انعطاف هدفمند کره شمالی
روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم کوروش احمدی آورده است: کش و قوس سه ماهه بین امریکا و کره شمالی برای برگزاری نشست سران دو کشور، دو سفر مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا به پیونگ یانگ و اتفاقات دو روز گذشته، شامل...لغو نشست سران و طرح احتمال برگزاری آن در همان زمان و محل، بار دیگر چند ویژگی سیاست خارجی ترامپ، یعنی بداهه گری، بی تصمیمی و اختلافات شدید در تیم امنیتی او را به نمایش گذاشت. برخی ویژگی های دیگر ترامپ نیز که در این میان جلب توجه کرد می تواند برای ما که بر سر برجام با او درگیر هستیم، گویا باشد: نامه ترامپ به کیم جونگ اون مبنی بر لغو نشست در مجموع احترام آمیز و حاکی از تاسف شدید او از این بابت بود.
وی لغو این نشست را «یک فرصت از دست رفته» و «یک لحظه واقعا غمبار در تاریخ»، توصیف کرد. او در این نامه کیم را «عالیجناب» و با اسم و عنوان رسمی اش مورد خطاب قرار داد و از کره شمالی نیز با اسم رسمی آن کشور یاد کرد؛ دو بار از کیم به خاطر آزادی «گروگان ها» تشکر کرد و در خاتمه خطاب به او نوشت: «اگر نظرتان در مورد برگزاری نشست تغییر کرد، در تلفن زدن یا نامه نوشتن تردید نکنید.» کره شمالی نیز در یک واکنش شدیدا مصالحه جویانه از زبان معاون وزارت خارجه تصمیم ترامپ را «غیر منتظره و تاسف بار» خواند و از آمادگی کره شمالی برای ملاقات با ترامپ «به هر شکل و در هر تاریخی» سخن گفت و اظهار امیدواری کرد که ترامپ در تصمیم خود تجدید نظر کند.
به این ترتیب هر دو طرف راه را برای از سرگیری روند باز گذاشته اند. از اوایل مارس که ترامپ به نحو غیر منتظره ای دعوت کیم برای ملاقات را پذیرفت، کره شمالی چند اقدام عملی برای تسهیل روند انجام داد که از آن جمله می توان به طرح پیشنهاد ملاقات بین رهبران دو کشور، توقف آزمایش های هسته ای و موشکی، آزادی سه زندانی کره ای- امریکایی و نهایتا انهدام یکی از مراکز آزمایشات هسته ای در حضور شماری خبرنگار خارجی اشاره کرد. پیونگ یانگ همه اینها را بدون اینکه درخواست امتیاز متقابلی از امریکا داشته باشد، انجام داد. پیونگ یانگ همچنین رویه مسالمت جویانه ای در برابر کره جنوبی و رییس جمهور «مون» که معتقد به لزوم مصالحه با کره شمالی است، در پیش گرفت و از این طریق فشاری مضاعف را بر امریکا برای اتخاذ رویه ای آشتی جویانه اعمال کرد.
در مجموع می توان گفت که دولت کره شمالی زمانی که احساس خطر کرد، انعطاف نشان داد و دست به اقداماتی زد که ترامپ از آنها به عنوان «ژست های زیبا» یاد کرد. یکی از احتمالاتی را که می توان به عنوان علت لغو نشست سران مورد توجه قرار داد، مخالفت جریان های تندرو در هر دو کشور با یک سازش تاریخی است. در کره شمالی، بناکنندگان ساختار هسته ای و موشکی کشور که نخبگان حکومتی واقعی اند و از نفوذ سیاسی بسیار بالا و یک زندگی کاملا مرفه برخوردار اند، مخالف امتیاز دادن در حوزه هسته ای و موشکی در ازای دریافت امتیازات اقتصادی هستند؛ امتیازاتی که ممکن است تنها به درد توده مردم بخورد.
بعلاوه، تضعیف زرادخانه ای که آنها بر پا کرده اند می تواند مترادف با تضعیف موقعیت و امتیازات آنها باشد. کیم اگر چه به پول، سرمایه گذاری و تکنولوژی نیاز دارد، اما همزمان ناچار از حفظ رضایت و همراهی نخبگان نظامی و هسته ای و موشکی کشور هم هست و نمی تواند به راحتی مهم ترین ستون امنیتی خود را تضعیف کند؛ به ویژه در شرایطی که طی ٦٥ سال گذشته همواره امنیت و بقا مهم ترین مقوله برای دولت پیونگ یانگ بوده است. در امریکا نیز غلبه افراطی ترها در تیم امنیتی ترامپ را می توان علت اصلی بن بست در روند کار با کره شمالی به شمار آورد. همانطور که کسانی چون بولتون، پمپئو و پنس در قضیه برجام و ایران از ترامپ تندروتر به نظر می رسند چنین می نماید که در مورد کره شمالی نیز چنین است.
بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ، چند ماه قبل از انتصابش به عنوان مشاور امنیت ملی، مقاله ای تحت عنوان «توجیه حقوقی برای حمله به کره شمالی» منتشر کرده بود. وی بعد از شروع به کار در کاخ سفید نیز کرارا «مدل لیبی» را برای خلع سلاح کره شمالی مطرح کرد؛ مدلی که طی آن سرهنگ قذافی در سال ٢٠٠٣ همه امکانات هسته ای اش را به امریکا فرستاد و در قبال آن نیز هیچ امتیازی نخواست.
پنس، معاون رییس جمهور امریکا، طی مصاحبه ای حتی فراتر از «مدل لیبی» رفت و کیم را به سرنوشتی مشابه سرنوشت قذافی در صورت خودداری از مصالحه تهدید کرد. طبعا واکنش کره شمالی نیز به اینگونه لفاظی ها بسیار تند بود و از جمله پنس را «احمق سیاسی» نامیدند. این واکنش ها همان است که ترامپ در نامه خود به آنها اشاره می کند. به هر حال، به نظر می رسد که کره شمالی به خاطر انعطافی که طی چند ماه گذشته نشان داد، اکنون در موضع بهتری قرار دارد. این بار فشار چین به کره شمالی می تواند کمتر و کمتر شود؛ چرا که امریکا روند تشکیل نشست سران را متوقف کرد.
تهدید نظامی و اقتصادی کره شمالی نیز در این شرایط که هم پیونگ یانگ همچنان صحبت از آمادگی برای مذاکره می کند و هم کیم و مون روند عادی سازی روابط شمال و جنوب را ادامه می دهند و از شکل گیری عصر جدیدی در شبه جزیره کره سخن می گویند، مشروعیت و مقبولیت کمتری نزد افکار عمومی و دولت ها دارد. در امریکا نیز اقدام ترامپ به توقف روند، موجب انتقاداتی از دولت شده است.
نظر شما :