پشت پرده حضور روسیه در افغانستان

«احمد وخشیته» سردبیر دیدبان روسیه در گفت وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به آخرین وضعیت حضور روسیه در افغانستان برای مبارزه با تروریسم اظهار کرد: وزرات خارجه روسیه جمعه گذشته بیانیه ای صادر کرد که در آن تاکید کرده بود برخی به دنبال منحرف سازی افکار عمومی افغانستان هستند و با راه اندازی کمپین هایی تلاش می کنند نقش مهم روسیه در مبارزه با تروریسم حاضر در افغانستان را تضعیف کنند. در این بیانیه اتهام هایی مبنی بر حمایت مالی، تسلیحاتی و آموزشی روسیه از طالبان رد شد؛ اما از طرفی وزرات خارجه روسیه تماس با طالبان را تایید کرد و تنها علت آن را تامین امنیت اتباع روسی در افغانستان دانست. البته این پرسش نیز به وجود می آید که مگر روسیه چه میزان اتباع در خاک افغانستان دارد که به نظر می رسد بهتر است شفاف تر بگوییم این اقدام به نوعی تامین امنیت دفاتر سیاسی و کنسولگری های روسیه در افغانستان را مد نظر دارد.

وی افزود: حدود دو یا سه ماه پیش نیز سفیر روسیه در کابل نسبت به صحبت های «جان نیکولسون» فرمانده نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان که گفته بود روسیه به دنبال اعمال نفوذ زیان بار در افغانستان است، از این نوع انتقادات ابراز ناخرسندی کرد و گفت که تنها روسیه نیست که با طالبان ارتباط دارد، بلکه آمریکا، بریتانیا، آلمان، ایتالیا، پاکستان، چین و قطر هم با طالبان ارتباط دارند که البته جالب اینجا بود که اسمی از عربستان سعودی به میان نیامد. از اظهار نظر سفیر روسیه این طور به نظر می رسد که این ارتباط ها می تواند فراتر از پیگیری وضعیت اتباع روسیه در افغانستان باشد. از سوی دیگر، مسکو در بیانیه دو روز پیش خود تاکید می کند که تماسش با طالبان فقط به دلیل پیگیری اوضاع اتباع و تشویق طالبان برای پیوستن به روند صلح افغانستان است.

«ضمیرکابلوف» که نماینده ویژه پوتین در امور افغانستان و رئیس بخش آسیایی وزارت خارجه روسیه است، سال گذشته اعلام کرده بود که کشورش برای مبارزه با داعش با طالبان در تماس است، اما از طرف دیگر در اظهارات اخیر ماه گذشته خود در واکنش به مواضع آمریکایی ها گفت که آنها به دنبال این هستند که روسیه را در افغانستان تضعیف کنند و با اظهارات خیالی و دروغین خودشان مسکو را به حمایت از طالبان محکوم می کنند. از این منظر باید توجه کرد که افغانستان جایگاه مهمی در ژئوپلیتیک روسیه دارد و از سوی این کشور چند خطر مهم سیاست های کرملین را تهدید می کند که می توان به افراطی گرایی، تروریسم و وجود پایگاه های نظامی آمریکا در افغانستان اشاره کرد.

این کارشناس مسائل روسیه با تاکید بر این که تاکنون هیچ داده و مستند قوی در خصوص مخرب بودن سیاست های روسیه در افغانستان منتشر نشده است، گفت: باید توجه داشت که آمریکایی ها یا دولت افغانستان هیچ مستنداتی را برای این که روسیه از طالبان حمایت می کند یا سلاحی به آنها فروخته است، در دست ندارند و از سویی طالبان هم گفته است که به سلاح و پول روسیه نیاز ندارد؛ اما بدون شک سابقه نقش روسیه در افغانستان نشان دهنده این است که کرملین همواره به تحولات افغانستان حساس است. روسیه در سال ۲۰۰۱ به دلیل دشمنی با طالبان از حمله آمریکایی ها به افغانستان حمایت کرد. افغانستان در قرن نوزدهم محل رقابت روسیه تزاری و بریتانیا بود و پس از آن اتحاد جماهیر شوروی و آمریکا وارد این بحث تقابلی شدند. برخی کارشناسان معتقدند که روس ها اگر چه در سال ۲۰۰۱ با آمریکایی ها موافق بودند، اما زمانی که در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۰۴ کاندیدای مورد نظرشان پیروز نشد و پس از آن کرزای به خاطر رابطه خوبش با آمریکایی ها به سمت روسیه متمایل نشد، آرام آرام از سال ۲۰۰۶ با طالبان وارد ارتباط محدود شدند.

وی در پایان یادآور شد: افغانستان و طالبان از چند منظر برای روس ها قابل اهمیت است. کرملین که طی سال های اخیر در اوکراین و سوریه وارد برخورد و رقابت مستقیم با غربی ها شده است، قطعاً از حضور آمریکایی ها، ناتو و در حالت کنونی حضور داعش در افغانستان خشنود نیست و تلاش می کند حضور خود را پررنگ کند تا مبادا بحرانی دیگر نظیر پرونده سوریه در این منطقه ایجاد شده و منافع مسکو را با تهدید و خطر روبه رو کند. از سوی دیگر، طالبان و جریان های افراطی می توانند خطری برای روسیه در آسیای مرکزی باشند. البته برخی تحلیلگران نیز فرضیه ای را مطرح می کنند که روسیه و آمریکا به دنبال انتقال زمین بازی و به دنبال آن جریان های افراط گرایی از سوریه به افغانستان هستند که در صورت صلح نسبی در سوریه، این نیروهای با تجربه افراطی به آسیای مرکزی، مناطق مسلمان نشین روسیه و برخی کشورهای اروپایی باز نگردند.