حملات موشکی امریکا و آزمونی که پوتین از سر گذراند

دیپلماسی ایرانی: حمله موشکی ایالات متحده امریکا به فرودگاه نظامی الشعیرات در سوریه پیام های جدی ای از سوی دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا به بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و متحدان روسی و ایرانی اش در بر داشت.

منابع آگاه سیاسی عربی در واشنگتن می گویند که حمله موشکی به پایگاه سوری پیام روشنی برای اسد بود که از توهم وجود قدرتمند روسیه در سوریه و حمایت همیشگی اش از او خارج شود و گمان نکند که وتوهای روسیه علیه قطعنامه های شورای امنیت می تواند حکومت سوریه را در برابر فشارهای امریکا مصون نگه دارد.  

نیکی هیلی، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل در نشست شورای امنیت گفت که اسد گمان می کرد می تواند از فشارها فرار کند، اعتقاد داشت که "روسیه پشتش ایستاده است اما این دیدگاه شب گذشته تغییر کرد." اشاره وی به حمله موشکی جمعه شب امریکا به پایگاه نظامی سوریه بود. هیلی در ادامه افزود: «کشورم اقدامی بسیار دقیق و بررسی شده انجام داد و ما آمادگی انجام کارهای بیشتری از این دست داریم اما امیدواریم کار به آن جا نرسد که بخواهیم کارهای بیشتری انجام دهیم.»

منابع آگاه سیاسی عربی می گویند که واکنش سریع امریکا به حمله شیمیایی صورت گرفته در ادلب بیان گر رویکرد جدید دولت دونالد ترامپ است و می خواهد بگوید آغاز تردید در پرونده هایی که در دوران باراک اوباما وجود داشت، به پایان رسیده و وی از حالا به بعد به قدرت های منطقه ای و کشورهای دیگر برای دخالت در سوریه به طور مستقیم یا از طریق نائب های محلی اش تکیه دارد.

حمله موشکی امریکا آزمایش جدی ای برای سطح آمادگی روسیه برای حمایت از متحدش، بشار اسد از حملات هوایی ناگهانی بود. روشن بود که هماهنگی پروتکلی ای میان مسکو و واشنگتن بر سر این حمله وجود داشت، سنتی که همواره در روابط میان کشورهای بزرگ وجود داشته است.

مقامات امریکایی گفتند که به نیروهای روسیه قبل از حمله هشدار دادند که حملات موشکی ای در راه است و آنها نیز سربازان خود را از محل خارج کردند تا مورد اصابت این موشک ها قرار نگیرند. آنها در ادامه افزودند، حملات به آن قسمت از پایگاه صورت گرفت که سربازهای روس در آن جا حضور نداشتند. اما در عین حال تاکید کردند که دولت امریکا منتظر موافقت مسکو برای انجام این حمله ننشست.

مسکو این بار نیز از هر گونه واکنشی در برابر موشک های امریکایی خودداری کرد، همان طور که در گذشته نسبت به حملات مکرر اسرائیل به سوریه یا نیروهای حزب الله واکنشی نشان نداد.

ایگور کوناشنکوف، سخنگوی ارتش روسیه روز جمعه اعلام کرد که کشورش سامانه های دفاع هوایی سوریه را بعد از حملات موشکی امریکا تقویت خواهد کرد.  وی گفت: «ما برای تقویت زیربناهای حساس سوریه سامانه های دفاع هوایی این کشور را تقویت خواهیم کرد. ما در سریع ترین زمان ممکن سلسله تدابیری را اتخاذ خواهیم کرد تا سامانه دفاع هوایی نیروهای مسلح سوریه کاربرد بیشتری داشته باشد.»

روسیه با این حمله احساس فشار مضاعفی می کند، از یک سو این دیدگاه را که سدی در دفاع از اسد است را شکست و از سوی دیگر به روشنی نشان داد که در پایبندی لازم برای حفظ خطوط قرمز در جنگ سوریه موفق نبوده است. این حمله ولادیمیر پوتین را که در دو سال گذشته از خود رهبری جدی در دفاع از متحدانش تصویر کرده بود، تحت فشار قرار داد و نشان داد که دشمنانش می توانند در صورت لزوم اراده خود را بر او تحمیل کنند.

کرملین روز جمعه اعلام کرد که پوتین با اعضای شورای امنیت ملی روسیه تشکیل جلسه داد و در آن درباره حفظ سلاح های هوایی روسیه در سوریه در پی حملات موشکی امریکا بحث و تبادل نظر کرد. در همین رابطه ویکتور اوزیروف، رئیس کمیته دفاع و امنیت ملی در مجلس فدرال روسیه گفت که «دو سامانه اس – 300 و اس – 400 به طور کافی امنیت نیروهای مسلح ما را در روی زمین از طریق دریا و هوا تامین می کنند.»

کارشناسان و تحلیلگران می گویند که حملات موشکی به فرودگاه الشعیرات همکاری روسی – امریکایی را بر سر سوریه برای جلوگیری از هر گونه برخورد پیش بینی نشده افزایش خواهد داد، همچنین به سرعت بخشیدن برای رسیدن به راه حل سیاسی در سوریه از طریق فشار به اسد و مخالفان و متحدان منطقه ای شان کمک خواهد کرد.

لیونید سوکیانین، استاد روابط بین الملل در مدرسه عالی اقتصاد و سیاست در مسکو در این باره می گوید که روسیه مواضع خود را نسبت به حمایت از اسد بعد از حمله موشکی تغییر نداده است.

با این حال روشن است که کرملین بر فشارهای خود به اسد در جهت همکاری بیشتر و حقیقی در مذاکرات برای مرحله انتقالی با تمرکز بر حفظ نهادهای دولتی با امکان تغییر شخصیت هایی در درون حکومت در چارچوب تفاهم سوری – بین المللی خواهد افزود.

سوکیانین در این باره می گوید: «گره ماندن یا رفتن اسد از قدرت همچنان در تفاهم های بین المللی سوریه بعد از اسد به قوت خود باقی خواهد ماند. آیا سرنوشت او در خلال مرحله انتقالی تعیین خواهد شد یا از طریق انتخابات، این مساله هنوز معلوم نیست، مسکو اصرار دارد که به اسد اجازه داده شود که برای انتخابات خود را نامزد کند، اما این نقطه به مذاکرات سوری – سوری و تفاهم های بین المللی واگذار شده است.»

سوکیانین تاکید می کند که حمله هوایی سبب نمی شود مسکو امتیازهای تازه ای بدهد اما پوششی بی حد و مرز برای حمایت از اسد ارائه می دهد، روسیه همیشه گفته است که این سوری ها هستند که درباره آن چه می خواهند برشان حکومت کند به تفاهم می رسند.

تحلیلگران می گویند پیام سوم امریکا بعد از پیام هایش به اسد و روسیه، متوجه ایران است، آن هم نه فقط در سوریه بلکه در تمامی پرونده های منطقه ای، به ویژه در عراق که عرصه اصلی رویارویی تهران و واشنگتن محسوب می شود.

تهران به این ترتیب خواهد فهمید که دولت ترامپ سعه صدر زیادی ندارد تا بخواهد رفتارهایش را درک کند و ایران نباید صبر واشنگتن را مثل اتفاقی که در تنگه هرمز با ناوهای امریکایی یا در باب المندب از طریق نیروهای یمنی الحوثی آزموده است، بار دیگر بیازماید.

ناظران می گویند نباید گمان کرد که روسیه و امریکا به سود کشورهای منطقه ای از جمله سوریه حاضر به درگیر شدن با هم هستند یا امریکا حتی حاضر است برای رسیدن به اهدافش مثلا در جایی مثل سوریه به رویارویی با روسیه برخیزد.

ناظران می گویند بعید است که واشنگتن حملات خود را در جاهای دیگری از سوریه تکرار کند، آنها می گویند هدف امریکا از انجام این موشک پراکنی ها سرنگونی اسد یا تغییر موازنه به سود مخالفان نبوده و حتی به فکر درگیر شدن با روسیه نیز نبوده است، بلکه همه پیام این بوده که روحیه امریکا در قبال پرونده سوریه و بازیگران مختلف داخلی تغییر کرده است.

یک مسئول امور دفاعی امریکایی به رویترز می گوید: «این حمله انفرادی از سوی امریکا به این معنا نیست که باز هم طرح هایی برای حمله وجود دارد. در حال حاضر هیچ طرحی برای تشدید تنش در سوریه نداریم.»

کیون درم، تحلیلگر سیاسی در مجله "مدز جونز" که نگرش های لیبرالی دارد در این باره می نویسد: «نباید از حملات هوایی امریکا انتظار زیادی داشت و بگوییم قرار است ترامپ به فراتر از این برود، این حمله فقط بیان کننده روحیه سیاست خارجی اوست که می خواهد بگوید نسبت به دولت اوباما متفاوت است و می خواهد به این ترتیب عزم و ایستادگی خود را نشان دهد.»

وی در ادامه می افزاید: «رئیس جمهوری امریکا کوچکترین کار ممکن را نسبت به دیگر روسای جمهور امریکا هنگامی که در وضعیت مشابهی قرار می گرفتند، مرتکب شد. ترامپ از این بیشتر کاری نخواهد کرد و هدفش از انجام این حمله صرفا پیام رسانی بود و از این بیشتر وارد راه حل ها و گزینه های نظامی نخواهد شد.»

دیوید فرنچ، وکیل امریکایی نیز در این باره می گوید: «این تنها حمله ای خواهد بود که امریکا انجام داده است، این حمله چندان تاثیر غیرمعمول و بی سابقه ای نخواهد گذاشت. این حمله یک فرصت کوچکی بود برای این که تاثیر مادی بر حکومت اسد یا مسیر سرنوشت جنگ داخلی سوریه بگذارد.»

رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا در این باره گفت که حمله امریکا به معنای تغییر شگرف سیاست امریکا در قبال سوریه نخواهد بود.

وی در ادامه افزود: «این حمله به خوبی نشان داد که رئیس جمهور هر جا که لازم باشد آمادگی اتخاذ تصمیمی قاطع را دارد. نمی خواهم چیزی بیشتر از این تفسیر کنم و بگویم که سیاست ما یا مواضع ما نسبت به فعالیت های نظامی در سوریه فعلی تغییر کرده است. تغییری در این وضعیت به وجود نیامده است.»

منبع: العرب / ترجمه: علی موسوی خلخالی