تلاش های چین، روسیه و ایران در یافتن جایگزینی برای سوئیفت

نویسنده: پیتر جی. براون

دیپلماسی ایرانی: از سال 2013 و شاید حتی پیش از آن، ایران مشارکت در معاملات مبتنی بر ارزهای رمزنگار را با مقاصد مختلف آغاز کرده است. شبکه اجرای قانون در زمینه جرائم مالی در وزارت خزانه ‌داری ایالات متحده 11 اکتبر در حالی که از اعمال مجدد تحریم ‌های لغو شده پس از حصول برجام از 5 نوامبر خبر می‌ داد، درباره تلاش ‌های نهادهای مالی ایران و نظام این کشور برای دور زدن تحریم ‌ها و تلاش برای دستیابی به نظام مالی بین ‌المللی از جمله استفاده از ارزهای مجازی و فلزهای گرانبها هشدار داد.

ایران هیچ تلاشی نکرده تا مشارکت فعالانه خود در توسعه ارز رمزنگار یا حتی استفاده از ارزی مجازی برای دور زدن تحریم ‌ها را پنهان کند. با این حال، بیشتر کارشناسان بر این مساله توافق نظر دارند که استفاده ایران از ارزهای مجازی برای خنثی سازی تاثیر تحریم ها تا به امروز چندان قابل توجه نبوده است.

عمر بشیر یکی از اعضای ارشد شرکت مشاوره «فایننشال اینتگریتی نتوُرک» در واشنگتن به آسیا تایمز گفت: «درحالی که برخی گزارش ها به تلاش های ایران برای توسعه نوعی ارز رمزنگار ملی اشاره دارند، اما هنوز مشخص نیست که این ارز در عمل و به ویژه در ارتباط با فرار از تحریم ها چطور کار خواهد کرد. ایران ممکن است در تلاش برای ممانعت از شناسایی مبادلات، در معاملات از ارزهای مجازی متداول همچون بیت کوین استفاده کند.»

شبکه اجرای قانون در زمینه جرائم مالی در وزارت خزانه ‌داری ایالات متحده (فین سن) در 11 اکتبر به این مساله اشاره کرد که ایران از سال 2013 تاکنون سالانه در معاملاتی به ارزش دست کم 3.8 میلیارد دلار مشارکت داشته است. فین سن در عین حال به این مساله اشاره کرده که حجم این معاملات نسبتا اندک به شمار می رود و برمبنای آنها می توان گفت که استفاده ایران از ارز رمزنگار برای فرار از تحریم ها بیشتر یک نگرانی است تا یک مساله بالفعل.

دفتر کنترل دارایی های خارجی ایالات متحده که مسئولیت اعمال و اجرای تحریم های اقتصادی و تجاری را در وزارت خزانه داری بر عهده دارد، از سال ها پیش وضعیت در ایران را زیر نظر داشته است. این اداره اخیرا اعلام کرده است: «به رغم گزارش ها درباره اینکه بانک مرکزی ایران موسسات مالی داخلی را استفاده از ارزهای رمزنگر باز داشته است، اما افراد و شرکت ها همچنان می توانند از طریق اینترنت به بستر ارزهای مجازی دسترسی داشته باشند. برای نمونه، دسترسی به ارز مجازی از چند طریق ممکن است: تبادلات ارز مجازی مبتنی بر اینترنت در ایران؛ مبادلات ارز مجازی در ایالات متحده یا یک کشور ثالث دیگر؛ تبادلات بین همکاران. موسسات باید بدانند که صنعت بین المللی ارزهای مجازی به شدت پویاست؛ تجارت های جدید ارز مجازی ممکن است با ایران همکاری یا در این کشور فعالیت کنند بدون اینکه رد پایی از خود به جا بگذارند.»

ارتباط با روسیه

روسیه در پس زمینه به عنوان شریکی برای ایران در تلاش ها برای دور زدن تحریم ها نقشی پررنگ دارد. با این حال، نیکولای کوژانف، سخنران ارشد اقتصاد سیاسی در دانشگاه اروپایی در سن پترزبورگ اخیرا به این مساله اشاره کرده که علیرغم اصرار شدید بخش بازرگانی ایران برای استفاده بیشتر از ارز رمزنگار به عنوان شیوه ای برای حفظ ارزش دارایی و کاهش فشارها در مواجهه با نوسانات گسترده کنونی در نرخ ارز، تلاش های مسکو و تهران برای به جریان انداختن تجارت دو جانبه مبتنی بر ارز رمزنگار در مذاکرات کنونی اهمیت چندانی ندارد که به این معناست که هیچ کسی نمی تواند نتیجه را پیش بینی کند. کوژانف در گفت و گو با «کوین تلگراف» افزود: «مشکل این است که ارزهای ارجح همچون دلار و یورو را از مبادلات حذف می شوند. اول از همه، این نخستین مرتبه خواهد بود که از ارزهای رمزنگار برای تسهیل تجارت استفاده می شود. ایران پیشتر چنین کاری انجام نداده و این ماجرا کلا یک آزمون و خطا به شمار می رود. دوم اینکه حتی در ایران تصمیم قطعی در این باره گرفته نشده و در نتیجه توافقی هم با روسیه در این زمینه صورت نگرفته است.»

رسانه های ایران و روسیه پیشتر اخباری را منتشر کرده اند مبنی بر اینکه روسیه کمپینی را برای ایجاد یک نظام پرداختی داخلی موسوم به نظام تبادل پیام های مالی (SPFS) آغاز کرده که نمونه روسی برای نظام تبادل اطلاعات مالی بین بانکی جهانی (سوئیفت) به حساب می آید. مذاکرات در این زمینه با مشارکت روسیه، چین، ترکیه و ایران برگزار می شوند. تصور کنید اگر ایران، چین و روسیه موفق شوند به یک نظام تبادل پیام های مالی با قابلیت استفاده از ارزهای رمزنگار دست یابند. چین و روسیه از چندی پیش تلاش ها برای از بین بردن سلطه دلار در معاملات بین المللی را آغاز کرده اند، اما این تلاش ها چندان موفق نبوده است. چین و روسیه در حال حاضر بر بخش تولید ارز رمزنگار سلطه دارند. می توان گفت همه اینها بخشی از یک پازل بزرگ تر است. زمانی که همه تکه های پازل کنار هم قرار بگیرند، شرایط می تواند به کلی عوض شود.

منبع: آسیا تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34