چشم‌انداز سفر روحانی به عمان و کویت

نویسنده: اکبر قاسمی، سفیر پیشین ایران در اوکراین و مصر

دیپلماسی ایرانی: سفر چهارشنبه گذشته رئیس جمهوری اسلامی ایران به عمان وکویت، اقدامی هوشمندانه است و می تواند در تحرک بخشی به مولفه دیپلماسی درمنطقه در چند محور موثر و مدخل تحولات سازنده وجدید شود.

محور عمان وکویت که به نوعی با رخوت و رکود مواجه شده بود با انرژی جدیدی که در این سفر دمیده شد، می تواند زمینه های پویایی دیپلماسی را در این منطقه احیا کند.

جمهوری اسلامی ایران به دلیل این که در چند سال گذشته عملا در موقعیت پیشتازی به لحاظ بهره وری بهتر و صحیح تر از پیوندها و ظرفیت های خویش در حوزه های مختلف پیرامونی به سر می برده است به موازات ارتقای موقعیت ها و درک ناصواب طرف های منطقه ای از شرایط جدید و گرفتار شدن در باتلاق های بحران های مزمن و خودساخته، عملا این رویکرد خردورزانه موجد افزایش سطح اصطکاکات کنشگران منطقه ای به ویژه در حوزه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و بالاخص موجب سیاست سخت تر شدن مواضع مقامات صحنه گردان اصلی  حلقه متنفذ این منطقه یعنی عربستان به طورمشخص شیخ محمدسلمان به عنوان چرخنده تصمیم گیری ها در ریاض بوده است.

قطعا فضای جدید ناشی از تحرک به موقع دیپلماتیک شخص ریاست جمهوری اسلامی ایران در این منطقه می تواند پتانسیل های نوینی را در آزادسازی انرژی جدید درعرصه ذوب سازی انجماد و رفع کدورت های حاکم بر منطقه متبلور کند.

درراس این انرژی جدید  پیام اخلاقی  و سیاسی  مهمی است که جمهوری اسلامی ایران، ماندن درهاله های تشریفات و رویکردهای خودمحوربینی را ملاک عمل  ننموده وبرای خود جایز ندانسته که درنگ و اهمال کند. لذا مدیریت عالیه جمهوری اسلامی ایران، ارزش و قیمت را در اهمیت دادن به حفظ پیوندهای مصالح کلان مردم و منویات جمعی ناشی از مصالح کلان منطقه می بیند. بر این اساس مقوله ای که به حکم جغرافیا و فرهنگ و اقتصاد و امنیت مشترک و در هم تنیده شده در یک منطقه که همگی در سرنوشت آن با همدیگر زندگی می کنند باید همگی با مسئولیت شناسی و تشریک مساعی گام بردارند.

جمهوری اسلامی ایران، قدرت و اقتدار برتر خود را در موقعیت فعلی منطقه ای بر این نگرش نمی بیند که روحیه نخوت و غرور و بزرگ بینی را بر خود غالب کند و منافع و مصالح همه منطقه را در شرایط خطیر جاری نادیده انگارد. بلعکس در همین شرایط مخاطره آمیزی که همسایگان با بحران های شکننده و ناامنی های هولناک ناشی از رویکردهای خویش گرفتار شده اند، ریاست جمهوری اسلامی ایران بر خود واجب می دانند که با روحیه متواضعانه و کاملا ارزشی، دیپلماسی خردمندانه را آغاز کنند و در راستای مصالح کلان کشورها و امت اسلامی، همچون گذشته پیشقراول شده و گام های اول را برای گره گشایی بردارند. قطعا این روحیه صرف نظر از این که آثار و نتایج آن چه خواهد بود، ستودنی و ارزنده است.

آن چیزی که جمهوری اسلامی ایران همواره بر آن با منطق حکیمانه و منبعث از تعالیم و آموزه های اسلامی و عقلی و عرفی و اخلاقی و نه رویکردهای تنگ نظرانه قومی به همگان تاکید کرده و می کند، منطق عقلایی بوده است. ما چه بخواهیم چه نخواهیم همگی در یک اقلیم و یا در یک کشتی واحد به لحاظ انگاره های ارزشی واجتماعی و فرهنگی و تاثیر و تاثرات مادی مشترک و تاریخ تعامل مسالمت آمیز قرون متوالی در زندگی مشترک به سر برده و می بریم و مهمتر از آن اگر ما همسایگان خود به درستی آلام و دردهای همدیگر را بر اساس موازین حکمت، مصلحت و درایت رهبران خود درک نکنیم قطعا بیگانگان با مطامع خود از بیرون، این اقلیم را در راستای افزایش ضررها و خسارت ها و از بین بردن منابع انسانی و مادی همه منطقه به خدمت خواهند گرفت.

سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران که هم زمان و متقارن با سفر آقای اردوغان به کشورهای بحرین و عربستان و قطر انجام گرفت نشانگر فضای رقابت آمیزی است که تمامی بازیگران موثر در منطقه در راستای حفظ موقعیت های خویش در پرتو هم پیمانی منطقه ای و اولویت های قبلی و توجیه عقب گردها و رویکردهای جدید خود در سوریه و صیانت از هم پیمانی با عربستان در سوریه وعراق، مانورهای صوری را منعکس داشتند.

چشم انداز سفر دکتر روحانی به دو کشور عمان و کویت، در سطح دستاوردهای روانی و سیاسی، در گام اول می تواند تاثیرات شایسته ای در دگرگون سازی راهبردهای کلان بازیگران موثر منطقه ای به همراه داشته باشد، در صورتی که  علائم درستی در ارتباط با استقبال جمهوری اسلامی ایران از پیشنهاد کویت برای رفع سوء تفاهم ها و شروع  ایجاد یک گفتمان جدید برای آغاز یک همکاری جمعی امنیتی بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس، می تواند زمینه ساز نگاه بلند و نگرش صحیح و توجه به اهداف بزرگ در سطح منطقه قلمداد شود و عملا با اهتمام این اولویت وگفتگوهای جمعی، می تواند کشورهای منطقه را از موضع فعلی خصومت و رقابت به موضع تشریک مساعی و گشایش های جدید، منتقل کند.