پس از برگزیت چه بر سر اروپا خواهد آمد؟

دیپلماسی ایرانی: خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا پس از 40 سال خلائی محسوس را در بزرگ ترین اتحادیه اقتصادی و سیاسی جهان باقی گذاشت. در این جا به عواقب بالقوه برگزیت برای اروپا نگاهی می اندازیم.

برگزیت، وضعیت اروپا در جهان را به کجا می برد؟

خروج بریتانیا خلایی قابل توجه در اتحادیه اروپا ایجاد کرده است. اتحادیه ای که در حال حاضر پنجمین اقتصاد بزرگ جهان، قدرتی هسته ای و عضوی از شورای امنیت سازمان ملل را از دست داده است.

بخش اعظم پاسخ این سوال به نوع رابطه بریتانیا با اتحادیه اروپا پس از برگزیت بستگی دارد. ترزا می نشان داده است که می خواهد از قدرت نظامی و دیپلماتیک بریتانیا به عنوان راهی برای نشان دادن تعهد انگلستان برای حفظ امنیت منطقه استفاده کند. اگر مذاکرات بد پیش برود و شکست بخورد، ممکن است زمان ببرد تا سازوکاری دیپلماتیک به وجود بیاید تا به بریتانیا اجازه دهد که به دیپلماسی اروپایی خارج از اتحادیه کمک کند.

نتیجه این مذاکرات ممکن است در موقعیت فعلی و در حالی که معماری جهانی در حال فروریختن است، برای دو طرف تاثیر کمتری داشته باشد. در جهان کنونی دوجانبه گرایی در حال افزایش است و ایالات متحده به شکلی فزاینده تمایل خود برای ایفای نقش پلیس جهان را از دست می دهد.

سرنوشت ارتش اتحادیه اروپا چه می شود؟

صحبت های زیادی در این باره وجود دارد اما در عمل دولت های اروپایی نمی توانند روی سیاست واحد دفاعی برای اروپا توافق کنند. فرانسه بزرگترین قدرت نظامی اروپا پس از انگلستان است و مقامات پاریس روشن کرده اند که انگیزه ای برای ارتش واقعی واحد اتحادیه اروپا وجود ندارد.

درحال حاضر ستاد مرکزی ارتش اتحادیه اروپا به ماموریت های غیراجرایی نظامی محدود شده که اساسا برای حفظ صلح و تحت پوشش قرار دادن تدارکات طراحی شده است. اما ترس هایی در طرف بریتانیایی وجود دارد که ممکن است تعدادی از دولت های اتحادیه اروپا پس از برگزیت به دنبال گسترش ماموریت های نظامی خود باشند. از نظر بریتانیا این به ضرر ناتو خواهد بود. بریتانیا معتقد است که ناتو باید سنگ بنای دفاعی اتحادیه اروپا باقی بماند.

کشورهای دیگری نیز اتحادیه اروپا را ترک می کنند؟

نظرسنجی های اخیر در اروپا نشان می دهند که در حال حاضر بعید است این اتفاق به زودی بیفند. حتی با وجود این که تعداد رو به افزایشی از کشورهای اروپایی از جمله هلند، فرانسه، ایتالیا و لهستان شک وتردیدهای قابل توجهی درباره عناصر سیاسی اتحادیه اروپا دارند.

نارضایتی های زیادی در اروپا در مورد عدم ایجاد مشاغل و آینده اقتصادی بهتر وجود دارد. اما تحقیقات نشان می دهند که حتی در کشورهایی که تقاضا برای رفراندوم بالا است ـ مانند ایتالیا و هلند ـ رای دهندگان هنوز هم خواهان ترک اتحادیه اروپا نیستند.

چه چیزی این مساله را تغییر می دهد؟

سیاست اروپا در حال حاضر در نارضایتی پوپولیستی ادغام شده است. از مارین لوپن در فرانسه تا جنبش 5 ستاره در ایتالیا و حزب آزادی راست افراطی در اتریش. یک پیروزی بزرگ برای یکی از این احزاب، به ویژه پیروزی مارین لوپن در فرانسه، می تواند اساس پویایی سیاسی در اروپا را تغییر دهد.

مشکلات دراز مدت با یورو، از بحران بدهی در یونان تا مشکلات سیستم بانکی در ایتالیا، منطقه یورو را در برابر یک شوک خارحی اقتصادی بزرگ مانند بحران مالی سال 2008، آسیب پذیر کرده است. بسیاری از کارشناسان شک دارند که آیا پس از سال ها نرخ بهره نزدیک به صفر و کاهش سیاست های پولی بانک مرکزی اروپا، منطقه یورو می تواند در برابر یک شوک دیگر زنده بماند؟

آینده پس از برگزیت به زودی مشخص خواهد کرد که تمام حوادث مربوط به این «قوی سیاه» محدودیت های همبستگی سیاسی اتحادیه اروپا را ـ به اندازه بحران مهاجرت ـ نشان خواهد داد و به احتمال زیاد به تضعیف بیشتر این اتحادیه به عنوان نهادی سیاسی منجر خواهد شد.

مساله پول چه می شود؟

این مساله به طور بالقوه تنشی برای آینده اروپا است. خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا یک حفره 10میلیارد یورویی در سال برای امور مالی اتحادیه اروپا برجا خواهد گذاشت که خطرات تضعیف بیشتر انسجام اتحادیه را در پی خواهد داشت. کشورهای ثروتمندی مانند آلمان، فرانسه و هلند در حال حاضر زیر بار پرداخت بیشتر به کشورهای فقیر عضو که از سال 2004 به بعد وارد اتحادیه شده اند، نمی روند. اما کشورهایی که به اعانه اتحادیه اروپا تکیه کرده اند به تحرک اقتصادی و رشد سرمایه گذاری در کشورهای غنی تر کمک می کنند. اگر مزایای مالی عضو اتحادیه بودن کمتر از خروج از اتحادیه باشد، کشورهای سرکشی مانند لهستان و مجارستان این اتحادیه را ترک می کنند. کشورهایی که هم اکنون نیز حمایت سیاسی چندانی برای باقی ماندن در اتحادیه در آنها احساس نمی شود.

سناریویی در این زمینه وجود ندارد. سیاستگذاران اتحادیه اروپا هرگز به طور جدی معتقد نبودند که انگلستان اتحادیه را ترک خواهد کرد اما مشخص شد که این فرض نادرستی بود.

درباره بروکسل چه؟ آن جا کم و بیش اروپا را خواهیم دید؟

این سوال بسیار گسترده ای است.  کسانی در بروکسل هنوز امیدوارند که برگزیت خون جدیدی در پروژه اروپای بزرگ تزریق کند. این امیدواری با امید برای انتخاب امانوئل ماکرون در فرانسه و مارتین شولتز در آلمان که هر دو طرفدار اتحادیه اروپا هستند، امتداد می یابد.

با قرار گرفتن این دو رهبر جدید در راس کار، محور فرانسه ـ آلمان که همیشه اتحادیه اروپا را هدایت کرده اند، می توانند به شکلی ناگهانی اتحادیه را از آتش به گلستان برسانند. شکاکان در این زمینه سوالات بزرگی را مانند سیاست دفاعی اروپا، مهاجرت و اتحادیه اروپا را قطب های جداکننده فرانسه و آلمان می دانند.

همچنین این واقعیتی است که بسیاری از شهروندان اروپایی به دنبال «اروپای کمتر» هستند تا «اروپای بیشتر». آمار موسسه پیو از 10 کشور مهم اتحادیه اروپا نشان می دهد که شهروندانی که خواهان قدرت گرفتن پایتخت های اروپایی به جای بروکسل هستند تقریبا دو برابر طرف مقابل اند. شرط بندی عاقلانه این است که بگوییم اروپا هرج و مرج بیشتری را نسبت به قبل شاهد خواهد بود، به شکلی فزانیده در داخل تقسیم شده و در برابر یک شوک بزرگ خارجی انعطاف کمتری خواهد داشت.

منبع: تلگراف/ مترجم: روزبه آرش

انتشار اولیه: پنج شنبه 26 اسفند 1395 / انتشار مجدد: چهارشنبه 16 فروردین 1396