تلاش‌های جبیر برای ایجاد شکاف در روابط بغداد – تهران

دیپلماسی ایرانی: سفر عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی به بغداد نشان داد که ریاض تمایل دارد خود را به عراق نزدیک کند و در صورت امکان به طور تدریجی فاصله ای در روابط عراق و ایران بیندازد.

عربستان سعودی زمانی به فکر افتاد که تلاش کند عراق را به صف عربی بازگرداند که متوجه شد فشارهایی از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا وجود دارد تا حیدر العبادی از ایران فاصله بگیرد و پیمان موجود میان بغداد و تهران را بشکند. به ویژه که ترامپ با پیمان های گسترده تر که شامل واشنگتن و آنکارا و پایتخت های مختلف عربی می شود تلاش دارد حلقه محاصره را علیه ایران تنگ تر کند.

به گفته دفتر نخست وزیری عراق، عبادی در دیدار با جبیر پرونده های مختلفی از جمله همکاری های دو طرف در مبارزه با داعش و تروریسم را بررسی کرد. در این بیانیه همچنین آمده که جبیر تاکید کرده است که از عراق در مبارزه با تروریسم حمایت می کند و می خواهد که ثبات در مناطق آزاد شده حاکم شود.

الجبیر بعد از دیدار با ابراهیم جعفری، همتای عراقی اش نیز گفت که ما تلاش می کنیم روابط دو جانبه را به مسیر صحیح خود بازگردانیم. وی تاکید کرد، عربستان در قبال تمامی جریان های عراقی فاصله واحدی را رعایت می کند و از وحدت و ثبات عراق حمایت می کند.  

الجبیر همچنین گفت که تمایلی برای کار روی گشودن گذرگاه مرزی الجمیمه وجود دارد و ما روی پرونده از سرگیری پروازهای هوایی مستقیم میان دو کشور گفت وگو کردیم.

در همین رابطه وزارت امور خارجه عراق اعلام کرد که الجبیر به مقام های عراقی در بغداد گفت که عربستان تصمیم دارد سفیر جدیدی را در عراق تعیین کند. قرار است سفیر جدید جایگزین ثامر السبهان، سفیر سابق عربستان در عراق شود.

منابع آگاه عراقی به روزنامه العرب گفتند که این سفر ناگهانی نبود و از چند ماه پیش مشورت هایی برای انجام آن میان مصطفی الکاظمی، رئیس سازمان امنیت عراق، زلمای خلیلزاد، دیپلمات امریکایی (عضو تیم سیاست خارجی دونالد ترامپ) و دیوید پترایوس، ژنرال بازنشسته امریکایی (و رئیس سابق سی آی ای و فرمانده نیروهای امریکایی در خاورمیانه و عراق) صورت گرفته است.

یکی از مقامات بارز در اتحادیه قوای اهل تسنن نیز در این باره به العرب گفت: «سفر از قبل برنامه ریزی شده بود، و از مدت ها پیش بنا بود انجام شود اما هر بار به دلیل بروز اتفاقی یا بیان اظهاراتی در این جا و آن جا به تاخیر می افتاد.»

وی همچنین گفت: «امریکایی ها نقشی بارز در بهبود روابط میان بغداد و ریاض به ویژه بعد از این که ترامپ به سمت ریاست جمهوری رسید، ایفا کردند.»

منابع دیگری نیز به العرب گفته اند که الجبیر در سفر خود به بغداد دیدگاه های عراق درباره آینده سیاسی اهل تسنن این کشور و ترسیم مسیر اعتدالی که ریاض از آن حمایت می کند را شنید و همچنین خود تصوراتی که عربستان درباره اوضاع منطقه در سایه تشدید تنش با ایران دارد را بیان کرد. همچنین تلاش کرد که بفهمد نوری مالکی، نخست وزیر سابق چقدر در وضعیت سیاسی عراق تاثیرگذار است.

یک سیاستمدار عراقی که با دولت ترامپ ارتباط دارد نیز در این باره به العرب گفت که «با توجه به سفر جبیر در این موقعیت زمانی، می توان گفت این سفر به این دلیل انجام شد که به دولت عراق اطمینان داده شود که عراق از به بحران های احتمالی منطقه ای در تنش میان کشورهای عربی خلیج فارس و ترکیه با حمایت امریکا در برابر ایران متاثر نخواهد شد.»

وی همچنین گفت: «امریکایی ها از عربستان خواستند که دیدگاهشان نسبت به وضعیت احتمالی منطقه در سایه تشدید تنش های احتمالی با ایران را به اطلاع مقامات عراقی برسانند.»

احسان الشمری، مشاور سیاسی در دفتر عبادی در این باره گفت که عربستان سعودی با ثقل مهم عربی اش به عراق برگشته است، چرا که منطقه به سمت تسویه حساب ها پیش می رود و عربستان عراق را طرف مهمی در منطقه می داند که مورد اعتماد همه است.  

سفر جبیر چند روز بعد از سفر جیمز متیس، وزیر دفاع ایالات متحده به عراق انجام می شود، بعد از آن رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا با حیدر العبادی، نخست وزیر عراق نیز تماس داشت.

علی اوسی، تحلیلگر سیاسی عراقی در این باره گفت: «سفر جبیر به بغداد نشان از تحولی جدید در دیپلماسی عربستان دارد که می خواهد عملا به عراق نزدیک شود. این نزدیکی از سیاست جدید امریکا در منطقه برای مبارزه با آن چه ادامه نفوذ ایران در عراق و سوریه و لبنان و یمن می نامد نیز جدا نیست.»

مشرق ناجی، یکی از رهبران جریان الاحرار، وابسته به مقتدی صدر، رهبر جریان شیعی نیز درباره سفر الجبیر گفت: «تحولی ایجابی و مهم است که به سود عراق محسوب می شود و باید نخست وزیر و مسئولان از این فرصت بهره برداری کنند و با آن به گونه ای تعامل کنند که به سود عراق تمام شود.»

این در حالی است که جمعی از نمایندگان ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری مالکی، معاون رئیس جمهور و نخست وزیر سابق عراق نسبت به اهداف این سفر با تردید نگاه می کنند. عالیه نصیف در این باره گفت: «این سفر تفاوت چندانی با سفرهای قبلی مسئولان عرب ندارد، عربستان به عراق از نگاه بالا به پایینی نگاه می کند.»

هاشم الموسوی، نماینده پارلمان عراق از فراکسیون المواطن به رهبری سید عمار حکیم نیز در این باره گفت: «بعضی ها بر این اعتقادند که این ابتکاری از سوی عراق برای پیوستن به وضعیت ایران است.»

لقمان فیلی، سفیر سابق عراق در سازمان ملل نیز در این باره گفت: «عراق نیازمند خروج از فشارهای کشورهای عربی حوزه خلیج ]فارس[ است، و سفر وزیر امور خارجه عربستان به این کار کمک می کند. البته نباید زیاد در نتایج این سفر بزرگ نمایی کرد، گسترش روابط نیاز به گفت وگوهای طولانی و ادامه دار دارد تا بتوان مشکلات را حل کرد.»

وی در ادامه افزود: «عربستان کشور مهمی است و نیاز داریم که دشمن عراق نباشد.»

منبع: العرب / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11