ترامپ و آینده توافق هسته ای ایران

نویسنده: بِنی آونی

دیپلماسی ایرانی: آیا قرار نبود توافق هسته ای ایران که «باراک اوباما»، رئیس جمهوری آمریکا آن را بزرگترین دستاورد خود در زمینه سیاست خارجی می داند، رفتارها و اقدامات تحریک آمیز ایران را تا حدی تعدیل کند؟ اگر دولت آمریکا توافق هسته ای را با این قصد منعقد کرد، در این صورت باید گفت که آنها در رسیدن به هدف خود ناکام مانده اند چراکه هم زمان با انتقال قدرت به دولت جدید آمریکا، شاهدیم که رفتارها و اقدامات پرخاشگرانه ایران به طور فزاینده ای گسترش یافته است.

«رکس تیلرسون»، گزینه پیشنهادی دونالد ترامپ برای تصدی وزارت امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه در سخنانی خطاب به کمیته روابط خارجی مجلس سنا گفت که کشور آمریکا تحت رهبری باراک اوباما تمایل بسیاری داشت تا تمامی تخلفات ایران از توافقات بین المللی را نادیده بگیرد و به نظر می رسد که حق نیز با اوست. آمریکا نباید به ایران اجازه می داد تا این کشور به تولید بیش از حد آب سنگین و پلوتونیوم بپرازد. اما واکنش دولت اوباما به این موضوع چه بود؟ آنچه مسلم است این است که دولت اوباما با خرید مازاد تولیدات آب سنگین ایران و پرداخت مبلغ کلانی به ایران کمک کرد تا از اتهام نقض توافق دور بماند.

البته مقامات ارشد دولت آمریکا برای این اقدام خود توجیهاتی داشتند. برای مثال، آنها این گونه استدلال می کردند که با بیرون کشیدن ذخائر آب سنگین از ایران، می توان سرعت دستیابی ایران به بمب هسته ای را کاهش داد. اما این موضوع به همین جا ختم نمی شود؛ هفته گذشته نیز خبرگزاری آسوشیتدپرس در خبری اعلام کرد که علاوه بر 6.8 میلیون دلاری که آمریکا برای خارج کردن مازاد تولید آب سنگین ایران به این کشور پرداخت کرده، کشورهای عضو 1+5 بر سر ارسال محموله ای از اورانیوم خام با حجم 116 متریک تن معادل حدود 130 تن به ایران به توافق رسیده اند.

اگرچه بر اساس مفاد توافق هسته ای ایران اجازه دارد تا از اورانیوم طبیعی بهره مند شده و از آن برای مقاصد صلح آمیزی همچون تولید انرژی استفاده کند اما اگر این کشور دست به غنی سازی این محموله اورانیوم بزند می تواند از آن برای تولید بمب هسته ای استفاده کند. درصورتی که ایران دست به چنین کاری بزند، میزان محموله اورانیوم خام ارسالی به اندازه ای است که می توان از آن برای تولید 10 بمب هسته ای استفاده کرد. «اولی هینونن»، معاون پیشین آژانس بین المللی اتمی در یادداشتی که اخیراً منتشر کرد مدعی شده که ایران تلاش می کند تا از منابع دیگری اورانیوم خام مورد نیاز خود را تأمین کند. وی در این یادداشت می افزاید: "شاید ایران به دنبال آن است تا پیش از به پایان رسیدن موعد محدودیت های اولیه توافق هسته ای، ذخائر اورانیوم خود را افزایش داده و به گریز هسته ای دست یابد".

به لطف دولت اوباما، اگر ایران اکنون تصمیم به تولید بمب هسته ای بگیرد از تمامی مواد اولیه مورد نیاز آن برخوردار خواهد بود. مشخص نیست که اگر دولت جدید آمریکا توافق هسته ایران را لغو کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ پاره کردن این توافق ایده بسیار احمقانه ای است چراکه این اقدام صرفاً راه دستیابی ایران به بمب هسته ای را هموار می سازد. تیلرسون در سخنرانی روز چهارشنبه خود اعلام کرد که قرار است آنها توافق هسته ای ایران را مورد بررسی کامل قرار دهند. وی در این خصوص عنوان کرد: "قرار نیست هیچ گونه غنی سازی اورانیوم یا ذخیره سازی مواد هسته ای در این کشور صورت بگیرد و ما ایران را به این توافق همچنان متعهد و پایبند نگه می داریم". به نظر می رسد که از بین بردن میراث دوران ریاست جمهوری باراک اوباما برای دونالد ترامپ کار آسانی نیست.

نگرانی دیگری در مورد ایران وجود دارد و آن خطر تقابل و رویارویی نظامی این کشور با آمریکاست. اوباما و دیگر اعضای دولت وی در توجیه این موضوع نیز عنوان کردند که با انعقاد توافق هسته ای و بهبود اقتصاد این کشور، گروه های میانه رو در ایران تقویت و تندروها نیز تضعیف خواهند شد. اما می بینیم که از زمان انعقاد توافق هسته ای، فعالیت ها و اقدامات تحریک آمیز ایران افزایش یافته است. ارسال نیرو و کمک های تسلیحاتی از سوی ایران به کشورهای یمن، عراق، سوریه، لبنان و دیگر بخش های منطقه موجب بی ثباتی هر چه بیشتر در منطقه شده است. این هفته نیز سازمان ملل متحد در گزارش جدید خود اعلام کرد که ارسال تسلیحات از سوی ایران به نیروهای حزب الله در لبنان، مبارزان حوثی در یمن و دیگر عوامل نیابتی این کشور در منطقه، ناقض ممنوعیت ایجاد شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل در ارسال چنین محموله هایی از سوی ایران است.

از همه بدتر این که، در هفته جاری تعدادی از قایق های تندروی ایرانی در تنگه هرمز به ناو آمریکایی « یو.اس. اس ماهان» (USS Mahan) در تنگه هرمز به شدت نزدیک شدند. این ناو آمریکایی نیز در واکنش به اقدام قایق های ایرانی، وادار شده تا چند تیر هشدار را به سوی آنها شلیک کند و با این کار خطر یک رویارویی جدی و بزرگ را آن هم در این نقطه پرتردد که شاهرگ اقتصادی جهان به شمار می رود، افزایش دهد. علاوه بر تمامی اینها، هفته گذشته ما با خبر درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی، یکی از چهره های برجسته نظام جمهوری اسلامی ایران روبرو شدیم. به باور بسیاری از تحلیلگران مسائل ایران، درگذشت آیت الله هاشمی رفسنجانی رویداد بسیار بدی است چرا که فقدان وی موجب خواهد شد تا گروه های تندرو در ایران تسلط کامل و همه جانبه ای بر سیاست کشور داشته باشند.

حال سوال اساسی این است که در چنین اوضاع و شرایطی دولت جدید آمریکا چه اقداماتی را باید صورت دهد؟ تیلرسون در اظهارات خود عنوان کرده که ترجیح می دهد مذاکرات مجددی را برای دستیابی به یک توافق بهتر با ایران آغاز کند. اما به نظر می رسد که دولت ترامپ باید پیام قدرتمندی برای ایران بفرستد که این کشور در صورت انجام یک حرکت اشتباه باید با قدرتمندترین کشور جهان روبه رو شود و خطر یک تقابل و رویارویی عظیم را به جان بخرد.

منبع: نیویورک پست/ مترجم: زهره شهریاری

انتشار این مطلب به معنای تایید آن از سوی دیپلماسی ایرانی نیست و صرفا جهت آگاهی خوانندگان دیپلماسی ایرانی از افکار منابع خارجی منتشر شده است.