جمهوری آذربایجان؛ میدان نبرد تازه ایران و عربستان

جیمز. ام. دورسی

دیپلماسی ایرانی: در حالی که عربستان سعودی ایران را متهم به محاصره خود از طریق حمایت از شورشیان در یمن و همچنین حمایت از قطر می کند، خاندان آل سعود و جمهوری اسلامی رقابت تلخ خود را فراتر از خاورمیانه و به قفقاز برده اند.

میدان نبرد اخیر دو کشور در جمهوری آذربایجان است، حکومتی اقتدارگرا مملو از نفت و گاز، با اکثریت شیعه اما تحت حکومتی سکولار به جا مانده از شوروی سابق در شمال ایران. گزارش هایی منتشر شده است که سرویس های امنیتی آذربایجان به مقامات کشورشان در خصوص نفوذ روز افزایش ایران در این کشور هشدار داده اند.

این گزارش حکایت از آن دارد که برداشته شدن غیر رسمی ممنوعیت موعظه مبلغان مذهبی مرتبط با ایران که که در تلاش برای متوقف کردن جریان حرکت مسلمانان اهل تسنن آذربایجان به داعش در سوریه و عراق انجام شد به ایران اجازه قدرت گرفتن در این کشور داده است.

مطالعات کنان روشنگلو، روزنامه نگار اهل جمهوری آذربایجان روی آزادی مذهب در این کشور حکایت از آن دارد که "فعالیت های مذهبی ایران کاملا موفق بوده است."

در این گزارش که در خبرگزاری مستقل توران منتشر شده آمده است که 22 مدرسه از 150 مدرسه مذهبی در آذربایجان توسط ایران کنترل می شود. ایران و آذربایجان مدت ها است علیه یکدیگر هیاهو به راه می اندازند، هر دو کشور نگران هستند دیگری با استفاده از عامل مذهب و نژاد برای آنها ایجاد دردسر کند. دست کم یک چهارم جمعیت ایران به زبان آذری صحبت می کنند.

آذربایجان نیز به نوبه خود نگران روابط نزدیک ایران با ارمنستان است؛ آذربایجان و ایران چند دهه است که درگیر بن بست نخجوان – قره باغ هستند، مناقشه ای که ارمنستان را تحت محاصره آذربایجان در می آورد.

هدی الحسینی، ستون نویس العربیه اخیرا در مقاله ای منافع سعودی در آذربایجان را برجسته کرده، العربیه سازمان رسانه ای است که بر اساس گزارش ها سهام عمده آن در اختیار محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان است که اخیرا به بهانه مبارزه با فساد دست به تسویه های سیاسی در قدرت زد.

خانم الحسینی، در این مقاله تحت عنوان "آیا ایران آذربایجان را به عراقی دیگر بدل می کند." از رغد عبدالرضا الجباری که نویسنده ای عراقی و ضد ایرانی است نقل قول می آورد که مدعی است آذربایجان هراس آن را دارد که جا پای عراق بگذارد، کشوری که نویسنده ادعا می کند ارتش آن توسط ایران نابود شده و عراقی ها را به غلام ایرانی ها بدل کرده است که قانع شده اند: "شستن پای ایرانی هایی که به زیارت امام حسین (ع) می آیند آنها را به بهشت نزدیک تر می کند و مهم نیست ایرانی ها بعدش چه کار می کنند."

در فضای رسانه ای العربیه که به نظر می آید به جای بیان حقیقت ها توسط حامیان اغلب فرقه گرای حکومت سعودی و سیاست های ضد ایرانی اشغال شده است؛ خانم الحسینی مدعی می شود که حضور الهام علی اف در فستیوال فرهنگی در عربستان به دعوت ملک سلمان بخشی از تلاش ها برای مقابله با دست اندازی های ایران بوده است.

رسانه های آذربایجان اوایل این ماه گزارش دادند هیات های نظامی آذربایجان و سعودی بر سر همکاری های نزدیک تر نظامی با یکدیگر از جمله برگزاری رزمایش مشترک نظامی  و برخی منافع مشترک دیگر مذاکره کرده اند.

آذربایجان همچنین طی سال ها روابط نظامی نزدیکی با اسرائیل برقرار کرده است که همچون عربستان سعودی با ایران دشمنی دارد. اسرائیل و آذربایجان پیش از توافق هسته ای در سال 2015 که برنامه هسته ای را متوقف کرد، بر سر استفاده از پایگاه های هوایی آذربایجان برای حمله به تاسیسات هسته ای ایران مذاکره کرده بودند. توافق هسته ای باعث شد که بحث حمله نظامی به ایران منتفی شود.

خلاصه کلام این است که اگر ایران دارد سعودی را محاصره می کند، عربستان و اسرائیل هم دارند ایران را محاصره می کنند. اگر سعودی ها می گویند ایران دارد آذربایجان را به مدل عراق بدل می کند، ایرانی ها نیز می گویند اسرائیلی ها دارند این کشور را به مدل لبنان بدل می کنند.

سالار سیف الدینی، تحلیل گر ایرانی می گوید: "تل آویو می خواهد آذربایجان را با دکترین محیطی جدید "لبنانیزه" کند. این بدان معنی است که تل آویو قصد دارد منطقه پیرامونی تازه ای درست کند و ایران را از طریق حضور در منطقه کردستان عراق و آذربایجان محاصره کند."

منبع : لوبلاگ / ترجمه دیپلماسی ایرانی / 33