انتقاد اف ای تی اف از ناکارآمدی ریاض در تامین مالی تروریسم

نویسنده: دامینیک دادلی

دیپلماسی ایرانی: گروه ویژه اقدام مالی (اف ای تی اف) در گزارشی به تاریخ 24 سپتامبر از عربستان سعودی به دلیل ناتوانی در مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم بین المللی به شدت انتقاد کرد. در گزارش این نهاد بین دولتی مستقر در پاریس آمده است: «عربستان سعودی تحقیق و تعقیب افرادی که در فعالیت های گسترده و حرفه ای (پولشویی) فعالیت می کنند، را به طور موثر انجام نمی دهد و در مصادره درآمدهای حاصل از این جرائم کارآمد نیست.» در این گزارش که قطعا خواندن آن برای مقامات ریاض خوشایند نبوده، همچنین به بی توجهی مقامات آل سعود به تامین مالی گروه های تروریستی در خارج از کشور اشاره شده است.

رقم های مطرح شده در این گزارش از این مساله حکایت دارد که پولشویی در عربستان سعودی گسترده بوده است. طبق برآوردها، رقم مجموع جرائم مالی صورت گرفته در عربستان بین 12 تا 32 میلیارد دلار است که درآمد حاصله از اقداماتی همچون قاچاق مواد مخدر، فساد، جعل و دزدی دریایی به شمار می آید. بیشتر سود حاصل از این مبالغ، طبق برآوردها حدود 70 تا 80 درصد آنها به خارج از عربستان منتقل می شود. 

یک مشکل اساسی عربستان سعودی این است که برای پیگیری پولشویی و مصادره درآمد حاصل از جرائم مالی درصدد جلب همکاری کشورهای دیگر برنیامده است. مسئولان بازرسی درباره این مساله همچنین از نبود زیرساخت های مناسب فناوری اطلاعات رنج می برند و این مساله به ویژه پیگیری پرونده های پیچیده پولشویی را دشوار می سازد. در گزارش «اف ای تی اف» آمده است: «تحقیقات عمدتا انفعالی هستند، نه فعالانه. آنها عمدتا ساده لوحانه و تک لایه هستند.» با این حال، در گزارش آمده که به رغم روند افزایشی جرائم مالی در عربستان سعودی هنوز هم موارد آنها کم است. 

سال گذشته دولت ریاض درصدد افزایش بودجه خود از طریق دریافت پول بیشتر از آنهایی که متهم به فساد مالی شده بودند، برآمد. در ماه نوامبر سال 2017، چند صد نفر از چهره های سرشناس تجاری عربستان بازداشت و به اختلاس 100 میلیارد دلاری متهم شدند. مشخص نیست که از آن زمان تاکنون چه میزان از این مبلغ از متهمان پس گرفته شده، اما به نظر می رسد همین اقدام ریاض افراد بیشتری را به ارسال پول بیشتر به خارج از کشور ترغیب کرده است.

بودجه های تروریستی

عربستان سعودی در شناسایی موارد تامین مالی تروریسم هم کوتاهی کرده است. مقامات عربستان سعودی از سال 2013 تاکنون  بیش از 1700 تحقیق در زمینه تامین مالی تروریسم انجام داده اند که به بیش از 1100 مورد محکومیت منجر می شود. با این حال، مقامات در پیگیری مجرمان و دستگیری آنها بسیار گزینشی عمل کرده اند.

طبق گزارش «اف ای تی اف»، در عربستان موارد محکومیت به دلیل جرائم تامین مالی تروریسم بسیار اندک بوده و مقامات آل سعود توجه زیادی به تروریسم در خارج از کشور نداشته اند: «استراتژی کلی عربستان سعودی در مبارزه با تامین مالی تروریسم عمدتا بر استفاده از ابزار اجرای قانون در حذف تهدیدهای تروریستی علیه پادشاهی و مجاورت آن، تمرکز دارد.»

این تحلیل برای عربستان و متحدانش از جمله امارات متحده عربی اتفاقی ناخوشایند و غیرمنتظره به حساب می آید. آنها خود با متهم کردن قطر به بی توجهی آن به تامین مالی تروریسم روابط با این کشور حاشیه خلیج فارس را قطع کرده اند، مدعی هستند که هر آنچه لازم است برای جلوگیری از تامین مالی تروریسم انجام می دهند.

گزارش «اف اِی تی اف» همچنین از این مساله حکایت دارد که تدابیر موجود در بانک ها و شرکت های سرمایه گذاری عربستان در مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، قدرتمند و خوب هستند، اما روند اجرای آنها در شرکت های غیرسرمایه گذاری کوچکتر چندان خوب نیست و گزارش هایی مبنی بر مبادلات مشکوک در این بخش، موجب نگرانی همه بخش های مالی شده است. 
این احتمال وجود دارد که شرایط کنونی عربستان سعودی به وخامت گزارش اف ای تی اف نباشد، چرا که ریاض اخیرا اقداماتی را برای بهبود وضعیت انجام داده است. در اکتبر 2017 یک قانون جدید در رابطه با مبارزه با پولشویی به تصویب رسید و یک ماه بعد هم قانونی برای رسیدگی به جرائم تروریستی و تامین مالی آن تصویب شد که از پیشرفت های صورت گرفته در آن تغییر تعریف تروریسم بود.

این گزارش «اف اِی تی اف» عملا در نقطه مقابل گزارش اخیر وزارت امور خارجه ایالات متحده درباره تروریسم در سراسر جهان قرار داشت؛ در آن گزارش تحلیلی گسترده و حمایت گرانه از تلاش های عربستان ارائه شده بود و کلا بر همکاری بین واشنگتن و ریاض تاکید داشت. این روند همچنین با اظهارات دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا پیش از ورودش به کاخ سفید مغایرت دارد. ترامپ در سال 2015 در کتابی عربستان سعودی را «بزرگ ترین تامین کننده مالی تروریسم در جهان» خوانده بود.
دولت باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا نیز اطلاعاتی درباره اقدامات نامناسب ریاض یافته بود. در یادداشتی که در سال 2009 توسط وزیر امور خارجه وقت، هیلاری کلینتون نوشته و بعدها توسط ویکی‌لیکس منتشر شده، آمده است: «اهدا کنندگان در عربستان سعودی مهم ترین منبع کمک های مالی به گروه های تروریستی سنی در سراسر جهان هستند... عربستان همچنان حمایت کننده مالی اصلی ال قاعده، طالبان، لشکر طیبه و دیگر گروه های تروریستی است و آنها احتمالا سالانه میلیون ها دلار از منابع سعودی کسب می کنند.»

مقامات سعودی هنوز به گزارش «اف اِی تی اف» واکنش رسمی نشان نداده اند.

منبع: فوربز / مترجم: طلا تسلیمی