هیچ کس نمی تواند مانع گسترش و تعمیق روابط ایران و عراق شود/امریکا باید با نفوذ ایران کنار بیاید

گفت وگو از علی موسوی خلخالی، سردبیر دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی: خانم میسون الدملوجی، نماینده سابق عراق است که سه دوره از ائتلاف الوطنیه به رهبری ایاد علاوی نماینده پارلمان عراق بوده است. وی تا سال 2003 در رشته معماری که تحصیلات اوست فعالیت می کرد. پیش از آن از اعضای اپوزسیون مخالف حکومت صدام بود که در لندن به سر می برد و در کنار عدنان باجه جی فعالیت سیاسی خود را علیه صدام حسین انجام می داد. بعد از سقوط صدام حسین، دیکتاتور سابق عراق در دولت ایاد علاوی وزیر فرهنگ شد. از سال 2004 تا سال 2006 در این سمت بود و بعد از آن به نمایندگی پارلمان عراق رسید. وی از فعالان حقوق زنان در عراق است که در مجامع بین المللی برای این فعالیتهایش مورد تقدیر قرار گرفته است. در آستانه سفر حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان به عراق گفت وگویی را با وی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید: 

در حالی که امریکایی ها فشارهای بسیاری به عراق وارد می کنند تا جلوی گسترش روابط ایران و عراق را بگیرند، اما به نظر می رسد دولت عراق برای گسترش روابط با ایران مصمم و کاملا جدی است. در همین راستا شاهد سفر آقای روحانی به عراق هستیم که به گفته مقام های عراقی قرار است سفری تاریخی باشد، نظر شما در این خصوص چیست؟

عراق طولانی ترین مرز زمینی اش را با ایران دارد، همچنین روابط تاریخی و مذهبی دو کشور به قدری عمیق و باسابقه است که هیچ کشوری حتی ایالات متحده نمی تواند هر چقدر هم که بخواهد فشار بیاورد و مانع از گسترش این روابط شود. روابط عمیق میان دولت ملت ایران و عراق فراتر از هر گونه اراده سیاسی داخلی و خارجی است. این که بعضی افراد ایراد می گیرند که ایران در عراق نفوذ سیاسی دارد، باید گفت که بله نفوذ سیاسی ایران در عراق بسیار عمیق است اما این نفوذ زائده امروز و دیروز نیست. از زمانی که امریکایی ها در سال 2003 کشور ما را اشغال کردند این نفوذ بوده است. ارتباطات مذهبی و تعاملات تجاری و فرهنگی میان دو ملت بر این نفوذ افزوده است. در عین حال گروه های سیاسی جدید عراقی که به قدرت رسیده اند و قدرتشان در حال افزایش است، روابط نزدیکی با ایران دارند که این مساله سبب شده تا نفوذ ایران در عراق بالا باشد. این را هم در نظر بگیریم که ایران در مبارزه با تروریسم و داعش در کنار ملت عراق ایستاد و از کشورمان در برابر آنها پشتیبانی کرد. در زمان دیکتاتوری صدام حسین نیز ایران میزبان بسیاری از عراقی ها بود. بنابراین طبیعی است که نفوذ ایران در عراق بالا باشد. در چنین شرایطی انتظار می رود سفر آقای روحانی به عراق که بعد از حدود شش سال انجام می شود، بسیار مفید و سودمند باشد. 

فرصت های همکاری میان ایران و عراق را تا چه اندازه گسترده می بینید؟

فرصت های همکاری میان دو کشور بسیار زیاد است. عراق امروزه نیاز به دولتی قدرتمند دارد که بتواند به خدمات مورد نیاز مردم عراق پاسخ دهد، اقتصاد خود را بازسازی کند و انسجام ملی را تقویت کند. ایران می تواند با توجه به حجم همکاری های گسترده ای که در تمامی زمینه های اقتصادی و سیاسی و امنیتی میان دو کشور وجود دارد کمک حال عراق باشد. به ویژه که ایران امکانات و توانایی هایی دارد که عراقی ها ندارند و به آنها نیازمندند و ایران می تواند این نیازها را به خوبی تامین کند، مثل برق رسانی، گازرسانی، گسترش شبکه حمل و نقل، دریانوردی، راه سازی و زمینه های بسیار دیگر که برای گسترش همکاری ها وجود دارد.

بعد از سفر آقای روحانی به عراق رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به عراق سفر خواهد کرد، آیا سفر آقای اردوغان را در چارچوب رقابت با ایران در عراق ارزیابی می کنید؟

عراق به دنبال روابط متوازن با همه کشورهای منطقه و همسایه است. ایران و ترکیه دو کشور مهم منطقه هستند که بیش از هر کشوری، حتی کشورهای عربی با عراق تعامل سازنده دارند. من این سفرها را در راستای رقابت دو کشور با یکدیگر بلکه مکمل هم می دانم. عراق قرار است فصل نوینی را آغاز کند که دیگر عرصه تسویه حساب های سیاسی نخواهد بود و انتظار داریم که جایی برای توافقات بین المللی باشد. کمترین مشترکات ایران و ترکیه در عراق، مساله آب است که همکاری هر سه کشور را در این زمینه لازم می دارد. 

آیا گمان می کنید عراق بتواند آن توازن لازم را در روابط بین المللی و منطقه ای اش در کشورهای منطقه ایفا کند؟ به هر حال این فقط ایران و ترکیه نیستند که دنبال حضور جدی در عراق هستند، بلکه عربستان سعودی و امارات متحده عربی و کشورهای دیگر منطقه ای نیز به دنبال اعمال نفوذ در عراق هستند؟

من گفتم، قرار نیست عراق دیگر جایی برای تسویه حساب های کشورهای مختلف باشد. همان طور که جناب برهم صالح، رئیس جمهور و آقای عبدالمهدی، نخست وزیر و آقای محمد الحلبوسی گفته اند عراق می خواهد جایگاه حقیقی اش را در منطقه بازیابد، الآن به این مرحله نزدیکی شده و از حالا به بعد می خواهد جایی برای توافقات کشورهای مختلف منطقه باشد. ایران و ترکیه می توانند این خواسته عراق را که به سود همه کشورهای منطقه است به خوبی محقق کنند. نگاهی به ساختار جدید سیاسی عراق این واقعیت را به ما می گوید که عراق از دوره طایفه گرایی عبور کرده و وارد مرحله نوینی شده که در آن وحدت ملی و یکپارچگی میهن در اولویت است. دولت مرکزی به رهبری آقای رئیس جمهور، آقای نخست وزیر و رئیس مجلس بیانگر این وحدت هستند و مدیریت سیاسی جدید کشور را بر عهده دارند. بعد از شانزده سال دیگر وقت آن رسیده که عراق جایگاه واقعی خود را بازیابد و از مرحله سخت گذشته عبور کند. الآن باید همه به تصمیم های دولت مرکزی احترام بگذارند و به سیاست هایی که دنبال می کند اعتماد کنند. 

هر چه باشد عراق کشوری عربی، و یکی از مهمترین کشورهای عربی است. کشورهای عربی نیز بر نوع روابط عراق با کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه غیرعربش حساسیت دارند؟ فشارها و سختی هایی که در سال های گذشته بر این کشور وارد کرده اند، موید این ادعاست. عراق چگونه می خواهد در این روابط موازنه برقرار کند؟ 

عراق می تواند نقشی اساسی در ایجاد ثبات و موازنه در منطقه ایفا کند. موفقیت ها و ثبات منطقه به ثبات در عراق وابسته است. این مساله همه کشورهای همسایه عراق را شامل می شود. عراق همان گونه که دنبال بهترین و عمیق ترین روابط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی با جهان عرب است، به همان میزان دنبال چنین روابطی با دیگر کشورهای همسایه به ویژه ایران و ترکیه نیز هست. به ویژه که مشترکات فرهنگی بسیاری با آنها دارد و از مرزهای طولانی و مراودات اقتصادی بسیار بالایی با آنها برخوردار است. برای حفظ چنین موقعیتی باید سیاست موازنه را پیش برد. کشورهای همسایه عراق نیز باید این واقعیت را درک کنند و بدانند که ثبات و آرامش و رفاه در عراق به سود همه آنهاست. در عراق اکنون شیعه و سنی و کرد به این واقعیت رسیده اند که همگی باید به صورت مسالمت آمیز زندگی کنند و عراق جایی برای همه آنهاست. دید و بازدیدهای بیشتر شهروندان و مقامات با یکدیگر که روز به روز در حال افزایش است، فعالیت مجدانه و بیشتر سفارت خانه ها و سرمایه گذاری بیشتر در عراق می تواند شروع خوبی برای ورد به این مرحله باشد.