تاثیر مذاکرات کره بر برجام

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم اسماعیل بشری، آورده است: روند تحولات در شبه جزیره کره طی چند ماه اخیر همواره به این سمت حرکت کرده که روابط میان دو کره رو به بهبود نهاده و تنش ها تا حد زیادی فروکش کرده است و از جانب کره شمالی شعارهای آتشین که عنوان می کرد امریکا را نابود می کند و کره جنوبی را از بین می برد، خبری نیست و بسیاری از این شعارها رنگ باخته و شرایط شکل مسالمت آمیز به خود گرفته است. به ویژه پس از برگزاری المپیک زمستانی پیونچانگ کره جنوبی که منجر به حضور خواهر رهبر کره شمالی در کره جنوبی شد و ورزشکاران دو کره به صورت همزمان در مسابقات حضور پیدا کردند شرایط تغییر کرده است.

همه این موضوعات دست به دست هم داد تا جو به سمت تنش زدایی پیش برود. البته نباید فراموش کرد که در کنار تمام حرکت هایی که صورت گرفته نشان از حسن نیت رهبران دو کره بود و نباید فراموش کرد که تحریم های کمرشکنی را که سازمان ملل علیه پیونگ یانگ وضع کرد و فشارهایی را که مقام های چینی بر پیونگ یانگ آوردند تا دست از بلند پروازی هسته ای خود بردارند، کمک کرد که رهبری کره شمالی به این نتیجه برسد که ادامه راه نمی تواند به نتیجه مطلوب برسد و ممکن است شرایط منجر به یک جنگ شدید شود که ...

در آن جنگ پیونگ یانگ نتواند روی کمک های نظامی چین و روسیه تکیه کند. بر همین اساس فشارهای اقتصادی موجب شد که آنها از در مصالحه وارد شوند. همه اینها در حال حاضر در حد حرف باقی مانده است. در حال حاضر شنیده ها حاکی از آن است که مقام های کره شمالی این نرمش را از خود به خرج داده اند و نشان دادند که آماده مذاکره و حتی مصالحه هستند. روند وقایع نیز تاکنون به همین سمت پیش رفته است. مذاکراتی که بناست میان رهبران دو کره طی هفته های آینده صورت گیرد، می تواند تعیین کننده باشد. چرا که تکیه کره جنوبی به امریکا است و چراغ سبز لازم را از امریکا در زمینه های خاصی گرفته است. بنابراین به نظر می رسد بخش عمده مذاکرات در این جهت باشد که به کره شمالی پیشنهادات اقتصادی وسوسه برانگیزی ارایه شود. از یک طرف تحریم ها را محدود کنند و از سوی دیگر کمک های اقتصادی قابل توجهی را به پیونگ یانگ پیشنهاد دهند تا این کشور از شرایط بسیار بدی که در آن گرفتار است خارج شود. 

به احتمال زیاد از سوی کره جنوبی این پیشنهادات ارایه خواهد شد و می توان گفت که مقام های کره شمالی تصمیم گرفته اند راهی را بروند که پیش از این چین و ویتنام در پیش گرفتند. این دو کشور ترجیح دادند میان ایدئولوژی سیاسی داخلی خود و مسائل اقتصادی تفکیک قایل شوند. اکنون چین بدون اینکه از ایدئولوژی خود فاصله گرفته باشد و در داخل با همان سیستم از لحاظ سیاسی پیش می رود اما از سوی دیگر با ایجاد مناطق آزاد و صنعتی و ورود فناوری و سرمایه های خارجی اقتصاد خود را رونق داد و تبدیل به یک قدرت بزرگ جهانی شد. 

ویتنام نیز به همین ترتیب عمل کرد. این کشور با دشمن دیرین خود یعنی امریکا که سال ها با آن جنگید، اکنون قراردادهای گسترده مالی فراوانی را به امضا رسانده و اقتصاد خود را نجات داد و اکنون به وضعیتی رسیده است که تنش کمتری با غرب و سایرین دارند. نباید فراموش کرد که اکنون در کوبا نیز تحولاتی در حال وقوع است. ابتدا فیدل کاسترو و سپس رائول کاسترو که جایگاه خود را به معاونش اعطا کرده همگی یک حرکت کند را به نمایش می گذارد و نمایان می کند تمام کشورهایی که روزی بر آرمان های انقلابی خود تاکید داشتند اکنون رویکرد خود را تغییر دادند و به سمت اقتصاد آزاد سوق پیدا کردند و مناسبات خود را با کشورهای خارجی بهبود بخشیدند. 

همه این کشورها از یکدیگر الگو گرفتند. اکنون به نظر می رسد که پیونگ یانگ نیم نگاهی به ویتنام و کوبا دارد که از این طریق قصد دارد وضعیت خود را بهبود ببخشد اما شرایط داخلی کره شمالی پیچیدگی های خاص خود را دارد که نمی توان با قطعیت بیان کرد که نتیجه همه مذاکرات منجر به طی کردن راه ویتنام شود چرا که در ویتنام حکومت به مانند کره شمالی نبود. اما اکنون فشارهای وارده به حکومت کره شمالی به نحوی است که آنها مجبور به یک نوع مصالحه شدند و باید دید امتیازات پیشنهادی تا چه حد آنها را اقناع می کند تا از فعالیت های هسته ای خود دست بردارند.

اما نکته دیگر این بحث تاثیر گذاری احتمالی این اتفاقات بر برجام است و در این زمینه ابهاماتی وجود دارد. امریکا از یک طرف تعهداتی را در قالب برجام پذیرفته است و دایما از آن طفره می رود، اما اینکه مقام های کره شمالی با نگاه به خلف وعده های امریکا در برجام به این کشور اطمینان نکنند، ممکن است بر مذاکرات آینده تاثیرگذار باشد.

از همین رو ممکن است امریکا مجبور شود برای اطمینان خاطر پیونگ یانگ در مورد برجام از این موضع تند عقب نشینی کند. این حالت خوشبینانه قضیه است ولی حالت بدبینانه اینگونه است که هرچند کره شمالی می داند امریکا به وعده های خود عمل نمی کند، ممکن است تن به سازش دهد و چیزهای زیادی را کنار بگذارد و در طرف مقابل تحریم های زیادی از روی آنها برداشته شود و با کمک های اقتصادی از وضع موجود خارج شود. این موضوع بسیار ابهام آلود است و باید منتظر بود و دید که روند مذاکرات به چه سمتی پیش می رود چرا که این موضوع یک شمشیر دولبه است که از یک طرف امریکا باید اطمینان کره شمالی را جلب کند و از سویی دیگر در برجام خلف وعده می کند.

از همین رو این دو مورد می تواند روی یکدیگر تاثیر بگذارد. از طرفی ممکن است وضعیت کره شمالی به حدی وخیم شده باشد (به دلیل اطلاعات اندک از داخل این کشور نمی توان به قطعیت در خصوص آن سخن گفت) که شرایط به سمتی برود تا آنها مجبور به تسلیم شوند، آن وقت می توان گفت که این وضعیت می تواند تاثیر نامطلوبی بر آینده برجام داشته باشد و امریکا مایل باشد که ایران را به سمت عقب نشینی بیشتر سوق دهد.