ترامپ و آینده منطقه خاورمیانه

نویسندگان: جمال خاشقچی، جمانة غنیمات، دیوید هوروویتز، نورمن اورنشتاین و دنیس راس

دیپلماسی ایرانی: در جلسه اخیری که با حضور برخی از روزنامه نگاران مطرح و کارشناسان سیاست خارجی آمریکا برگزار شد، به مسائلی همچون تأثیر ترامپ بر آینده و سرنوشت منطقه خاورمیانه و واکنش کشورهای این منطقه به دولت جدید آمریکا پرداخته شده است. آن چه در ادامه می خوانید خلاصه ای از این جلسه گفتگو و تبادل نظر است.

جمال خاشقچی، سردبیر روزنامه «عرب نیوز» عربستان سعودی

وقتی صحبت از خاورمیانه می شود، ما با ترامپی روبرو می شویم که مواضع ضدونقیضی درباره این منطقه و به وی‍ژه ایران دارد. اگرچه عربستان سعودی نسبت به حضور گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق نگرانی هایی دارد اما بیشتر نگران اقدامات و فعالیت های ایران در منطقه است. ترامپ در اظهارات خود صراحتاً نشان داده که با ایرانیان مخالف است اما از سوی دیگر وی در موضوع بحران سوریه از حکومت بشاراسد حمایت و پشتیبانی می کند که این امر به نوبه خود می تواند به تقویت هرچه بیشتر ایران و افزایش نفوذ و قدرت این کشور در منطقه بیانجامد. بنابراین، آن چه مسلم است این است که عربستان سعودی نگرانی های به حقی در مورد دولت جدید آمریکا به رهبری ترامپ دارد.

برخی گمان می کنند که ترامپ در دوران ریاست جمهوری با ترامپِ دوران فعالیت های انتخاباتی تفاوت بسیاری خواهد داشت اما این تصور یک خیال واهی است. عربستان سعودی باید خود را برای اتفاقات غیرمنتظره و شگفت آوری آماده کند و منتظر لفاظی های سلبی دولت ترامپ باشد. در نهایت، مقامات عربستان سعودی برای مقابله با مواضع احتمالی ضدسنی ترامپ، باید اتحادی را با مشارکت دیگر کشورهای سنی منطقه ایجاد کنند.

جمانة غنیمات، سردبیر روزنامه «الغد» اردن

پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را باید شکست عظیمی در زمینه مسائل بشردوستانه دانست. اردن نیز به اندازه دیگر کشورهای جهان از خبر پیروزی وی در انتخابات آمریکا شوکه است. البته این بدان معنا نیست که همه مردم اردن از شنیدن خبر پیروزی ترامپ ناراحتند، بلکه بسیاری از مردم این کشور، به خصوص زنان و اقلیت ها علی رغم شعارهای ضد اسلامی ترامپ همچنان از روی کار آمدن وی به شدت استقبال می کنند. در حال حاضر نمی توان برای تمامی پرسش های موجود در مورد رویکرد ترامپ در قبال منطقه خاورمیانه، پاسخ روشن و مشخصی یافت زیرا ترامپ به معنای واقعی کلمه فاقد هر گونه تجربه ای در زمینه سیاست خارجی است.

خوشبختانه مؤسساتی همچون اندیشکده واشنگتن این توانایی را دارند که بر تصمیمات ترامپ در زمینه سیاست خارجی تأثیرگذار باشند. اگرچه همه ما امیدواریم که با روی کار آمدن دولت ترامپ بحران ها و مناقشات کنونی نظیر مناقشه میان اسرائیل و فلسطین خاتمه یابند، اما بعید است که در دوران ریاست جمهوری ترامپ پیشرفتی در زمینه حل این بحران ها حاصل شود. از سوی دیگر به نظر نمی رسد که ترامپ بتواند برای مسائلی همچون ایجاد صلح، پیشبرد حقوق بشر و برابری در جهان اقدام مثبتی را صورت دهد چه رسد به منطقه بحران زده خاورمیانه. با این وجود احتمال می رود که روابط میان ایالات متحده آمریکا و اردن همچنان به قوت خود باقی بماند. مقامات اردن انتظار دارند که روابط با آمریکا شکلی ثابت و پایدار به خود بگیرد و با توجه به سابقه طولانی روابط میان آمریکا و اردن، بسیاری نیز امیدوارند که روابط دوجانبه میان این دو کشور با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا بیش از پیش تقویت شود.

دیوید هوروویتز، سردبیر روزنامه «تایمز اسرائیل»

به طور کلی اسرائیلی به سه ویژگی و خصیصه رئیس جمهور جدید آمریکا امیدوار است؛ همدلی، درک بالای وی در مورد محورهای شرارت در منطقه خاورمیانه و اعتبار او به عنوان یک متحد نظامی قابل اتکا. اگرچه ترامپ در این مدت نسبت به اسرائیل و مشکلات پیش روی آن در منطقه خاورمیانه توجه و همدلی بسیار زیادی از خود نشان داده اما موضوع قابل اعتماد بودن وی در زمینه نظامی امری است که هنوز آزمایش نشده است. در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما دو اختلاف نظر اساسی و اصلی میان دولت های آمریکا و اسرائیل وجود داشت که ترامپ می تواند از آنها به نفع خود استفاده کند: اول، موضوع توافق هسته ای ایران و دوم، مناقشه فلسطین. در مورد مناقشه میان اسرائیل و فلسطین باید گفت که ترامپ هیچ گونه موضع روشن و مشخصی ندارد اما در مورد موضوع توافق هسته ای شاهدیم که ترامپ در اغلب اظهارات و سخنرانی های خود این توافق را مورد انتقادات شدیدی قرار داده است.

نورمن اورنشتاین، عضو و پژوهشگر ارشد اندیشکده «امریکن انترپرایز»

شعارهای ترامپ در طول دوران فعالیت های انتخاباتی اش به ویژه شعار "عدم اعتماد عمومی به نظام آمریکا" توجه بسیاری از مردم آمریکا را به خود جلب کرد. مردم آمریکا در سال های اخیر از مسائلی همچون نابرابری اقتصادی و شکاف طبقاتی، طرح بیمه همگانی در آمریکا موسوم به «Obamacare» و همچنین فرصت های محدود شغلی ناراضی و خشمگین بوده اند. به نظر می رسد مردم آمریکا از فرصت پیش آمده در انتخابات این کشور استفاده کردند و با رای مثبت خود به ترامپ نشان دادند که از طرف مقابل تا چه اندازه متنفرند.

انتظار می رود که طرح ترامپ برای ایجاد زیرساخت های اساسی به خوبی پیش رود و مشاغل بیشتری برای طبقه کم درآمد جامعه آمریکا ایجاد شود. همچنین به نظر می رسد که ترامپ طرح بیمه همگانی اوباما را با شکل دیگری از این بیمه که فرق چندانی با طرح اوباما نخواهد داشت جایگزین کرده یا حتی طرحی ملی را به منظور بهبود و ارتقاء سلامت و درمان اجرا کند.

اما ترامپ در این مدت با شعارهای ضد اسلامی خود، آتش جنگ علیه اسلام را شعله ور ساخته که این امر به نوبه خود می تواند موجب بروز مسائلی همچون اسلام هراسی، افزایش آزار و اذیت مسلمانان، ایجاد ممنوعیت هایی علیه مسلمانان آمریکایی و افزایش بمبگذاری ها در منطقه خاورمیانه شود. بروز چنین مسائلی به خودی خود موجب تشدید مسئله تروریسم بین المللی خواهد شد و در نهایت ممکن است ترامپ وادار شود تا برای حل و فصل بحران های این منطقه، افسار خاورمیانه را به دست روسیه بسپارد.

دنیس راس، مشاور و عضو ارشد «اندیشکده واشنگتن»

هنوز جامعه بین المللی به درستی نمی داند که باید چه انتظاراتی از رئیس جمهور آینده آمریکا داشته باشد. ترامپ هم باید پیش از هر چیزی، به متحدانمان اطمینان خاطر داده و آنها را نسبت به انجام تعهدات خود خاطر جمع کند. این اطمینان بخشی در خصوص تعهدات آن هم در شرایط دشوار و به ویژه شرایط کنونی از اهمیت به سزایی برخوردار است. سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) برای ما اهمیت بالایی دارد اما متحدان عرب نیز مهم هستند. از آن جا که یکی از اهداف روشن و مشخص ترامپ نابودی گروه تروریستی داعش است، به نظر می رسد که مشارکت کشورهای عربی برای نیل به این هدف، امری کاملاً ضروری است.

در مورد روسیه نیز باید گفت، اگر احساس شود که رابطه میان آمریکا و روسیه رابطه ای دوجانبه و متقابل است، بهبود روابط می تواند ایده خوبی باشد. اما در عین حال ترامپ باید این نکته را به روسیه گوشزد کند که سرپیچی از نُرم های جهانی و هنجارهای بین المللی عواقب و پیامدهایی را به همراه خواهد داشت. در مورد مسئله سوریه نیز باید گفت اگر ترامپ خواهان حفظ متحدان عرب خود است باید در برخورد با مسئله سوریه نهایت دقت و احتیاط را به خرج دهد.  

اگرچه ترامپ همواره در اظهارات و سخنرانی های خود از تمایلش برای خروج از منطقه خاورمیانه خبر داده اما ممکن است این دیدگاه وی پس از ورود به کاخ سفید و در مواجه با تصمیات دشوار به کلی تغییر کند. اما با این حال، نتیجه نهایی بحران های منطقه خاورمیانه تا حد بسیار زیادی به اعضای کابینه ترامپ و مشاوران وی بستگی دارد. بنابراین در شرایطی که مناقشه میان اسرائیل و فلسیطین همچنان حل نشده باقی مانده، ایران به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه است و عربستان سعودی نیز سرگرم اعمال اصلاحات اقتصادی در نظام این کشور است، به نظر می رسد که متحدان منطقه ای ما یعنی اسرائیل و کشورهای عربی بیش از هر زمان دیگری به یک آمریکای قدرتمند و متقدر نیازمند باشند.

منبع: اندیشکده واشنگتن / مترجم: زهره شهریاری

انتشار اولیه: سه شنبه 14 دی 1395 / انتشار مجدد: دوشنبه 27 دی 1395