پیام دولت آمریکا برای بشار اسد چه بود؟

به موازات عملیات نیروهای ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا و همچنین نیروهای نظامی روسیه در سوریه، تلاش های دیپلماتیک جهت یافتن راه حلی سیاسی برای این کشور نیز در جریان است. در این میان، شواهد حاکی از آن است که همچون مقدمات مذاکرات هسته ای ایران، این بار نیز کشور عمان تلاش دارد نقشی ویژه را در زمینه سازی برای حل سیاسی مسئله سوریه ایفا نماید.

 

به گزارش «تابناک»، سفر روز گذشته وزیر خارجه عمان به دمشق و دیدار وی با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، بحث های فراوانی را درباره آغاز روند میانجی گری عمان در بحران سوریه ایجاد کرده است. در این میان، آنچه از شواهد امر برمی آید، این است که همچون گفت و گوهای مقدماتی برای نزدیک کردن دیدگاه های ایران و آمریکا به یکدیگر در موضوع هسته ای، یوسف بن علوی این بار نیز با پیامی از سوی آمریکایی ها به دمشق رفته است.

 

آنچه درباره سفر بن علوی به طور رسمی اعلام شد، این بود که در جریان ملاقات وی با اسد، درباره روابط دوجانبه بین سوریه و عمان و تمایل سران دو کشور برای تداوم همکاری و هماهنگی بین آن ها در راستای تقویت روابط برادرانه و خدمت به امنیت و ثبات منطقه و حفظ منافع ملت های این دو کشور بحث و تبادل نظر شده است. در این ملاقات همچنین درباره تحولات اوضاع منطقه، به ویژه جنگ علیه تروریسم در سوریه و ایده های مطرح منطقه ای و بین المللی به منظور کمک به ایجاد راه حلی برای بحران سوریه گفت وگو شد.

 

اما آنچه در مطبوعات و رسانه های منطقه به عنوان بازتاب این سفر منتشر شد، فراتر از اخبار و گزارش های مرسوم بود. «الشرق الاوسط» در مطلبی مفصل در این زمینه نوشت با سفر یوسف بن علوی به دمشق و دیدار او با بشار اسد و همچنین با توجه به دیدار هفته پیش بن علوی با خالد خوجه، رئیس ائتلاف مخالفان دولت سوریه، سلطان نشین عمان نیز عملاً وارد عرصه میانجی گری برای پایان دادن به بحران در سوریه شده است. این روزنامه می نویسد که به گفته منابع آگاه، وزیر خارجه عمان پیشنهادهایی برای ارائه به مقامات نظام سوریه به همراه داشته است.

 

در شرایطی که ائتلاف مخالف نظام سوریه تکذیب که رئیس این ائتلاف، هر گونه پیامی از طریق بن علوی برای اسد فرستاده یا از او خواسته میانجی مخالفان و نظام حاکم باشد، مخالفان سوری احتمال می دهند روند سیاسی در خصوص سوریه ظرف چند هفته با حمایت روسیه فعال شود؛ زیرا آنچه مسکو با جدیت به دنبال آن است، پیشگیری از طولانی شدن مداخله نظامی اش در سوریه است.

 

منابع سوری مخالف نظام به نقل از مقامات روس فاش کردند «بشار اسد پیام هایی مبنی بر آمادگی برای ملاقات با شخصیت های مخالف با هدف گفت و گو درباره بحران سوریه و تبادل افکار درباره راه های خروج از بحران ارسال کرده است». این منابع به روزنامه الشرق الاوسط گفتند روند سیاسی برای حل بحران سوریه هم اکنون به موازات روند نظامی پیش می رود و روسیه که طولانی شدن حضور نظامی در سوریه را به نفع خود نمی بیند، به این روند پایبند است.

 

این روزنامه می افزاید منابع سوری پیش بینی می کنند سلطان نشین عمان نقش میانجی را بین نظام سوریه و مخالفان آن ایفا کند و ممکن است میزبان مذاکرات بعدی بین دوطرف باشد. این اقدام عمان مانند رایزنی هایی است که در این کشور بین هیئت جنبش انصارالله و دولت مستعفی یمن روی داد. هرچند تاکنون نتایج ثمربخشی نداشته است.

 

به گفته این منابع، هیئت مخالفان نظام سوریه در دیدار با مقامات عمانی در حاشیه مجمع عمومی اخیر سازمان ملل متحد در نیویورک، خواستار ملاقات با مقامات عمانی شد. مقامات عمانی پاسخ دادند دستور کار هیئت کشورشان از قبل برنامه ریزی شده و امکان دیدار با نمایندگان مخالفان سوری وجود ندارد، ولی از ملاقات با آنان در مسقط استقبال می کند. این پیشنهاد نیز اخیراً با دیدار یوسف بن علوی با خالد خوجه رئیس ائتلاف مخالفان سوری در مسقط، عملی شد.

 

همزمان، روزنامه کویتی «الرای» به نقل از یک دیپلمات این کشور اعلام کرد عمان طرحی را برای میانجیگری و حل بحران در سوریه ارائه کرده است. به گفته این دیپلمات، این طرح از سوی عمان ارائه شده، ولی هماهنگی با دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در این زمینه صورت نگرفته است. این اتفاق نشان دهنده افزایش شکاف ها در میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس نیز هست. 6 کشور کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات و عمان، عضو شورای همکاری خلیج فارس هستند، اما میان عمان و دیگر کشورهای این مجموعه در موضوعات مختلف و از جمله بحران سوریه و یمن اختلاف نظر وجود دارد.

 

از سوی دیگر، برخی از تحلیل ها درباره سفر بن علوی به دمشق نیز به این موضوع اشاره دارد که عمان در مراحل اولیه دور جدید مذاکرات هسته ای ایران، نقش قابل توجهی در فراهم کردن زمینه لازم برای گفت و گوی ایران و آمریکا فراهم کرد و از طریق انتقال پیام هایی میان طرفین، به تسهیل روند مذاکرات یاری رساند. به عبارت دیگر، می توان گفت که این بار نیز آمریکایی ها برای پیشبرد دستور کار دیپلماتیک خود درباره یکی از مسائل مربوط به خاورمیانه، مسقط را واسطه قرار داده اند.

 

در این میان، باید توجه داشت که طی هفته های اخیر، ورود روسیه به عرصه میدانی تحولات در سوریه، هم در عرصه داخلی و هم خارجی تأثیرات مهمی بر جای گذاشته که مهمترین آن، به رسمیت شناخته شدن نقش متحدین دولت دمشق، از جمله ایران در روند حل و فصل بحران سوریه و از سوی دیگر، دست برداشتن از پیش شرط کناره گیری بشار اسد به عنوان مبنایی برای راه حل سیاسی بوده است. در همین راستا، این بحث طی روزهای اخیر به شدت مطرح شده که بشار اسد تا زمان برگزاری انتخابات جدید در سوریه، در قدرت حضور خواهد داشت.

 

به این ترتیب، می توان گفت احتمالاً پیامی که دولت آمریکا از طریق عمان برای دمشق ارسال کرده، بر محور تلاش برای ترغیب اسد برای مشارکت در راه حلی میانه است که بر اساس آن، نه ماندن دائمی اسد در قدرت مطرح باشد و نه کناره گیری فوری وی. انتظار می رود با توجه به تأکیدات اخیر صورت گرفته بر روی این موضوع، همین اصل مبنای راه حل جدید سیاسی برای سوریه باشد.