منطق پشت اقدامات ایران در خاورمیانه

جاناتان اسپایر

دیپلماسی ایرانی: تلاش های آمریکا و متحدانش برای محدود کردن و نهایتا کاستن از دستاورد هایی که ایران در طی نیم دهه گذشته در منطقه به دست آورده، اکنون در حال شکل گیری است و قرار است فرایند استراتژیک مرکزی در خاورمیانه در این برهه باشد.

تحریم های جدید علیه صادرات نفت ایران، قرار است از نوامبر اجرایی شود. کمپین اسرائیل علیه حضور ایران در سوریه، مهم ترین مسئله فعلی در تدوین قدرت دفاعی است.

به نظر می رسد آمریکا می خواهد، به عنوان بخشی از استراتژی مقابله با ایران، پایگاه ها و متحدانش را در سوریه حفظ کند. در عراق، رقابت بین نیرو های وابسته به ایران و نیرو های وابسته به آمریکا است. در یمن درگیری بین نیرو های انصار الله (حوثی ها) که تحت حمایت ایران هستند و ائتلاف تحت رهبری عربستان و امارات، ادامه دارد، که تا کنون بیشتر به نفع سعودی ها بوده است.

نحوه مقابله ایران نیز روشن شده است. به نظر می رسد، در حال حاضر توانایی موشک های بالستیک تهران، ابزار ترجیحی آنها برای نشان دادن مقاومت است.

خبرگزاری فارس، که وابسته به سپاه پاسداران است، در اولین ساعات روز دوشنبه، 1 اکتبر، خبر داد که سپاه تعدادی موشک بالستیک ذوالفقار و قیام را به سمت شرق رودخانه دجله و فرات در سوریه، پرتاب کرده است. این اقدام پاسخی به حمله داعش به رژه سپاه در استان خوزستان در 22 سپتامبر بود.

به گفته خبرگزاری فارس، بر روی این موشک ها شعار های "مرگ بر آمریکا"، "مرگ بر اسرائیل" و "مرگ بر آل سعود" نوشته شده بود.

به همین ترتیب، در 8 سپتامبر، سپاه پاسداران هفت موشک کوتاه برد فاتح-110 را به سمت پایگاه حزب دموکرات کردستان ایران  در شهر کوی سنجق واقع در شرق عراق، پرتاب کرد. حزب دموکرات کردستان، شورش هایی را با مرکزیت استان کردستان ایران، بر علیه سپاه و نظام ایران انجام می دهد. در این حمله 11 نفر کشته شدند.

در هر دو مورد، تهران تصمیم گرفت قدرتش را به رخ ضعیف ترین دشمنانش بکشد. در مقابل، وقتی ایران می خواهد بر خلاف منافع کشور های قدرتمند، که نامشان را بر روی موشک هایی که به سمت داعش پرتاب کرده بود نوشته بود، عمل کند، با احتیاط پیش می رود تا مسبب اقدامات احتمالی نشود. بنابراین، سازمان حزب الله لبنان، که شاخه ای نظامی از سپاه است، از جانب ایران تامین موشکی می شود تا با اسرائیل مقابله کند.

وقتی موشک ها از یمن به سمت ریاض پرتاب می شود، حوثی ها مسئولیت آن را بر عهده می گیرند و موشک ها با نام "بورکان 1" و "بورکان 2" شناخته  شده اند که در یمن تولید می شوند. وزارت امور خارجه آمریکا و مقامات ارشد آمریکایی معتقد هستند این موشک ها متعلق به ایران است. قطعا حوثی ها، که شبه نظامیان قبیله ای مسلح در شمال یمن هستند، دانش ساخت موشک بالستیک را نداشته اند. شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه نیرو های حزب الله لبنان به همراه ایران برای پرتاب این موشک ها در یمن فعالیت می کنند.

بر اساس گزارشی از رویترز، سپاه پاسداران در عراق، در حال جا به جایی موشک های بالستیکش به پایگاه شبه نظامیان وابسته به ایران است. گفته می شود هدف آنها از این کار استفاده از این موشک ها علیه اسرائیل و نیرو های آمریکایی است.

بنابراین، ایران در مقابله با کشورهای قدرتمند از طریق نیرو های ثالث که می تواند همکاری با آنها را انکار کند، اقدام می کند، اما در مقابله با گروه های خود مختار نیمه نظامی کوچک، مستقیما وارد عمل می شود. هدفشان قطعا این است که دولت ایران مسبب شناخته نشود و از طرفی هم از اقدامات شبه نظامیان سود ببرد.

اگر تهران احساس کند که منافعش واقعا در خطر است، احتمالا دست از حمله به اهداف فرعی بر خواهد داشت. وقتی این اتفاق بیافتد، تهران احتمالا به دنبال ضربه زدن به نقطه ضعف های آمریکا خواهد بود – نیرو ها و تجهیزات امریکا در عراق و سوریه. این اقدام قطعا از طریق سپاه رخ نخواهد داد بلکه از طریق نیرو های نیابتی انجام خواهد شد.

وقتی کار به اینجا رسید، آمریکا باید تصمیم بگیرد که آیا مجازات تنها برای نیرو های ثالث خواهد بود و یا کسانی که آنها را فرستاده اند هم شامل خواهد شد. بررسی الگوی رفتاری ایران نشان می دهد که آنها بسیار هوشیار هستند که نیرو های ایرانی داخل درگیری نشوند. 

منبع : میدل ایست فروم / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33