ترامپ در پی تضعیف برجام است

کریشنادو کالامور

دیپلماسی ایرانی: پس از چند ماه گمانه زنی، سیاست ترامپ در رابطه با توافق هسته ای ایران که به صورت رسمی به نام برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می شود، رکس تیلر سون، وزیر امور خارجه آمریکا گفت: "ما در برجام باقی خواهیم ماند، اما رئیس جمهور، قرارداد را تایید نمی کند." این امر بدان معنی است که برجام فعلا حفظ می شود، اما کنگره می تواند قانون موجود را به گونه ای اصلاح کند که اعمال تحریم علیه ایران آسان تر باشد. ترامپ گفته است اگر چنین نشود، "توافقنامه لغو خواهد شد."

دولت از کنگره خواسته است قوانین موجود دربرگیرنده توافق چند جانبه را طوری اصلاح کند که در صورت گذشتن ایران از برخی آستانه های تحریک در رابطه با برنامه هسته ای و موشک های بالستیکی، قانون گذاران بتوانند به صورت خود به خود، تحریم هایی علیه این کشور وضع کنند. به گفته تیلرسون، قانون های جدید باید همچنین به مفاد غروب آفتاب قرارداد نیز بپردازند که بر اساس نظر منتقدین، تنها چشم انداز تسلیحات هسته ای ایران را به تعویق می اندازد.

دولت ترامپ همچنین تحریم های جدیدی علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی وضع خواهد کرد اما نام این گروه در فهرست گروه های تروریستی اضافه نخواهد شد. تیلرسون همچنین گفت که ایالات متحده به دنبال قراردادی مکمل برجام در راستای فعالیت های منطقه ای و برنامه های موشکی بالستیک این کشور است و او این مسئله را با همتای ایرانی خود و سایر امضا کنندگان برجام، مطرح کرده است.

ترامپ چه در زمان نامزدی و چه در زمان دوره ریاست جمهوری خود همواره به قرارداد هسته ای تاخته و آن را "مایه شرمساری" و "بدترین توافقنامه در تاریخ" خوانده است. وی همواره به دنبال لغو این قرارداد بوده، اما تلاش روز پنچ شنبه وی در این راستا، با شکست سنگینی رو به رو بود. مذاکره یا نوشتن دوباره برجام، گزینه روی میز نیست. ایران به همراه سایر طرفین امضا، این موضوع را رد کرده است.

سیاست دولت، چندین سوال مطرح می کند: اول اینکه چرا وقتی که ترامپ می تواند به صورت یک جانبه تحریم ها را اعمال کند، مسئله را به کنگره ارجاع می دهد؟ دوم اینکه، اگر ایران یک شریک غیر قابل اعتماد است، چرا آمریکا به دنبال توافق مکمل در خصوص فعالیت های منطقه ای و برنامه های موشکی بالستیک آن است؟ سوم، اگر قراردادی که از سوی دولت اوباما مورد مذاکره قرار گرفته، خیلی بد است، چرا ترامپ از آن کناره گیری نمی کند؟

در واقع، با ارجاع مسئله تحریم ایران، دولت ترامپ، یکی از مهمترین مسائل سیاست خارجه ایالات متحده را به دست کنگره می سپارد. همچنین روشن نیست که حمایت کافی در کنگره برای تصویب قانون دلخواه ترامپ وجود داشته باشد. تیلرسون گفته است برخی اعضای کنگره از پیشنهاد دولت حمایت می کنند، اما اذعان کرد سرعت بخشیدن به کارها در کنگره آسان نخواهد بود. "امیدواریم کارها تا 90 روز آینده، در موعد مقرر بعدی برای تایید پایبندی ایران، به نتیجه رسیده باشیم."

کنگره می تواند کاری انجام نداده و از باقی ماندن ایالات متحده در برجام، اطمینان حاصل کند، یا اینکه تحریم ها را بار دیگر علیه ایران اعمال کند. در این صورت، آمریکا به نقض برجام متهم خواهد شد.

اما روز جمعه ترامپ، گفت: "در صورتی که نتوانیم به راه حلی با کنگره و متحدان خود دست پیدا کنیم، برجام لغو خواهد شد."

دولت ترامپ با اعمال قوانینی که که آن دسته اقدامات ایران را که جزء مفاد برجام نیست، پوشش می دهد، باعث تضعیف هرچه بیشتر قرارداد می شود. و به گفته اسلاوین، مدیر "پروژه آینده ایران"، این اقدام، "افراطیون داخل ایران را تقویت می کند که برجام قصد کنار زدنشان را داشت." همچنین تلاش برای توافقنامه مکمل، پیام های ضد و نقیضی در خصوص قابل اعتماد بودن ایران ارسال می کند.

برجام قرار بود فقط برنامه هسته ای ایران را که امروز مهمترین مشکل موجود است را پوشش دهد. دیوید او سالیوان، سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن، هفته گذشته اظهار داشت: " هنگامی که ما این مذاکرات را آغاز کردیم، تصمیم آگاهانه ای برای تمرکز بر مهمترین مسئله بود: اینکه ایران موفق به ساخت سلاح هسته ای نشود."

به گفته اسلاوین: "خوش بینانه ترین تفسیر اعلامیه روز جمعه، آن است که این سخنرانی، اقدامی هوشمند از سوی مشاوران ترامپ بوده است تا برجام حفظ شود."

با این حال، تیلرسون اذعان کرد در حالی که اعلامیه روز جمعه، برجام را حفظ می کند، اما رئیس جمهور از آن راضی نبوده و "او به برجام خوش بین نیست."

منبع : آتلانتیک / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33