خشم فزاینده ایرانی ها از فساد

نویسنده: نجمه بزرگمهر

دیپلماسی ایرانی: با تشدید بحران ارزی مردم متحمل افزایش شدید هزینه های زندگی شده اند، اما به گفته دادستانان همین شرایط ناراحت کننده برای مردم برای شماری از تاجران فاسد به فرصتی برای پول درآوردن تبدیل شده است.

در یک پرونده از نام فردی مرده برای واردات 10500 دستگاه تلفن همراه با استفاده از ارز خارجی با نرخ دولتی استفاده شده و در یک پرونده دیگر یک کارگر غیرماهر که تصور می شود دست نشانده شخص دیگری باشد، توانسته 38 هزار سکه را از بانک مرکزی زیر نرخ بازار خریداری کند. رسیدگی به این دو پرونده احتمالا توسط دادستان های تهران و در دادگاه علنی صورت خواهد گرفت و این در حالی است که محاکمه ده ها تاجر دیگر به اتهام «فساد اقتصادی» در جریان است. رسیدگی به اولین پرونده ها روز یکشنبه با حضور سه واردکننده گوشی تلفن همراه در دادگاه آغاز شد. در دو دهه گذشته این اولین مرتبه بود که جلسه دادگاه متخلفین رده بالا در تلویزیون ملی پخش شد. این گونه اهمیت دادن به این جلسات بازتابی است از تمایل نظام به اینکه نشان دهد برای مقابله با فساد تلاش می کند و این در حالی است که بسیاری از ایرانی ها باور دارند فساد در میان سران نظام و تجار برجسته نهادینه شده است.

حسن روحانی که یک عملگرا محسوب می شود، سال گذشته در کمپین های انتخابات ریاست جمهوری ریشه کن کردن فساد را به عنوان یکی از وعده های اصلی اش مطرح کرده بود. تحلیلگران می گویند او اقداماتی در این زمینه انجام داده و حتی در صدد ریشه کنی فساد در امپراطوری تجاری تحت کنترل گروه اصولگرایان نظام برآمده است. اما در ماه مه که ترامپ ایالات متحده را از توافق هسته ای ایران خارج کرد و از اعمال مجدد تحریم ها علیه جمهوری اسلامی خبر داد، فشار جدید بر منابع مالی به افزایش شمار پرونده های فساد انجامید. اکنون بسیاری از ایرانی ها تصور می کنند که تاجرانی با ارتباطات سیاسی از بحران برای ثروت اندوزی استفاده کرده اند.

در یک ماهه اخیر یک کمپین مبارزه با فساد در رسانه های اجتماعی ایجاد شد که نظارت بر زندگی فرزندان سران کشور را بیشتر کرد، چرا که باور عمومی این است که آنها از موقعیت های خود برای کسب ثروت استفاده کرده اند. کمپین «#فرزندت_کجاست» با واکنش های بی درنگ محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه و دیگر مقامات ارشد دولت مواجه شد که نشان می داد برخی از سیاستمداران کشور به خوبی از خشم فزاینده ایرانی ها آگاهی دارند.

با این حال، برخی ایرانی ها همچنان فکر می کنند که تاثیر محاکمه ها چندان قابل توجه نخواهد بود. حسین راغفر، کارشناس اقتصادی گفت: «هیچ بخشی از نظام حاکم از فساد در امان نمانده و فساد همه بخش ها را از دادگستری گرفته تا مجلس و دولت، آلوده کرده است. مبارزه با فساد در شرایط کنونی نتیجه ای نخواهد داد، اما خشم عمومی فشاری ناگزیر بر سیاستمداران وارد و آنها را وادار به برخورد با فساد می کند.»

تدابیری که دولت برای کنترل شرایط اقتصادی اتخاذ کرد تاثیر چندانی در تسهیل مشکلات روزمره عموم ایرانی ها نداشت و شکایت ها از فساد عمومی همراه با فشار اقتصادی به یک سری تجمعات اعتراضی در سراسر ایران در هشت ماه گذشته انجامید و در بسیاری از موارد شعارها رنگ و لعاب ضد نظام به خود گرفتند.

از نظر بسیاری از ایرانی ها، رسوایی های اخیر این برداشت را که تحریم ها فقط به مردم عادی آسیب می زند و نه به سران مملکت، تقویت کرد. یک کارگر کارخانه شیشه سازی در حومه تهران گفت: «آنها تاثیر تحریم را حس نمی کنند برای اینکه فرزندانشان در خارج از کشور هستند و خودشان هم حقوق های نجومی دارند. زندگی ما دیگر حتی در حد نیازهای اولیه هم نیست. اما آنها زندگی لوکسی دارند.»

آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم ایران که می خواهد در برابر تشدید فشارها از سوی ایالات متحده نظام جبهه ای متحد به نمایش بگذارد، در سخنرانی های اخیر از دستگاه قضایی خواسته به فساد رسیدگی کند. اما نگرانی ها درباره محاکمه عوامل فساد تشدید شده به این دلیل که گروه های رقیب در داخل نظام از ادعاهای فساد برای حمله علیه یکدیگر استفاده می کنند. یک تحلیلگر اصلاح طلب گفت: «به نظر می رسد مناقشه بر سر قدرت آن قدر شدید است که حتی از مبارزه با فساد هم برای حذف یکدیگر استفاده می کنند.»

منبع: فایننشال تایمز / مترجم: طلا تسلیمی