ترامپ درکی از پیمان آتلانتیک شمالی ندارد

استفان ام. والت

دیپلماسی ایرانی: از میان اقدامات بی خردانه ی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور، هیچ کدام به اندازه ی بی اعتنایی اش نسبت به ناتو، موجب خشم و عصبانیت از سیاست های خارجی آمریکا نشده است. از نظر آنها، سیاست تجارت ترامپ بی معنی است و معتقد هستند که ترامپ بازیچه ی دست کیم جونگ اون، رهبر کره ی شمالی شده است و از علاقه ی او به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، و سایر رهبران دیکتاتور نگران هستند و می ترسند که به سمت جنگی احمقانه با ایران برود.

متاسفانه هر دو طرف این بحث، دیدگاه های خودشان را بر اساس سوء تعبیرهایی از گذشته، حال و آینده احتمالی ناتو شکل داده اند. من در ادامه به چند مسئله ی مهم که باید در مورد ناتو بدانید اشاره می کنم.

ماده ی 5 مانع از وقوع جنگ نمی شود

در مصاحبه ی فاکس نیوز با دونالد ترامپ، او تفسیری عجیب و غریب و بر اساس اطلاعات اشتباه از ماده ی دفاع متقابل پیمان ناتو بیان کرد. وقتی از او پرسیده شد که چرا ارتش آمریکا باید برای کمک به دفاع از مونته نگرو (جدیدترین عضو ناتو) آماده باشد، ترامپ گفت همین سوال برای او هم پیش آمده است و مردم مونته نگرو را "مردمی بسیار پرخاشگر" خواند و هشدار داد "آنها ممکن است آغازگر جنگ شوند و این گونه جنگ جهانی سوم شروع خواهد شد. من اکنون متوجه این موضوع می شوم – اما اساس ناتو به این شکل است."

اشتباه می کنی دونالد، در ماده ی 5 آمده است: "طرفین موافقند که یک حمله ی مسلحانه به یک و یا چند کشور عضو در اروپا یا آمریکای شمالی، باید به منزله ی حمله به تمامی آنها تلقی شود و متعاقبا، آنها هم نظر هستند که اگر چنین حمله ای اتفاق بیافتد، هر کدام از آن کشورها، در راستای حقوق فردی یا دفاع شخصی جمعی ... فورا به کمک آن کشور و یا کشورهای مورد تهاجم خواهد رفت و با سایر کشورها هماهنگ خواهد بود. چنین اقداماتی، از جمله استفاده از نیروهای مسلح، برای بازگرداندن و حفظ امنیت منطقه ی آتلانتیک شمالی لازم است."

تفسیر: در حالی که حمله به هر یک از اعضاء ناتو باید به عنوان حمله به تمام اعضاء قلمداد شود همین اصل در مورد زمانی که یکی از اعضاء جنگی را آغاز می کند، صدق نمی کند. مهم تر از این ماده ی 5، هیچ یک از کشورهای عضو را مجبور به استفاده از ارتشش نمی کند، بلکه استفاده از ارتش یک گزینه است. این ماده از تمام اعضاء می خواهد که به کشور مورد تهاجم "کمک" کنند اما دقیقا نگفته است که به چه شکل باید کمک شود.

ناتو یک باشگاه نیست و هیچ حق عضویتی هم ندارد

 ترامپ مدام از اینکه بار زحمت ناتو بر دوش آمریکا است، شکایت کرده و گفته است که کشورهای اروپایی "مبلغ هنگفتی را برای محافظتشان به ما بدهکارند." چنین شکایاتی از این به اصطلاح سوء استفاده ی کشور های اروپایی، تاریخچه ی طولانی دارد اما اتهامات ترامپ باعث به بیراهه رفتن مسئله می شود. هیچ حق عضویتی برای ناتو وجود ندارد، و هیچ کدام از کشورهای عضو تعهدی به پرداخت وجه به کشوری دیگر به منظور محافظت نداشته است. در عوض، هر کشور تصمیم می گیرد که چقدر می خواهد برای قدرت دفاعی اش هزینه کند، و ناتو هم در مجموع تلاش می کند این آمادگی دفاعی را هماهنگ کرده تا نیروی دفاعی کارآمدتری را ایجاد کند.

کاملا مشخص است که کشورهای اروپایی عضو ناتو، نسبت به آمریکا درصد کمتری از تولید ناخالص داخلی شان را صرف قدرت دفاعی می کنند. آن درصدی هم که هزینه می کنند، به شکلی کارآمد نیست، بنابراین قدرت دفاعی شان بسیار پایین تر از آمریکا است. به همین خاطر بسیاری از روسای جمهور آمریکا، به این موضوع اعتراض داشته اند. اروپا می تواند همین فردا بودجه ی دفاعی اش را دو برابر کند، اما این امر باعث افزایش امنیتش نخواهد شد به این دلیل که باید نحوه ی مدیریت سیستم دفاعی اش را عوض کند و همچنین به این خاطر که مشخص نیست این بودجه باید به چه شکل هزینه شود. افزایش امنیت مرزها در مقابل ورود مهاجران احتمالا منفعت بیشتری نسبت به خرید هواپیماهای ما فوق صوت و تسلیحات نظامی برای اروپایی ها داشته باشد.

گسترش ناتو واقعا یک اشتباه بود

یکی از مهم ترین باورها این است که گسترش ناتو باعث ایجاد یک منطقه ی وسیع امن در اروپا، و اهدافی عالی برای اتحاد، پس از جنگ سرد خواهد شد. این باور آن چنان هم درست از آب در نیامده است. برای کسانی که از ماجرا خبر ندارند، گسترش ناتو باعث تیره شدن روابط با روسیه شده و نقشی کلیدی در به وجود آمدن درگیری بین روسیه و گرجستان و اوکراین داشته است. من نمی خواهم رفتار روسیه را توجیه کنم. من می گویم رفتار روسیه دور از انتظار نبود، مخصوصا با توجه به تاریخچه ی خود روسیه و درخواست دولت جورج بوش پدر پس از وحدت دوباره ی آلمان که ناتو حتی یک سانت به سمت شرق برده نشود. طراحان گسترش ناتو شاید واقعا فکر می کردند که این گسترش به سمت شرق تهدیدی برای روسیه نخواهد داشت؛ اما رهبران روسیه این گونه فکر نمی کنند.

بر خلاف آنچه فکر می کنید من نه ضد اروپایی ام نه ضد ناتو. این اتحاد در زمان خودش دستاورد بزرگی بود و در گذشته هم به آمریکا و هم به اروپا خدمت کرده است. اما در روابط بین الملل هیچ چیز پایدار نیست و دستاوردهای گذشته ی ناتو نباید باعث شود ما چشمانمان را بر شکنندگی روز افزون این اتحاد ببندیم. به جای اینکه بدون فکر این اتحاد را به سمت هر منطقه ی دردسرسازی بکشیم، و سیاست خارجی مان را با این پیش فرض که این اتحاد همیشگی است، اتخاذ کنیم، اروپا و آمریکا باید طی یک روند آهسته و تدریجی، از یکدیگر جدا شوند. این اتفاق در هر صورت خواهد افتاد. یک سیاست مدار آگاه تکرار تاریخ را پیش بینی می کند و از آن بهره می برد و توانش را بیهوده صرف جلوگیری از رخدادها نمی کند.

منبع : فارین پالیسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33