تشریح نمایش ترامپ از زبان معاون سیاسی دفتر رییس جمهور

«آمریکایی ها چه کسی را می ترسانند.» این را معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور روحانی می گوید، وقتی که می خواهد سخنان اخیر ترامپ را تحلیل کند:«ایران خود را برای بدترین حالت آماده کرده است.»

عصر دومین سالگرد تصویب برجام فرصتی کوتاه برای خبرگزاری دانشجویان ایران فراهم شد تا در طبقه دوم یکی از اتاق های مجموعه نهاد ریاست جمهوری بتواند با مجید تخت روانچی که چند ماهی است از سی تیر به پاستور نقل مکان کرده گفت وگو کند، عضو سابق تیم مذاکرات هسته ای این روزها حوزه کاری اش گسترده تر از مباحث سیاست خارجی شده و  فعل و انفعالات حوزه داخلی را نیز پیگیری می کند: «از اینکه بخواهیم وارد فاز خروج از برجام شویم، استقبال نمی کنیم، اما برنامه ریزی های لازم را انجام داده ایم که جزئیات آن در زمان لازم اعلام خواهد شد.»

با مجید تخت روانچی، درباره وضعیت اقتصادی پس از برجام هم صحبت کردیم. او همچنان به سرمایه گذاری شرکت های بزرگ اروپایی از جمله شرکت های بین المللی نفتی در ایران امیدوار است و معتقد است، در توافق خرید هواپیما از شرکت ایرباس، تغییری رخ نداده است: «من در موضوع خرید هواپیماها تحول جدیدی مشاهده نمی کنم.» مصاحبه را که بخوانید دلایل احتمال تاخیر در قرارداد ایرباس و کندی همکاری بانک های بزرگ اروپایی با ایران برایتان روشن می شود، چرا حدود 20 میلیارد دلار پول نفت ایران هنوز از طرف چپنی ها به ایران تحویل نشده است؟ موضع اروپایی ها در صورت خروج آمریکا از برجام چیست؟ توافق مهم ایران و ایتالیا قبل از تصمیم اخیر ترامپ چه بود؟ مصاحبه ایسنا با معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور را بخوانید.

ایسنا: هفته گذشته دومین سالگرد آغاز اجرای برجام بود. با توجه به مشکلات اقتصادی این روزها، جنابعالی چه سهمی برای این توافق بین المللی، در خروج ایران از بن بست های سیاسی و اقتصادی قائل هستید؟

تخت روانچی: با کلمه «بن بست سیاسی و اقتصادی» اینگونه که شما بکار بردید، موافق نیستم. اوایل دهه 80 شمسی بحرانی غیرضروری درباره پرونده هسته ای ایران ایجاد شده بود  و به مرور زمان کسانی که خیرخواه مردم ایران نبوده و نیستند، از این موضوع بی پایه و اساس سوء استفاده کردند. این افراد از مساله ای که هیچ موضوعیتی نداشت یک کاخ پوشالی ایجاد کردند و تحریم هایی ظالمانه در آمریکا، اروپا و شورای امنیت علیه ایران تصویب کردند. در این شرایط مذاکرات برجام تمام پایه های این داستان پوشالی را از بین برد.

طبیعتا در طول سال های پیش از مذاکرات برجام، غرب تحریم هایی علیه ملت ایران اعمال کرده بود و یکسری فشارها بر اثر این تحریم های ظالمانه به کشور وارد شد اما برجام این فرصت را ایجاد کرد که ما پروژه ایران هراسی را خنثی کنیم و کمر تحریم ها را بشکنیم. همزمان بتوانیم حق مردم ایران را برای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای بگیریم و اتهاماتی که به ناحق به مردم ایران می زدند را رفع کنیم. برجام برای ما فرصتی به وجود آورد تا بتوانیم حقانیت خود را ثابت کنیم و بگوییم که این تحریم ها به ناحق تحمیل شده و  برنامه هسته ای ما از ابتدا صلح آمیز بوده است. ما به دنبال سلاح هسته ای نبوده و نیستیم. همچنین برجام برای ما این فرصت را ایجاد کرد تا بتوانیم چهره دشمن را افشا کنیم. در کنار این دستاوردها، فرصت های اقتصادی نیز ایجاد شد و توانستیم در پی رفع تحریم های ظالمانه از آنها استفاده کنیم.

ایسنا: به فرصت هایی که پس از برجام ایجاد شده است اشاره کردید، اما همانطور که در جریان هستید، ایران  همچنان از نظر مبادلات بانکی بین المللی محدودیت هایی دارد. آقای عراقچی، همتای شما در مذاکرات هسته ای نیز در صحبت های اخیر خود به این موضوع اشاره کردند. آیا در ماه های اخیر در مذاکراتتان با طرف های اروپایی، پیگیر رفع محدودیت های بانک های بزرگ بوده اید؟

تخت روانچی: اینکه در بحث بانک ها هنوز برخی مشکلات حل نشده، صحیح است، اما این سخن به آن معنا نیست که الان با دنیا ارتباط بانکی نداریم؛ پیش از برجام، پول های حاصل از فروش نفت  مان در کشورهای وارد کننده نفت می ماند و ما برای دسترسی به آن پول ها با مشکلاتی مواجه بودیم اما بعد از برجام این مانع رفع شد و ما به همه منابع حاصل از فروش نفت خود در بانک های دنیا دسترسی داریم. از ابتدای سال 96 کمتر از 40 میلیارد دلار نفت توسط ایران فروخته شده که پولش به حساب های بانک مرکزی منتقل شده است. در حقیقت در بحث فروش نفت و ارتباطات بانکی مرتبط با این موضوع، مشکلات موجود در گذشته را رفع کرده ایم.وقتی درباره مشکلات بانکی صحبت می شود، اشاره شان به نحوه ارتباط با بانک های بزرگ خارجی است که عمدتا در اروپا قرار دارند . این بانک ها به دلیل نگرانی از فشار یا جریمه هایی که ممکن است آمریکا علیه آنها اعمال کند، خودشان تصمیم می گیرند که فعلا وارد کار با ایران نشوند. به جز این بانک ها، در حال حاضر بانک های کوچک و متوسط کشورهای مختلف با ایران همکاری می کنند و بانک های مختلف داخلی نیز در حال گشایش ال. سی هستند و به سیستم سوئیفت متصل شده اند.

اینکه در برخی محافل صحبت از وجود مشکلات بانکی حل نشده می شود باید مشخص شود که مقصود کدام قسمت است؛ بخشی از مشکلاتی که به بانک های بزرگ خارجی مربوط می شود طرح موضوع بجایی بوده و دولت نیز در این زمینه اعتراض خود را مطرح می کند. ایران، فشار آمریکا به بانک های بزرگ برای کار نکردن با ایران را بدعهدی آمریکا نسبت به برجام می داند. ما در جلسات کمیسیون مشترک،  این اعتراضات را مطرح کرده ایم.

همچنین با اروپایی ها، گفت و گوهایی را درباره چگونگی رفع این مشکلات (مشکلات همکاری بانک های بزرگ با ایران) آغاز کرده ایم؛البته خود اروپایی ها نیز به دنبال رفع این مشکلات هستند. دولت های اروپایی می دانند اینکه بانک های بزرگ دنیا حاضر به کار با ایران نیستند مشکل بزرگی است که می تواند در روابط تجاری شان با ما تاثیر بگذارد؛ تاکنون در این گفت وگوها به پیشرفت های خوبی دست یافته ایم و هر زمان که مباحث به مرحله ای مشخص رسید، جزئیات آن را اعلام می کنیم. در سفر اخیر آقای ظریف(وزیر امور خارجه) به بروکسل در این زمینه صحبت هایی با اروپایی ها مطرح شد. بحث ها تا زمان دستیابی به راه حل خوب برای این مشکل ادامه پیدا خواهد کرد.

ایسنا: در صحبت های خود به نگرانی که بانک های بزرگ اروپایی درخصوص همکاری با ایران دارند اشاره کردید، با توجه به تصمیم اخیر ترامپ و تعیین ضرب الاجل از سوی او برای اروپایی ها، فکر نمی کنید که این ضرب الاجل بر محافظه کاری و ملاحظاتی که بانک های اروپایی داشته اند تاثیر بگذارد و منجر به تردیدبیشتر در آنها برای همکاری با ایران شود؟ آیا ممکن است تصمیمات اخیر ترامپ بر همکاری بانک هایی که هم اکنون با ایران همکاری می کنند نیز سایه بیافکند؟

تخت روانچی: یک روز پیش از اعلام نظر اخیر آقای ترامپ و با لحاظ این موضوع که مشخص نبود رئیس جمهور آمریکا، لغو تحریم ها را تمدید می کندیا خیر؟ ایران در ایتالیا حدود پنج میلیارد دلار فاینانس پروژه امضا کرد و بانک های ایرانی و ایتالیایی درگیر پروژه ها شدند. پیام این موضوع بسیار گویاست. اینکه پیش از اعلام نظر رییس جمهور آمریکا درباره تمدید لغو تحریم ها، ایتالیا تصمیم می گیرد که با ایران وارد چنین تعاملی شود، نشان می دهدایتالیایی ها مایلند با ایران همکاری کنند.

سایر کشورها نیز می دانند چه فرصت هایی در همکاری با ایران برایشان وجود دارد. برجام برای اروپا فقط یک پروژه اقتصادی نیست. هر چند آنها می خواهند از تعامل اقتصادی با ایران بهره مند شوند. همانظور که ما باید از مزایای این ارتباط بهره مند شویم. الان مساله برجام برای اروپایی ها به مراتب بالاتر از بحث های اقتصادی است و شاید بتوان گفت که مباحث امنیتی که برجام برای اروپا به همراه دارد به مراتب مهم تر از تعاملات اقتصادی بین اروپا و ایران است. به گفته خود اروپایی ها علت حمایت محکم آنها از برجام این است که آنها برجام را پروژه ای چندوجهی می بینند که توانسته است هم یکسری از مشکلات اقتصادی و هم یکسری از مشکلات امنیتی آنها را برطرف کند.

مطمئن باشید که طی چند ماه آینده پروژه های بیشتری شبیه به پروژه هایی که تاکنون با اروپا و دیگر کشورها ایجاد شده، خواهیم داشت و صحبت اخیر ترامپ باعث نمی شود که اروپایی ها بخواهند در طول چهار ماه آینده چرخش 180 درجه ای داشته باشند و وارد فضای دیگری شوندآنها از دستاوردهایی برجام برای منطقه خاورمیانه، اروپا و جامعه بین الملل اطلاع دارند.

حدود دو هفته قبل مشاهده کردیم آمریکایی ها به دلیل یک بهانه واهی و کاملا بی ربط در شورای امنیت جلسه ای در ارتباط با تحولاتی که آن روزها در ایران می گذشت، تشکیل دادند تا فشاری سیاسی و بین المللی به ایران وارد کنند اما آن جلسه نتیجه عکس داد و کشورهای مختلف یکی از پس از دیگری بعد از آن جلسه برجام را تایید کردند. همه این اقدامات دارای پیام هایی است و نشان می دهد که این آمریکا است که در برجام در موضع انزوا قرار گرفته است و ایران در موضع حق و مورد تایید جامعه بین الملل قرار دارد.

ایسنا:  در صحبت های خود از اجرایی شدن پروژه های مشترک با اروپایی ها طی ماه های اخیر خبر دادید، آیا در آینده نزدیک شاهد ورود شرکت هایی مانند شِل به ایران و همکاری مشترک نفتی با شرکت های بزرگ اروپایی خواهیم بود؟ آیا شرکت های بزرگ طی ماه های آینده برای سرمایه گذاری و همکاری ایران خواهند آمد یا اینکه منتظر تصمیم رئیس جمهور آمریکا و ضرب العجل تعیین شده از سوی وی می مانند؟

تخت روانچی: روسای این شرکت ها مدتی است که با مقامات ما مذاکره می کنند. اما پیش بینی درباره اینکه آیا این مذاکرات طی چهار ماه آینده به نتیجه می رسد یا خیر، کار دشواری است. توجه داشته باشید که قرارداد همکاری توتال و ایران دو هفته پیش از مهلتی که قرار بود رئیس جمهوری آمریکا درباره تمدید لغو تحریم ها تصمیم بگیرد، منعقد شد. الان هم مذاکرات وزارت نفت با شرکت های بزرگ اروپایی در جریان است. مذاکرات قراردادهای نفتی و گازی طولانیاست. اینگونه نیست که یک روزه بتوان با شرکت های بزرگ بین المللی قرارداد امضاء کرد.

استنباط من این است که اروپایی ها می خواهنددر حوزه اقتصاد با ایران همکاری کنند. حالا اگر ظرف چهار ماه آتیقراردادهایش منعقد نشود، پای مسائل فنی در میان است نه مسائل سیاسی؛ چراکه تجربه توتال و همکاری با ایتالیایی ها نشان می دهد که اگر اروپایی ها از نظر فنی به تفاهم های مورد نظر دست یابند اقدامات مربوطه را انجام خواهند داد و منتظر اظهارنظر و اقدام ترامپ نمی مانند.

ایسنا: در مجموع تصمیم اخیر ترامپ را چطور ارزیابی می کنید؟چقدر این تصمیم قابل پیش بینی بود و آیا با قرار گرفتن برخی اسامی در لیست تحریم ها ، می توان اقدام اخیر ترامپ را نمایشی خواند؟

تخت روانچی: قبلا هم گفته بودیم که پیش بین تصمیم ترامپ درباره تمدید لغو تحریم ها دشوار است. چراکه آنطور در خبرها آمده بود افراد نزدیک به ترامپ در دولت آمریکا همه از ادامه تعلیق تحریم ها حرف می زدند، اما به دلیل غیر قابل پیش بینی بودن ترامپ هیچ کس به قطعیت نمی توانست بگوید که او این کار را انجام می دهد؛دیدید که در توافق پاریس او برخلاف گفته و توصیه بسیاری از اطرافیانش از توافق خارج شد. تصمیم اخیر ترامپ از چند جهت باید مورد تحلیل قرار گیرد؛ اول اینکه لحنی که ایشان علیه اروپایی ها به کار برد، لحنی بسیار زشت بود و در آن نوعی نگاه از بالا به پایین و نگاه برادر بزرگتر وجود داشت که باید علت اینگونه صحبت کردن مشخص شود. او می داند که زبان تهدید و اولتیماتوم دادن برای ایرانیان پاسخگو نیست؛ نمی خواهم بگویم که این زبان در گفت وگو با اروپایی ها جواب می دهد، بلکه می خواهم بگویم که این نوع صحبت و زبانی که ترامپ به کار برد، امروز مورد انتقاد اروپایی ها قرار گرفته است.

نکته دیگری که در تصمیم ترامپ وجود دارد تحریم هایی است که در کنار تایید تعلیق تحریم های هسته ای اعلام شد. این اتفاق اقدام جدیدی نبود؛ چراکه آمریکایی ها در طول یکسال قبل و حتی یکی دو مرتبه در دوران اوباما نیز که هر دفعه می خواستند تعلیق تحریم ها را تمدید کنند، برای راضی کردن لابی های مختلف داخل آمریکا که ضد برجام بودند، یک سری تحریم ها در حوزه های مختلف مثلا در زمینه حقوق بشر و تروریسم وضع و یکسری اسامی به لیست تحریمی های قبل اضافه می کردند. مرتبه آخر نیز به نظر من اقدام برای افزودن نام برخی افراد و نهادها به لیست تحریمی های آمریکا نوعی نمایش است. آنها می خواهند نشان دهند که نسبت به ایران محکم و فعال هستند. آنها می خواهند به نحوی کاری را که در تمدید تعلیق تحریم ها انجام دادند، پوشش دهند. البته در آخرین اقدام آمریکا برای قرار دادن اسامی جدید در لیست تحریمی ها، اینکه رئیس قوه قضاییه ما را در لیست قرار دادند کار بسیار زشت و خارج از چارچوب های بین المللی بود؛ با این اقدام آنها وارد حوزه ای شدند که از کارشان پشیمان خواهند شد. در این زمینه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی نیز موضعی محکم اتخاذ کرد؛ درست است که از دید ما وضع چنین تحریم هایی یک نمایش است اما آنها در حال گذشتن از یک سری خط و خطوط هستند.

ترامپ همچنین پس از تمدید تعلیق تحریم ها صحبت هایی مطرح کرد که جای تحلیل دارد. مثلا او گفت ایران باید دسترسی آزاد به بازرسان آژانس اتمی بدهد؛ این در حالی است که اولا پرونده ایران در طول دو سال قبل روشن است و گزارش های آژانس نیز خیلی واضح همکاری ایران با آژانس و بازرسان را اعلام کرده است. از سوی دیگر خود برجام نیز درباره بازرسی ها مطالب روشنی دارد؛ ما اعلام کرده ایم که دسترسی به سایت های نظامی مان امکان پذیر نیست. حال ترامپ موضع ما را می داند و گزارشات آژانس را نیز می داند اما زمانی که اینگونه مطالب را مطرح می کند، نشان می دهد که او می خواهد آدرس جای دیگری را نشان بدهد؛ او در حال جواب دادن به کسانی از جمله صهیونیست هایا برخی رژیم های دیگر در منطقه است که نسبت به سیاست آمریکا درباره ایران منتقد هستند.

ترامپ در صحبت های خود می گوید ایران نباید به هیچ وجه به سلاح هسته ای دسترسی پیدا کند، این در حالی است که او موضع ما درباره سلاح هسته ای را می داند؛ ما فتوای رهبری را در این زمینه داریم و همچنین همواره اعلام کرده ایم در دکترین دفاعی ما سلاح هسته ای جایی ندارد؛ آژانس انرژی اتمی نیز پرونده پی ام دی را برای همیشه بسته است. وقتی ترامپ در این شرایط چنین حرفهایی را می زند نشان می دهد که بدنبال چیزهای دیگری است. ترامپ در بخش دیگری از صحبت های خود گفته است که محدودیت هایی که ایران در برجام پذیرفته باید دائمی باشد،این در حالی است که ما به هیچ وجه قبول نمی کنیم و دلیل آن نیز کاملا روشن است؛ چراکه برجام نتیجه دو سال مذاکرات بسیار فشرده ای بود که تمام این مسائل در آن مطرح شد و در نتیجه گیری ای که از آن حاصل شد تعداد سال هایی که ایران محدودیت هایی را قبول می کند، مشخص شده است.

اگر باب شرط گذاشتن از سوی هر کدام از طرفین برجام برای ادامه آن باز شود دیگر توافق معنایی پیدا نمی کند؛ چون اصل توافق بر این است که زمانی که طرفین به آن دست یافتند، نسبت به آن احترام بگذارند. از سوی دیگر اگر ترامپ بخواهد از برجام خارج شود یا اینکه به تمدیدلغو تحریم ها عمل نکند صراحتاً مغایر با پاراگراف 21 برجام عمل کرده است؛ در این پاراگراف آمده است آمریکا تحریم ها را برمی دارد و در آینده نیز اینکار را انجام خواهد داد و این کار فقط برای دوره ریاست جمهوری اوباما نیست، بلکه تعهدی است که دولت آمریکا متعهد شده و این تعهد در چارچوب یک توافق چند جانبه حاصل شده است و  در نهایت هم به قطعنامه شورای امنیت تبدیل شده است. جمهوری اسلامی ایران بارها در سطوح مختلف نظام درباره اینکه بخواهد در برجام عناصر جدیدی معرفی شود یا اینکه برای مذاکره دوباره درباره متن آن تلاش شود، اعلام کرده که تحت هیچ شرایطی این مسائل را بپذیرد و نخواهد پذیرفت.

در حقیقت آمریکایی ها نباید برای برجام شرط بگذارند یا اولتیماتوم بدهند. اینها چه کسی را می ترسانند؟ بسیار واضح است طرفی که آنها بخواهند بترسانند ایران نخواهد بود و باید برای آنها کاملا روشن باشد که ما از چنین بادهایی نمی لرزیم. ما گفته ایم که در برجام می مانیم و اولین کشوری نخواهیم بود که از آن خارج می شویم اما اگر به جایی برسیم که مشاهده کنیم به منافعی که در چارچوب برجام برای ما دیده شده دسترسی پیدا نمی کنیم، بدون تعارف با کسی یا توجه به تهدیدی از آن خارج می شویم.

نکته دیگری که در سخنرانی اخیر ترامپ وجود دارد اتصال موضوع موشکی به هسته ای است؛ او گفته که در قانون آمریکا باید بحث توان موشک و هسته ای در کنار یکدیگر قرار بگیرد؛ این بخش نیز از جمله مباحثی است که ما به هیچ وجه قبول نمی کنیم؛ زیرا اولا ارتباطی میان توان موشکی و فعالیت هسته ای خود قائل نیستیم و موشک های ما برای حمل سلاح هسته ای طراحی نشده اند، بنابراین شامل قطعنامه 2231 نیز نمی شوند. ما در مورد فعالیت های دفاعی مان نه از کسی اجازه می گیریم و نه به کسی اجازه اظهارنظر می دهیم؛ بحث های دفاعی ایران  قابل مذاکره نیستند و ما این موضوع را نیز خیلی صریح و روشن در گفت وگو با اروپایی ها و سایر کشورها و همچنین به صورت علنی اعلام کرده ایم.

ایسنا: به نظر شما چقدر تصمیم و رفتار آمریکا در متزلزل و مردد کردن طرف های اروپایی در همکاری با ایران تاثیرگذار است؟ با توجه به اینکه حجم مبادلات اقتصادی اروپا با آمریکا با رقمی نزدیک به 600 میلیارد دلار  به مراتب بسیار بیشتر از حجم مبادلات اقتصادی 20 میلیارد دلاری اروپا و ایران است، آیا این اتفاق در نهایت می تواند منجر به تغییر موضع اروپایی ها شود؟

تخت روانچی: اگر بخواهیم روند رویکرد اروپایی ها نسبت به برجام طی دو سال قبل را بررسی کنیم، از آنها انتظار نمی رود که موضع خود را تغییر دهند؛ چراکه به صراحت در سطوح مختلف و کشورهای گوناگون بیان کرده اند که برجام قابل مذاکره نیست و باید تداوم یابد. آنها حتی پس از بیانیه ترامپ نیز بر این موضوع و موضع تاکید کردند.در عین حال ما با اروپایی ها در موضوعات مختلف اختلاف نظرهایی بسیاری داریم که چیز عجیب و غریبی هم نیست؛ در دنیا هیچ دو کشوری پیدا نمی شوند که همه نظراتشان منطبق بر یکدیگر باشد؛ آیا اگر دو کشور نظراتشان بر هم منطبق نبود نباید در هیچ زمینه ای با هم توافق کنند؟ کشورها به یکدیگر می گویند که در فلان زمینه ها با هم توافق داریم، لذا توافقنامه هایی امضا می کنند. ما نیز با اروپایی ها در برخی موضوعات نظیر حقوق بشری و مسائل منطقه ای اختلاف نظر داریم و آنها را نیز کتمان نمی کنیم و از گفتن آنها هم خجالت نمی کشیم.

البته در مسائل منطقه ای در حال گفت وگو با آنها در مورد مسائل مربوط به یمن، سوریه و مبارزه با تروریست هستیم و امیدواریم که به طور مثال در قضیه یمن اتفاق خوبی بیفتد و گفت وگوها منجر به خروج مردم یمن از گرفتاری و بمباران روزانه شود. در بمباران های مردم یمن توسط سعودی ها آمریکایی ها و برخی کشورهای اروپایی امکانات و تجهیزات مربوطه را در سعودی ها داده اند؛ در این زمینه ما در حال گفت وگو با اروپایی ها هستیم تا بتوانیم این معادله را عوض کنیم و به آنها بگوییم که شما باید کمک کنید که رنج مردم یمن کمتر شود. پس اختلاف نظر داریم اما در عین حال نیز با آنها گفت وگو می کنیم.

درباره اینکه آیا این اختلاف نظرها در تصمیم گیری اروپایی ها نسبت به برجام تاثیرگذار است، باید بگویم که سابقه ای که اروپایی ها در دو سال اجرای برجام داشته اند، نشان می دهد که اختلاف نظرها تاثیری در تصمیم گیری آنها نسبت به برجام ندارد؛ چراکه همان طور که پیش از این نیز گفته ام بحث برجام برای اروپایی ها فراتر از مباحث اقتصادی است. این صحیح است که اگر فقط بحث اقتصادی مطرح باشد با توجه به سقف مبادلات تجاری ما با اروپا 20 میلیارد دلار و میزان مبادلات اروپا با آمریکا حدود 600 میلیارد دلار است، پس آنها بعد از مقایسه حجم مبادلات اقتصادی ای که با ایران و آمریکا دارند، ایران را انتخاب نمی کنند اما یکی از دستاوردهای مهم سیاست خارجی اروپا و حتی به گفته برخی تنها دستاورد سیاست خارجی این قاره برجام است. اروپایی ها برجام را به عنوان موضوعی که در شکل گیری آن نقش داشته اند، نگاه می کنند و معلوم است زمانی که می بینندیک نفر آمده برجام را با توهین و خط و نشان کشیدن برای اروپایی ها و حرف های نامربوط زدن برهم می زند، در مقابل او موضع می گیرند. نگاه اروپا به برجام در چارچوب مسائل امنیتی است؛ آنها می گویند درگیری سوریه باعث مهاجرت پناهجویان بسیاری به اروپا شد در حالی که تعداد کمی از این پناهجویان به دلیل بعد مسافت به آمریکا رفتند؛ اروپایی ها معتقدند در این زمینه آنها متضرر می شوند و آمریکایی ها نمی توانند در موضوعی که مربوط به امنیت اروپا است یک نفره نظر بدهند.

ایسنا: اگر اروپا از برجام حمایت نکند، چه می شود؟

تخت روانچی: اگر اروپا نیز به برجام عمل نکند، آخر دنیا نمی شود؛ زیرا ما برنامه ریزی های خود را انجام داده و حتی پیش از حضور ترامپ در کاخ سفید انتخاب های مختلف را بررسی کردیم و آنها را روبه روی خود قرار دادیم؛ آمریکایی ها نیز از این موضوع مطلع هستند. ما خود را آماده کرده ایم؛ از خروج از برجام استقبال نمی کنیم اما آنقدر هم بیخیال نیستیم که یک دفعه ترامپ مطلبی را اعلام کند و ما دست و پای خود را گم کنیم. برنامه ریزی های لازم انجام شده و بخش های مختلف اعم از وزارت امور خارجه، سازمان انرژی اتمی، بخش های اقتصادی دولت و همه ارگان های کشور اعم از دولتی و غیردولتی می دانند که چه کارهایی باید انجام دهند. اما در مجموع برداشت من این نیست که اروپایی ها در حال حرکت به سمت خروج از برجام هستند. با این وجود اگر روزی به این سمت حرکت کنند و ترامپ نیز بخواهد اولتیماتومی که به آنها داده را عملیاتی کند، آخر دنیا نخواهد بود.

ایسنا: شرکت هواپیما سازی ایرباس اعلام کرد که هواپیماهای سفارش داده شده از سوی ایران را با تاخیر زمانی تحویل خواهد داد؛ آیا تصمیم اخیر ترامپ و اولتیماتوم او این تعویق زمانی را به همراه خود آورده؟ آیا نگرانی ندارید برای سایر قراردادها نیز شرایطی مشابه اتفاق بیافتاد؟

تخت روانچی: بعد از برجام ما با شرکت های هواپیما سازی ایرباس، ای تی آر و بوئینگ قراردادهایی را امضا کردیم و این سه شرکت نیز پیش از امضای قرارداد مجوزهای لازم را از اوفک (وزارت خزانه داری آمریکا) اخذ کرده بودند. از نظر اخذ مجوز ما تا سال 2020 مشکلی نخواهیم داشت و پس از آن باید مجوزهای جدید صادر شود. مجوزهای لازم برای تعداد سفارش های ایران اخذ شده و یکسری از هواپیماها نیز تحویل ایران داده شده است و مابقی نیز در پروسه مربوطه قرار گرفته اند. درباره تحویل هواپیماها تنها بحث مجوز مطرح نیست بلکه موضوع فاینانس کردن خرید اینگونه اقلام نیز مطرح است. در این زمینه شرکت های هواپیمایی ما با طرف های قرارداد خود از پیش از برجام مذاکراتی را برای فاینانس کردن این هواپیماها آغاز کرده بودند که برخی از آنها نتیجه داد و برخی دیگر نیز هنوزدر حال مذاکره و گفت وگو است.

من در موضوع خرید هواپیماها تحول جدیدی مشاهده نمی کنم به نظرم در این زمینه بیشتر مباحث فنی مطرح است تا مباحث سیاسی و شاید منظور ایرباس از اینکه اعلام کرده که احتمالا هواپیماهای سفارش داده شده ایران را دیرتر از موعد تحویل می دهد این است که روند و مذاکرات فاینانس کردن این پروژه ها طولانی شده است.

ایسنا: یکی از گشایش هایی که پس از انعقاد قرارداد برجام حاصل شد در حوزه بیمه اتفاق افتاد. در این زمینه همواره نگرانی هایی نسبت به نحوه پرداخت غرامت به ایران از سوی شرکت های بیمه گذار خارجی و مسائل بانکی مربوط به آن مطرح می شود، با توجه به اینکه اخیرا شاهد وقوع حادثه ای برای  یک نفتکش ایرانی بوده ایم، آیا در موضوع پرداخت غرامت مربوطه از سوی شرکت های بین المللی بیمه گذار با مشکلاتی مواجه نخواهیم شد؟

تخت روانچی: در این بخش هم من هیچ تحولی مشاهده نمی کنم و تاکنون نشنیده ام که کسی بگوید در پرداخت بیمه با مشکلاتی مواجه بوده است. تاکنون در این زمینه هیچ گزارشی اعلام نشده است و فکر نکنم که مشکلی نیز وجود داشته باشد؛ زیرا امروز همانطور که بانک های ما در حال همکاری با بانک های دنیا هستند، شرکت های بیمه نیز همکاری های خود را دنبال می کنند. در موضوع پرداخت خسارت مربوط به نفتکش ایرانی نیز تاکنون گزارشی مطرح نشده و بعید می دانم که در این زمینه با مشکلی مواجه شویم.

ایسنا: پیش از برجام چینی ها بیش از 20 میلیارد دلار پول حاصل از فروش نفت ایران را در بانک های خود نگه داشته بودند که قرار بود که پس از ایجاد گشایش های جدیدآن را به کشورمان بازگردانند. بخشی از پول نفت فروخته شده به هند در دوران تحریم هم هنوز در این کشور است. با توجه به اینکه آقای عراقچی گفته اند همه پول هایی که به واسطه تحریم های هسته ای بلوکه شده بود به کشور بازگشته است آیاپول نفتمان در چین و هند نیز به ایران خواهد آمد؟

تخت روانچی: پس از برجام دسترسی جمهوری اسلامی ایران به اموال و پول های خود در برخی کشورهای خریدار نفت که به دلیل تحریم   بلوکه شده بود، آزاد شد. این سخن بدان معنا نیست که ما همه طلب خود را به داخل کشور بیاوریم، بلکه ممکن است بخشی از آن تبدیل به پروژه هایی دیگر شود. در حال حاضر ما ده ها میلیارد دلار مبادله تجاری با کشور چین داریم و ممکن است که بدهی ایران از چین تبدیل به خریدهایی شود. آنچه که امروز مهم است رفع موانع دسترسی ایران به دارایی های خود در خارج از کشور است اما آیا اینکه توانسته ایم همه این دارایی هاو بدهی ها را وصول کرده و به داخل کشور بیاوریم باید بگویم که اصلا چنین قصدی نداشته ایم ، کما اینکه امروز نیز پول های حاصل از فروش نفت مان در بانکی در اروپا قرار دارد و ما تصمیمی برای وارد کردن آن به کشور نداریم. بدهی کشورهای چین و هند نیز شامل همین تصمیم می شود.

ایسنا: اگر آمریکایی ها از برجام خارج شوند پیش بینی تان از اوضاع اقتصادی ایران چه خواهد بود؟

تخت روانچی: بیش از یک سال است که خود را برای بدترین حالت آماده کرده ایم و همه برنامه ریزی های لازم برای دوره ای که برجام نباشد نیز انجام شده است اما بخشی از موضوع بستگی به نحوه برخورد اروپایی ها دارد؛ اگر اروپایی ها حاضر شوند اقداماتی آمریکایی ها را جبران کنند با یک وضعیت و اگر اروپایی ها نیز دیگر در برجام نمانند با وضعیت دیگر مواجه خواهیم شد. ما از اینکه بخواهیم وارد فاز خروج از برجام قرار بگیریم استقبال نمی کنیم ،اما فکرهای خود را کرده ایم  برنامه ریزی های لازم را انجام داده ایم که جزئیات آن در زمان لازم اعلام خواهد شد.

ایسنا: پیش بینی شما از فشارهای داخلی و هجمه هایی که به دولت برای خروج از برجام طی سه ماه آینده وارد می شود، چیست؟

تخت روانچی: این روزها برای خروج از برجام نظرات مختلفی مطرح می شود و برخی روزنامه ها نیز می گویند که ایران باید از برجام خارج شود. بیان نظرات در کشور آزاد است و هر کس یک نظر دارد اما اینکه آیا درباره ابنکه آیا این نظرات تبدیل به فشاری علیه دولت خواهد شد باید بگویم که اینگونه نمی بینم؛ چراکه برجام موضوعی ملی است و نباید به صورت حزبی و جناحی به آن نگاه شود. برجام موضوعی مربوط به امنیت ملی کشور است و برای همین نیز شورای عالی امنیت ملی، کمیته نظارت و مجلس شورای اسلامی درباره آن مصوبه دارند و در بالاتر از آن مقام معظم رهبری درباره آن اظهارنظر می کنند.

بنابراین چنین ترکیبی نشان می دهد که موضوع برجام موضوعی جناحی نیست، بلکه موضوعی ملی است و دارای یک قاعده و چارچوب است و هر موقع که بخواهد درباره آن تصمیم گیری شود گزارشی در کمیته نظارت و شورای عالی امنیت ملی تهیه شده و خدمت مقام معظم رهبری ارائه می شود و ایشان درباره آن نظر می دهند.