پشت پرده سفر بازیگر ماهر دیپلماسی آمریکا به تهران

گروهی که مدتی پیش از این به ریاست الن گودمن، رئیس مؤسسه بین المللی تعلیم و تربیت به ایران آمد و با مسئولان چندین دانشگاه ایران دیدار داشت، احتمالا بزرگ ترین هیأت دانشگاهی آمریکاست که بعد از انقلاب اسلامی به ایران آمده است. سفر این هیأت، تنها بخشی از واقعیاتی است که روز به روز بیشتر هویدا می شود، ولی عده زیادی به خصوص در میان مخالفان مذاکرات هسته ای تا حد زیادی از آن عقب مانده اند.

به گزارش «تابناک»، سفر این هیأت آمریکایی در حالی در ایران کمتر مورد توجه قرار گرفت که رسانه های غربی از این فرصت برای مرور روابط اکادمیک بین ایران و آمریکا در دوره پیش از انقلاب اسلامی استفاده کرده اند. به نوشته بی بی سی در حالی که ایران پیش از انقلاب، اصلی ترین کشور فرستنده دانشجو به ایالات متحده بوده است، اکنون در حالی که یازده هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاه های آمریکا مشغول تحصیل هستند، تعداد دانشجویان چینی در آمریکا به ۲۷۰ هزار نفر رسیده است، حال آنکه تقریبا هیچ دانشجوی امریکایی در دانشگاه های ایران حضور ندارد.

گودمن آمریکایی در حالی از شروع دیپلماسی دانشگاهی بین دو کشور خبر داده و احتمال سفر هیأتی ایرانی برای بازدید از دانشگاه های امریکا را مطرح کرد که نگاهی به مؤسسه ای که وی ریاست آن را بر عهده دارد، نشان می دهد در زیر پوست روابط ایران و آمریکا چه روندهایی وجود دارد.

گودمن عضو شورای روابط خارجی آمریکاست و مؤسسه بین المللی تعلیم و تربیت که وی ریاست آن را بر عهده دارد، مجری برنامه فولبرایت و نیز اعطای بورسیه گیلمن است که اصلی ترین برنامه های حوزه آموزش عالی مورد حمایت وزارت خارجه امریکا هستند.

برنامه فولبرایت در دنیای خارج از ایران می تواند نماد یک برنامه با پرستیژ بالا در حوزه اعطای بورسیه و فرصت های علمی و آموزشی باشد که ضمن امکان ایجاد مبادلات علمی و فنی، جمعیت زیادی از نخبگان جهانی را حمایت کرده است. در بین ۱۲۲هزار آمریکایی و حدود ۲۲۰هزار غیرآمریکایی که از این برنامه بهره برده اند، ۵۳ نفر به جایزه نوبل رسیده اند، ۷۸ نفر جایزه مهم ادبی پولیترز را دریافت کرده اند و ۱۸ نفر در کشور خودشان به حکومت رسیده اند.
 

در مقابل می توان به عنوان مثال به نظریات حسام الدین آشنا، مشاور رئیس جمهور روحانی اشاره کرد که در سال 88 در مقاله ای در فصل نامه علوم اجتماعی با نام «بورس رهبران فولبرایت و نخبگان حاکم در دهه آخر دوران پهلوی» مدعی شده است، «بررسی و تحلیل اسناد دست اول نشان می دهد که برنامه فولبرایت کاملا با سیاست خارجی آمریکا در ایران برای پیشبرد پروژه نوسازی از بالا و آمریکامحور و اهداف روانی دیپلماسی این کشور پیوند خورده بود. حاصل فعالیت سی ساله این کمیسیون، ظهور موج آمریکاگرایی در دهه آخر سلطنت پهلوی بود که در میان نخبگان مسلط در محیط های دانشگاهی و تخصصی و رهبران دولتی و مدیران عالی بروز داشت ».

برای مقامات و رسانه هایی که برای موضوع کم اهمیتی مانند حضور یک ورزشکار آمریکایی آن هیاهوی عجیب و غریب و برنامه نامتناسب حضور وی در بهشت زهرای تهران را اجرا کردند، غفلت از مسأله به مراتب مهم تری مانند سفر گودمن و هیأت همراه وی به تهران، تنها غفلت این روزها نیست.

در سیاست خارجی و اقتصاد نیز تحولات مهمی در جریان است که به ویژه منتقدان و مخالفان مذاکرات هسته ای تا حد زیادی از آن عقب مانده اند.

تجربه سال های اخیر نشان داده که غرب توانایی واقعی برای اجرایی کردن تهدید نظامی علیه ایران را ندارد و پس از گذشت بیش از 35 سال از انقلاب اسلامی، ایران در حال تحمیل موقعیت خود در منطقه به آمریکاست.

همزمان در حالی که مخالفان نظام از مریم رجوی گرفته تا پسر شاه پهلوی و بنی صدر با توافق هسته ای مخالف بودند، چون آن را سبب تثبیت موقعیت نظام اسلامی می دانند، عده ای در داخل با توافق هسته ای مخالفت می کردند، زیرا آن را مقدمه استحاله یا تغییر نظام می دانستند؛ اما واقعیت احتمالا چیزی متفاوت از این دوست.

یک مرحله از چالش عمیق ایران و آمریکا در حال حل شدن و یا حداقل فروکش کردن است و چالش های بزرگ منطقه ای و یا موضوعی دیگر در راه هستند، ولی جمع بزرگی از فعالان سیاسی در ایران هنوز در مرحله حمله به مذاکرات هسته ای گرفتار هستند.

در حوزه اقتصاد دور ماندن از تغییراتی با همین درجه اهمیت و حتی بیشتر در جریان است. همان گونه که بسیاری، از نتایج و عواقب سفر گودمن و هیأت آکادمیک آمریکایی به ایران غافل اند، سفر مقامات اقتصادی و سرمایه گذاری غربی به ایران نیز چندان مورد مداقه قرار نمی گیرد.

آیا نوع جدید قراردادهای پیشنهادی نفت و گاز ایران برای جذب سرمایه گذاران غربی ـ که ارزشی چند صد میلیارد دلاری خواهند داشت ـ از ده هزار سانتریفیوژی که قیمت آنها روی هم رفته به صدمیلیارد تومان هم نمی رسد، کم اهمیت تر هستند؟ این غفلت وقتی تلخ تر و زیانبارتر خواهد شد که نوع واکنش نشان دادن به این تحولات مهم از جنس واکنش به سفر رونی کلمن بدنساز به تهران باشد!