ترامپ قمار مذاکره با ایران را می بازد

مهدی شاددل

دیپلماسی ایرانی: انتقادهای اخیری که بین حسن روحانی، رئیس جمهور ایران، و دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، رد و بدل شد، به این گمانه زنی که احتمال بهبود روابط به سبک کره ی شمالی، بین ایران و آمریکا هست، دامن زده است. بخشی از این گمانه زنی ها از آنجا نشات می گیرد که ترامپ و بسیاری از مقامات عالی رتبه دولتش، از جمله، وزیر امور خارجه، مایک پومپئو، آمادگی آمریکا را برای دور جدیدی از مذاکرات با ایران بر سر برنامه هسته ای و اقدامات منطقه ای اش، اعلام کرده اند.

با این حال، پاسخ تهران به این مذاکرات منفی بوده است. ماه ژوئن، گروهی متشکل از 100 نفر سیاستمدار و فعال اصلاح طلب، نامه ای سرگشاده را امضاء کردند و از رهبری کشور خواستند تا مذاکرات را دوباره با آمریکا آغاز کند که با تحقیر و تمسخر روبه رو شد و افراد تندرو به این دلیل که نمی توان در مذاکرات به ترامپ اعتماد کرد، با این درخواست مخالفت کردند.

اما مقام معظم رهبری آیت الله علی خامنه ای، به جای رفتار های دمدمی مزاجانه ترامپ، بیشتر نگران خصومت همیشگی محافل سیاست خارجی واشنگتن در قبال ایران است. قبل از اینکه توافق هسته ای در سال 2015 به امضاء برسد، آیت الله خامنه ای مدام هشدار می داد که به آمریکا بی اعتماد است و تنها به این خاطر به پرزیدنت روحانی اجازه داده مسیر دیپلماسی را در قبال آمریکا پیش بگیرد، تا به کسانی که به موضع سختگیرانه او انتقاد می کنند، نشان دهد حق با او بوده است.

در چندین سخنرانی عمومی، وی به تلخی به اقدامات نادرست و دشمنی دیرینه آمریکا با ایران اشاره کرد. پس از شکست مذاکرات، آیت الله خامنه ای اعلام کرد که از ابتدا با این کار مخالف بوده که نشان می دهد چقدر نسبت به رسیدن به توافقی بلند مدت با آمریکا بدبین است. آقای خامنه ای که حرف آخر را در زمینه سیاست هسته ای و خارجی ایران می زند، همچنین می داند که رسیدن به یک توافق با ترامپ پایان تمام مشکلاتش نخواهد بود.

اگر مانند نشست مشترک کیم با ترامپ، توافقی مبهم حاصل شود، طیف های گسترده سیاسی آن را تقبیح خواهند کرد و ممکن است رئیس جمهور بعدی همان بلایی را که ترامپ سر برجام آورد، سر این توافق بیاورد (که احتمالا دیگر در بوق وکرنا نخواهد کرد). با توجه به شک و تردید آقای خامنه ای که اکنون درست از کار درآمده است، به نظر نمی رسد به دولت اجازه ادامه مذاکرات با آمریکا را در آینده بدهد. که نتیجه ای ناراحت کننده از اقدامات کوته بینانه ترامپ است.

از طرفی دیگر، ایران احتمالا می تواند دور جدید تحریم ها را برای چند سالی تحمل کند. علی رغم سقوط ارزش ریال، اقتصاد ایران فعلا می تواند دوام بیاورد. دلیل آن هم این است که یک رژیم تحریمی بین المللی علیه ایران وجود ندارد بنابراین تهران خواهد توانست کالاهای اساسی اش را از بازارهای خارجی خریداری کند و با شرکت های آسیای شرقی و اروپایی نه چندان بزرگ، که منافع تجاری آن چنانی در آمریکا ندارند، به داد و ستد بپردازد.

این هدف دولت ترامپ که اعلام کرده است می خواهد از 4 نوامبر صادرات نفت ایران را متوقف کند نیز احتمالا محقق نخواهد شد. به علاوه، پیش بینی شده که ارزش مبادلات خارجی ایران و ذخایر طلای آن، بیش از 132 میلیارد دلار است که حتی بدون هیچ صادرات نفتی می تواند دو یا سه سال دوام بیاورد.

بنابراین، احتمال آن خیلی کم است که آمریکا بتواند ایران را پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال 2020، به زانو در بیاورد. ایرانی ها به خوبی می دانند که اگر در آستانه انتخابات تسلیم فشارهای ترامپ شوند، برگ برنده ای برای او و کمپین انتخاباتی اش خواهد بود. آنها در عوض شانسشان را برای شکست دادن او امتحان خواهند کرد. و اگر ترامپ دوباره انتخاب شود، باید تا ژوئن 2021 صبر کند تا رئیس جمهور بعدی ایران انتخاب شود تا شاید تهران از خود نرمش نشان دهد.

قماری که ترامپ بر سر توافق ایران کرده احتمالا با شکست روبه رو خواهد شد، اما آن قدرها هم که خودش را به بی خبری زده است، بی اطلاع از این موضوع نیست. او یکی از برجسته ترین دستاورد های دیپلماسی را، به این امید واهی که بتواند رژیم را تغییر دهد، نابود کرد.

منبع: نشنال اینترست / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33