چین برای شکستن ابهت امریکا از طریق کره شمالی تلاش می کند

مجید وقاری، کارشناس مسایل بین الملل: در حالی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا همچنان کره شمالی را به حمله نظامی تهدید می کند 60 تن از نمایندگان کنگره آمریکا این لحن ترامپ را خطرناک و غیر مسئولانه دانسته اند. در این  حال، روزنامه رودونگ سینمون کره شمالی نیز از آمادگی مردم این کشور برای مقابله با هر گونه تهدید آمریکا خبر داد. به نظر می رسد در هر دو کشور بروز یک درگیری احتمالی جدی تلقی می شود اما به دلیل مخالفتهای داخلی در آمریکا شرایط برای  ترامپ، رئیس جمهوری این کشور سخت تر از کیم جون اون، رهبر کره شمالی است که فاقد هر گونه مخالف داخلی برای رویارویی با آمریکا است. صرف نظر از جنگ تبلیغاتی که آمریکا و کره شمالی ضد هم به راه انداخته اند در یک ارزیابی کلی مشکل می توان تصور کرد دو کشور به سمت رویارویی نظامی حرکت کنند زیرا شلیک اولین موشک از سوی هر یک از این دو – کره شمالی و امریکا – پیامدهای ویران کننده ای برای آنها در پی خواهد داشت. با این حال بحران شبه جزیره کره که به ظاهر در حال تبدیل شدن به تنش است برندگان و بازندگانی در میان بازیگران شش گانه آن یعنی کره شمالی، کره جنوبی، ژاپن، چین، روسیه و آمریکا دارد که در بالاو پایین کردن فتیله بحران نقش دارند.

کره شمالی، در این بحران به دنبال شناسایی این کشور به عنوان قدرت موشکی و هسته ای است و احتمالا مهمترین شرط پیونگ یانگ نیز پذیرفتن همین مساله از سوی آمریکا است.

آمریکا، از بحران شبه جزیره کره به دنبال تقویت قدرت نظامی خود در شرق آسیا و آبهای حوزه پیرامونی چین و محاصره این کشور است به همبن دلیل چندان تمایلی برای حل بحران کره شمالی ندارد .

ژاپن، دولت ملی گرای افراطی این کشور  به رهبری حزب لیبرال دمکرات، درصدد بهره برداری از  بحران شبه جزیره کره برای پیشبرد برنامه نظامی گرایانه خود و اصلاح قانون اساسی و حذف بند 9 آن است که ژاپن را از داشتن ارتش و شرکت آن در ماموریت های فرا مرزی منع می کند.

کره جنوبی، را می توان  بزرگترین بازنده بحران شبه جزیره کره دانست. زیرا استقرار ادوات نظامی و موشکی آمریکا از جمله سامانه موشکی "تاد" در کره جنوبی نه تنها اعتراض مردم این کشور را برانگیخته بلکه کره جنوبی را به یک هدف برای هر گونه حمله موشکی کره شمالی تبدیل کرده است. در این حال چین نیز به نشانه اعتراض به استقرار سامانه موشکی "تاد" آمریکا در کره جنوبی این کشور را هدف تحریمهای تجاری و گردشگری قرار داده است .

چین، در مورد موضع این کشور در مورد بحران موشکی کره شمالی، دیدگاههای مختلفی از جمله طرح این سوال مطرح است که چرا چین به قطعنامه اخیر 2371 شورای امنیت ضد کره شمالی رای مثبت داد. با توجه به اینکه پکن و پیونگ یانگ متحد راهبردی هستند برخی انتقادات چین از کره شمالی در مورد ادامه آزمایشهای موشکیش  و متقابلا هشدار پیونگ یانگ به پکن در این خصوص را نوعی جنگ زرگری به منظور کاستن از فشارهای آمریکا بر چین تلقی می کنند. واشنگتن اخیرا نظریه "مسولیت پذیری" چین در برابر کره شمالی را مطرح کرد و در تلاش است تا چین را رو در روی کره شمالی قرار دهد. دولت پکن نیز بارها ضمن انتقاد از نظریه مسئولیت پذیری آمریکا وانمود می کند که پکن هم به برنامه های موشکی کره شمالی انتقاد دارد. رای مثبت چین به قطعنامه پیشنهادی اخیر آمریکا در شورای امنیت ضد کره شمالی که موجب ذوق زدگی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز شد در همین راستا قابل ارزیابی است. در این خصوص چند موضوع مهم مورد توجه است:

اول آن که قطعنامه اخیر، هفتمین قطعنامه تحریم شورای امنیت ضد کره شمالی است که نتیجه مورد نظر آمریکا را در پی نداشته است. زیرا مهمتر از تصویب قطعنامه، نحوه اجرای مفاد آن است که چین تا کنون چندان جدیتی در اجرای آنها نداشته است. دوم آن که چین زمانی به قطعنامه 2371 شورای امنیت ضد کره شمالی رای مثبت داد که فشارهای آمریکا بر چین نیز به شدت افزایش یافته بود و پکن برای مدیریت بحران و کاستن از فضای به شدت مخاصمه آمیز شبه جزیره کره خود را ناگزیر به همراهی با آمریکا در قطعنامه پیشنهادی این کشور می دید تا ضمن کاستن از فشارهای آمریکا فضای تنفسی برای منطقه ایجاد کند.

بروس کلینگر کارشناس ارشد بخش مطالعات آسیا در بنیاد هریتج در این باره می گوید: "قصد آمریکا برای حمله پیشدستانه به کره شمالی نگرانیها را افزایش می دهد و این حمله نتایج فاجعه آمیزی به دنبال دارد."

سوم این که ، فشارهای داخلی از سوی محافل مختلف سیاسی و رسانه ای متوجه رئیس جمهوری آمریکا است که وی را به ناتوانی در مدیریت بحران شبه جزیره کره متهم می کنند. از اینرو  صدور قطعنامه شورای امنیت ضد پیونگ یانگ نه تنها امتیازی برای دونالد ترامپ بلکه جلوه ای از همکاری پکن با وی محسوب می شود.

چهارم اینکه چین به خوبی می داند تنها رگ حیاتی کره شمالی مرزهای طولانیش با چین است و هیچ گاه این کشور تحریم های شورای امنیت را جدی نگرفته و به همکاری های همه جانبه خود با پیونگ یانگ ادامه داده است. از این رو رای مثبت چین به قطعنامه شورای امنیت ضد کره شمالی به معنای اجرای آن نیست. بخصوص آنکه در قطعنامه، موارد تنبیهی برای کشورهایی که آن را نادیده بگیرند در نظر گرفته نشده است .

پنجمین دلیل همراهی چین با قطعنامه 2371 شورای امنیت ضد کره شمالی، تلاش پکن برای عقلانیت بخشی به رفتارهای دولت آمریکا در قبال بحران کره شمالی است. زیرا ادامه آزمایش موشکهای بالستیک اخیر کره شمالی، موجب تشدید خشم آمریکا شد و ممکن بود واشنگتن  برای  پاسخگویی به افکار عمومی خود، دست به هر واکنشی بزند. بنابراین همراهی چین و روسیه با آمریکا برای تصویب قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل که حدود یک ماه و نیم طول کشید باعث شد تا خشم آمریکا موقتا فروکش کند. این همراهی تاکتیکی چین در راستای برنامه کنترل و مدیریت بحران شبه جزیره کره از سوی پکن محسوب می شود.

وب سایت سی ان ان در این باره می نویسد: " چین خواستار پشگیری از وقوع جنگ در مرزهای جنوبی خود است که می تواند موجب سرایز شدن میلیونها آواره به خاک چین شود.در این راستا حضور نیروهای ارتش آمریکا در مرزهای چین دور از ذهن نخواهد بود."

روسیه، همراهی روسیه با قطعنامه پیشنهادی امریکا هم، حرکتی تاکتیکی برای دورکردن هر گونه بحران و درگیری احتمالی از آبهای پیرامونی مسکو است. هر چند روسیه به دلیل مسایلی همچون "کریمه" با تحریمهای آمریکا مواجه است اما به هیچ عنوان خواهان بحران آفرینی در منطقه حتی از جانب کره شمالی نیست. زیرا از دیدگاه روسیه، عامل تهدید امنیت ملی این کشور کره شمالی نیست بلکه گروه تروریستی داعش است که با حمایتهای آمریکا در حال نفوذ در حوزه های امنیتی و پیرامونی روسیه است و هیاهوی  بحران موشکی کره شمالی می تواند پوششی به همین منظور باشد. سفر اخیر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به اندونزی و تاکید وی براینکه گروه های تروریستی و افراط گرا در حال توسعه فعالیتهای خود در مرزهای پیرامونی روسیه هستند در همین راستا قابل توجه و تامل است. بنابراین، روسیه بحران شبه جزیره کره را بهانه مناسبی برای آمریکا می داند که با گسیل نیروهای نظامی خود به منطقه همه جانبه امنیت شرق آسیا را تحت کنترل خود درآورد. به همین دلیل روسیه امیدوار بود با تصویب قطنامه پیشنهادی آمریکا ضد کره شمالی در شورای امنیت برای مدتی اوضاع منطقه آرام شود .

ماحصل بحث، از دیدگاه پیونگ یانگ برنامه های موشکی و هسته ای کره شمالی به سطحی از پیشرفت رسیده است که دیگر به هیچ عنوان برگشت پذیر نیست و هر گز اجازه نخواهد داد این دستاوردها قربانی معامله احتمالی پنهان و آشکار چین با آمریکا شود.

"چویونگ چوی" کارشناس مسایل بین المللی کره شمالی در این باره می گوید: "آزمایشهای موشکی کره شمالی عملی مشروع در جهت دفاع از خود تحت قوانین بین المللی است و اعتراض آمریکا به این اقدام پیونگ یانگ نشانه نقض گستاخانه حاکمیت و کرامت کره شمالی است."

بحران شبه جزیره کره با محوریت کره شمالی بر اساس دو نظریه قابل توجه و بررسی است. اول نظریه "قدرت دربرابر قدرت" یا همان اصل بازدارندگی است. کره شمالی با ادامه آزمایشهای موشکی و هسته ایش به سطحی از توان موشکی و هسته ای رسیده است که می تواند آمریکا را از پیامدهای هر گونه حمله پیشدستانه یا متقابل کره شمالی بترساند و نگران کند. نظریه دوم در این خصوص،"نزاع قدرتهای ناهمگون" است. در این نظریه کشور ضعیف تر در برابر قدرت بزرگتر چیزی برای از دست دادن ندارد و ممکن است دست به هر حرکت انتحاری و غیر قابل پیش بینی  بزند. بنابراین آمریکا به عنوان قدرت برتر بیش از آن که نگران هدف قرارگرفتن خاک خود باشد نگران پیامدهای نابودکننده هرگونه اقدام انتحاری کره شمالی ضد پایگاه های خود در منطقه است. براساس این دو نظریه آمریکا کاملا در گرداب کره شمالی خود را گرفتار می بیند .

برخی تحلیلگران براین اعتقادند که چین از طریق کره شمالی در حال شکستن ابهت و اقتدار آمریکا است. آنان بر این باورند پکن و پیونگ یانگ برنامه  تحقیر و به سخره گرفتن دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا را  به نمایش گذاشته اند و چین درصدد است به آمریکا نشان دهد که دیگر از قدرت گذشته برای دست زدن به هر کاری بخصوص در شرق آسیا برخوردار نیست.

انتشار اولیه: سه شنبه 24 مرداد 1396 / انتشار مجدد: چهارشنبه 8 شهریور 1396