اردوغان مایه خجالت عرب‌های سنی

دیپلماسی ایرانی: برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در این جا قسمت چهاردهم آن را می خوانید: مقام سابق بسیار عالی رتبه آمریکایی که مسئولیت اداره های مهمی را در دولت آمریکا برعهده داشته و از نزدیک تعاملات بسیار نزدیکی با جهان عرب و اسلام داشته است در پاسخ به سوال من درباره این که چرا ترکیه این قدر با بشار اسد در سوریه دشمنی می کند و اختلافاتش با روسیه به چه دلیل است، گفت: «کردها دشمن اول ترکیه هستند. دشمن دوم ترکیه سوریه و به طور ویژه رئیس جمهوری آن بشار اسد است. دشمن سوم آن روسیه و ایران هستند.»

نظر دادم: «اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه بلد نیست بازی کند. صداقت خود را نزد اعراب سنی در سوریه و خارج از سوریه از دست داده است. این صداقت را زمانی از دست داد که به مخالفان سوری و کشورهای عربی سنی دشمن حکومت اسد وعده داده بود که آنها را به هر وسیله ای پیروز خواهد کرد اما در آخر نتوانست به وعده ای که به آنها داده بود، عمل کند و به عهد خود وفادار بماند. حتی مصر و عربستان در آن موقع، که به دلیل مشکلات تاریخ و قدیمی و جدیدی که میانشان وجود داشت فکر نمی کردند تا این اندازه به هم نزدیک شوند، روی اردوغان شرط بسته بودند. او همه را خجالت زده کرد و هیچ کار نکرد.» نظر داد: «اما عربستان وهابی است و اخوان المسلمین را دوست ندارد.» جواب دادم: «این که شما می گویی صحیح. اما بعد از این که رئیس جمهوری راحل مصر، جمال عبدالناصر آنها را به دلیل توطئه شان علیه او قلع و قمع کرد، وقتی به عربستان پناه آوردند عربستانی ها به آنها پناه دادند و اجازه دادند که با پشتیبانی و حمایت آنها کار کنند و به ثبات برسند. اما وقتی که رسما فعالیت های خود را گستردش دادند و خواستند که اندیشه های خود را در سراسر عربستان گسترش دهند و تحرکات تازه ای را علیه حکومت عربستان آغاز کردند، مسئولان عربستانی به آنها گفتند: تمام شد. این معامله خوب این جا تمام می شود، و تمام شد.»

گفت: «اردوغان اخوان المسلمین را دوست دارد، اسد را هم قبل از آن که با او اختلاف پیدا کند، دوست داشت. این را خودش بارها به من گفته بود.» نظر دادم: «فکر می کنم مانور می داد تا بتواند تغییرات سیاسی ای در سوریه ایجاد کند تا مراعات حال اخوانی ها شود، یا اوضاعشان بعد از آن تعرضی که از سوی حکومت سوریه در سال 1982 که تلاش کردند علیه حکومت اسد کودتا کنند، بد شده بود، بهبود یابد.»

نظر داد: «اردوغان به من گفت که رئیس جمهوری مخلوع مصر، مرسی و "برادرانش" (کنایه به اخوان) را شما امریکایی ها باید به قدرت در مصر بازگردانید و از این که اخوان المسلمین در جهان عرب به قدرت برسند، حمایت کنید.» گفتم: «اوضاع ترکیه سخت است. شاید مشکلات متعددی در آن به وجود آید. نظر شخصی من این است که بهتر بود اردوغان بعد از انتخابات اخیر مجلس، بعد از آن که اکثریت یک سوم کرسی های مجلس را گرفت با حزب کردی "دموکراتیک خلق ها" که دمیرتاش تاسیس کرده بود، همکاری می کرد به ویژه که این حزب توانسته بود نمایندگان منتخب غیرکردی را به صفوف حمامیان خود بیفزاید. اگر این کار را می کرد می توانست با خیال راحت اکثریت دوسوم مجلس را به دست آورد و قانون اساسی را تعدیل کند و حکومت ریاستی را بر کشور حاکم کند. هم زمان می توانست باب بزرگی را در حل مسالمت آمیز مساله کردها در ترکیه بگشاید و به جنگی که در حال حاضر دهه ها است باPKK  به راه افتاده پایان دهد.»

مقام عالی رتبه سابق جواب داد: «مساله به این سادگی ها نیست. شاید ملت ترک غیر کُرد، نخواهد کردها را به عنوان یک هویت قومی جدا شده که صاحب خودمختاری باشند، قبول کند.» پرسیدم: «آیا دولت امریکا نسبت به ضدیت با داعش کوتاهی می کند؟» جواب داد: «دولت امریکا هم علیه داعش است هم علیه اسد. اما الآن اولویت ضدیت با داعش است. منطقه حال و وضع خوبی ندارد، خسته و افسرده است. ما برای حل مشکلات آن تلاش می کنیم. می گویند که منطقه شما دیگر برای امریکا مهم نیست. این طور نیست، این حرف صحیح نیست. برای ما مهم است برای این که می خواهیم مکان و گذرگاهی امن برای مبادلات آزاد تجاری کالا و انرژی باشد، از این بابت هم برای ما اهمیت دارد که منطقه ضعیفی است، در عین حال ما نمی خواهیم دست از حمایت اسرائیل برداریم و از حمایت آن دست بر نخواهیم داشت. اما این به آن معنا نیست که درگیر جنگ های آن شویم. تا کنون به طور رسمی و روشن عربستان سعودی و کشورهای عربی حوزه خلیج ]فارس[ داعش و کارهای تروریست آن و امثال آن را محکوم نکرده اند. شاید در این که آن را محکوم کنند دیر کرده باشند، این تاخیر برای این است که از آنها می ترسند. اما از شیعیان و ایران بیشتر می ترسند.»

بعد پرسیدم: نظرت درباره ایران چیست و در حین توضیح سوالم به تشریح اوضاع ایران و تقسیم نقش ها در داخل حکومت ایران پرداختم و گفتم که حرف آیت الله خامنه ای، رهبر و حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران یکی است. جواب داد: «ایران همیشه "پرسپولیس" بوده، منظورم این است که همیشه امپراتوری فارس بوده است.» نظر دادم: «این ایرانی است که ملت ایران آن را دوست دارند و در عین حال جوانان آن به امریکا هم علاقه مندند. و من از افرادی که واقعا به ایران نزدیک هستند، شنیدم که می گویند آن چه الآن ایران می خواهد نزد امریکا است نه جای دیگر.» جواب داد: «ملت ایران امریکا را دوست دارند اما حکومت ایران از آن متنفر است. در حالی که ملت های عرب خلیج ]فارس[ از امریکا متنفرند و حکامشان آن را دوست دارند.»

ادامه دارد...