها به اقتصاد کره شمالی در سال 2017 برابر با 3.5 درصد برآورد شده و صادرات آن نیز 37.2 درصد کاهش یافته است. اما بر اساس گزارش کره جنوبی و بسیاری از دیگر آژانس هایی که در این باره تحقیقات کرده اند، قحطی مفرط یا گرسنگی جمعی در کره شمالی دیده نمی شود. بدون شک این مساله تا اندازه ای به تلاش ها برای فرار از تحریم ها بر می گردد، اما استفاده مفید پیونگ یانگ از ذخایر ارزی برای ایجاد ثبات در قیمت های داخلی از طریق خرید اقلام وارداتی از شریک اصلی تجاری یعنی چین، در این زمینه به شدت تاثیر داشته است.

اما با توجه به تاثیر تحریم ها بر ارز داخلی، لغو تحریم ها یا تسهیل آنها، دسترسی به کمک های بشردوستانه به ویژه کمک های غذایی برای تسهیل بحران و سختی ای که بخش وسیعی از جامعه متحمل شده اند، همچنان مساله ای ضروری از نظر پیونگ یانگ به حساب می آید.

از این رو، موقعیت روسیه به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد همزمان با تلاش های چین برای تسهیل تحریم ها علیه کره شمالی به معنای احتمال پیشرفت در زمینه ای بود که نمی شد از روابط با ایالات متحده به ویژه در زمانی که نومحافظه کاران در واشنگتن مشغول به کار هستند، انتظار داشت. برای پیونگ یانگ شاید انتظار کشیدن برای تغییر دولت در واشنگتن و روی کار آمدن دولتی متعادل تر در کاخ سفید پس از انتخابات ریاست جمهوری 2020، گزینه منطقی تری باشد.

اما در کل، اصول سیاست حقیقی مبنی بر آن است که تنها قدرتمندان می توانند به مصالحه برسند و امتیاز قائل شوند و تنها در زمانی که دو طرف مذاکره هم سطح باشند، امکان دستیابی به توافق وجود دارد. دولت کره شمالی توانایی مصالحه ندارد و در جایی نیست که بتواند شکست را متحمل شود و این بدان معناست که مجبور است نوعی توازن نسبی را حفظ کند. سختی ای که مردم این کشور متحمل می شوند هم بهای استقلال این کشور و خودداری از سر هم کردن در برابر امپراطوری ایالات متحده است. روسیه و چین به مثابه امیدی به آینده ای رها از امپریالیسم هستند.

منبع: راشا اینسایدر / مترجم: طلا تسلیمی