ترامپ با برجام چه خواهد کرد؟

اظهارات اخیر هیلی، یک پیام روشن داشت، اینکه ترامپ سرنوشت توافق هسته ای را به تصمیم گیری کنگره آمریکا موکول خواهد کرد.

صادق قربانی: دولت ترامپ این هفته تلویحا نقشه راه خود در قبال توافق هسته ای با ایران را برای رسانه ها ترسیم کرد. نقشه راهی که هدف روشن آن احاله پرونده برجام، به کنگره است.

اندیشکده «امریکن انترپرایز» روز سه شنبه میزبان نماینده آمریکا در سازمان ملل بود. اظهارات هیلی در این نشست را باید از یکسو اعتراف دولت آمریکا به ناتوانی در متهم کردن ایران به نقض توافق هسته ای و از سوی دیگر تلاش برای انداختن توپ به زمین کنگره و فرار از هزینه سیاسی خروج از توافقی بین المللی دانست.

اظهارات هیلی تقریبا تردیدی باقی نگذاشت که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا دیگر قصد ندارد پایبندی ایران به توافق هسته ای را تائید کند. اما او که از یافتن بهانه ای در چارچوب برجام عاجز شده، برای خودداری از صدور تائیدیه به بندهای فرابرجامی قانونی استناد خواهد کرد دو سال پیش در کنگره تصویب شد و رئیس جمهور را موظف کرد هر ۹۰ روز، وضعیت توافق هسته ای را گزارش کند.

در آن قانون که بعد از خودداری دولت اوباما از ارسال برجام به کنگره تصویب شد، رئیس جمهور باید هر سه ماه یکبار علاوه بر پایبندی ایران به مفاد فنی برجام، یک موضوع دیگر را نیز تائید کند: اینکه رفع تحریم های ایران در راستای منافع امنیت ملی آمریکاست.

این بندِ تفسیرپذیر، راه را برای خودداری دولت ترامپ از صدور تائیدیه باز می کند و همزمان تصمیم گیری در مورد سرنوشت توافق هسته ای را به کنگره محول می کند.

چون این قانون از مفاد برجام نیست، تحریم عدم صدور تائیدیه، به معنی احیای فوری تحریم ها یا خروج واشنگتن از برجام نخواهد بود. اگر دولت آمریکا تائیدیه ای صادر نکند، کنگره آمریکا ۶۰ روز زمان خواهد داشت تا در مورد احیای تحریم های ثانویه که بر اساس برجام رفع شده بودند، تصمیم گیری کند.

ترامپ با این کار با یک تیر چند نشان زده است: هم به وعده انتخاباتی اش مبنی بر مقابله با برجام عمل کرده، هم هزینه خروج احتمالی از برجام را به گردن کنگره انداخته و هم وضعیت عدم اطمینان در مورد برجام را که بهره اقتصادی ایران از برجام را کاهش می دهد، حفظ کرده است.

این راهبردی است که ترامپ در قبال طرح موسوم به «داکا» هم پیش گرفت. او هرچند اعلام کرد که طرح حمایت از کودکان مهاجرین غیرقانونی را لغو کرده، اما اجرای آن را به تصمیم نهایی کنگره موکول کرد و به نمایندگان ۶ ماه زمان داد تا در این رابطه تصمیم گیری کنند.

شواهد نشان می دهد که گویا کنگره هم مانند دولت آمریکا به واسطه تبعات خروج از برجام، دستکم فعلا رغبتی به این کار ندارد.

هیلی در این مورد گفت: «فکر می کنم کنگره نمی خواهد این کار را کند. این مسئله برای هیچ کس وضعیت راحتی نیست. اما هدف زندگی، راحتی نیست، درست بودن است.»

بی میلی کنگره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام در برهه فعلی را می توان از اظهارات برخی از سناتورهای آمریکایی دریافت.

به عنوان نمونه، «باب کورکر» رئیس بانفوذ کمیته روابط خارجی سنا که در سال ۲۰۱۵ رهبر مخالفان توافق با ایران بود، ماه پیش گفت خروج آمریکا از برجام دستکم فعلا منطقی نیست.

او گفت: «اگر امروز این کار را انجام دهید، خودتان برای خودتان بحران درست کرده اید. شما از توافق خارج شده و تحریم هایی اعمال می کنید. آن وقت متحدان اروپایی خود را از دست داده اید. شما در سوریه بحران دارید، در مورد کره شمالی بحران دارید، با روسیه مشکلاتی دارید. حرف من این است که اگر نتایج راهبردی را مد نظر داشته باشید، شاید فکر کنید که بهتر است این کار وقت دیگری صورت گیرد.»

هرچند برای پیش بینی رفتار کنگره زود است، اما آنچه حالا قطعی به نظر می رسد، عدم صدور تائیدیه از سوی ترامپ و حفظ وضعیت عدم اطمینان در مورد برجام دستکم تا زمان تصمیم گیری کنگره است.