تناقض آشکار در استدلال مخالفان برجام

دیپلماسی ایرانی: بهانه بزرگ منتقدینی که در صدد لغو توافقنامه هسته ایران هستند، که به طور رسمی برجام خوانده می شود، این است که ایران اقدامات دیگری به ویژه در خاورمیانه انجام می دهد که غیرقابل قبول است. این چنین انتقاداتی علیرغم اینکه اقدامات ذکر شده، جزء مفاد برجام نیست و به توافقنامه ربطی ندارند، به طور آزادانه مطرح می شوند. استدلال هایی از این دست، به اندازه دیگر استدلال های منتقدینی که انتفاداتشان شرایط برجام را در بر نگرفته و به دلایل دیگر قصد لغو هر گونه توافقنامه ای را با ایران، جدا از موضوع و بندهای آن دارند، فریبکارانه است. اما مشخصاً، دقیقاً به همین دلایلی که مخالفان مطرح می کنند، مرگ برجام شرایط را بهتر نمی کند.

اقدامات نامطلوب ایران معمولا با استفاده از اصطلاحات مبهم و غیرشفاف توصیف می شود، مثلا "رفتار شنیع، بدخیم، و بی ثبات کننده". معمولا این اصلاحات در بحث درباره ایران مورد استفاده قرار می گیرد و دلیل آن معمولا ناتوانی در قرار دادن دسته ی مشخصی از اقدامات ایران در این طبقه است. اما اگر فرض کنیم چنین مفهومی به صورت مشخص وجود دارد، باید دید که چگونه به توافقنامه هسته ای مربوط می شود.

یکی از اهداف مخالفان در به کارگیری این اصطلاحات، برانگیختن احساسات عاطفی منفی نسبت به ایران است که به مردم بقبولاند هرگونه قراردادی با ایران، عملی نادرست و غیراخلاقی است. اما در سیاست نباید عواطف و عدم علاقه تقش داشته باشد. در طول تاریخ، بیشتر توافقنامه های بین المللی با اهمیت، با مخالفان امضا شده است؛ و دلیل اهمیت زیاد آنها نیز همین رسیدن به توافق با مخالفان است.

مخالفان برجام همچنین سعی کرده اند تا تعهدات ایران را به گونه ای گسترده تر از چیزی که در توافقنامه آمده است نشان دهند تا بتوانند علیرغم تایید مکرر بازرسان بین المللی، ایران را به نقض قرارداد متهم کنند. در این استراتژی، ترامپ از اصطلاح "روح" توافقنامه صحبت می کند که به حدی مبهم و گسترده است که می تواند هر چیزی را  که در بر گیرد.

دستاویز صف طولانی مخالفان برجام به همراه ترامپ، جمله ای است که در مقدمه برجام آمده و این طور نوشته شده است: "طرفین توافقنامه پیش بینی می کنند که اجرای کامل برجام، موجب برقراری صلح و امنیت محلی و بین المللی شود." مشخصا این جمله، کلیشه ای متداول است که به مذاکره کنندگان نشان می دهد تلاششان ارزشمند بوده است. بدیهی است که چنین جمله ای بر ایران تعهدات اضافه تحمیل نمی کند، همان گونه که در 159 صفحه این توافقنامه، نامی از آن برده نشده است.

اما اگر فرض بر این باشد که برهم زدن صلح و آسایش خاورمیانه، باعث نقض برجام می شود، کدام یک از طرفین بیشتر برجام را نقض کرده است؟

اگر واقعا در خصوص رفتار شنیع، بدخیم، و بی ثبات کننده ایران نگران باشیم، باید این سوال را مطرح کرد که آیا این مشکل با وجود برجام حادتر می شود یا بدون آن. یک پاسخ این است که چنین رفتاری در صورتی بیشتر موجب نگرانی است که مسیر سلاح هسته ای ایران که اکنون به واسطه برجام بسته شده، بار دیگر باز شود.

پاسخ دیگر آن است که حفظ یا لغو برجام باعث واکنش ایران و ایجاد چنین رفتاری خواهد شد. مخالفان معتقدند که باز شدن منابع مالی با وجود برجام، باعث می شود ارز موجود در حساب دولت در راه های ذکر شده خرج شود، اما این دسته از افراد تمامی تاثیرهای ایجاد شده در سیاست خارجی ایران را فراموش کرده و فرض می کنند تمام ریال های حساب دولت، صرف رفتارهای شنیع، بدخیم، و بی ثبات کننده می شود.

رویکرد بهتری که در پاسخ به این سوال می توان اتحاذ کرد این است که در نظر بگیریم ایران در کدام شرایط بیشتر تحریک به یک چنین رفتاری می شود؟ ایرانی که به جامعۀ بین المللی مجددا ملحق شده، یا ایرانی که به انزوا کشیده شده باشد و تمامی راه های مذاکره بر روی آن بسته باشد. پاسخ این سوال واضح است.

اگر قرار بود رفتار بد ایران به واسطه برجام شدت پیدا کند، باید تاکنون شاهد آن می بودیم. بلکه برعکس، رفتار ایران پس از برجام بهبود پیدا کرده است و بسیاری از توصیفات مخالفان از رفتار بد ایران، به پیش از برجام و برداشته شدن تحریم ها باز می گردد.

مشخصا بدون توجه به نتیجه، این مخالفان در سال های آینده نیز با برجام مخالفت خواهند کرد. حتی اگر این قرارداد لغو شود، این منتقدان حتما باز هم نتیجه خواهند گرفت که با لغو برجام، رفتار شنیع، بدخیم و بی ثبات کننده ایران کاهش یافته است.

منبع : لوبلاگ / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33