زنگ‌ها برای اجرای برجام به صدا درآمد

دومین گام از آغاز راهی طولانی و سخت، در روز یکشنبه بعد از آنکه در 23 تیرماه ایران و 1+5 به توافق وین دست پیدا کردند برداشته می شود تا راه برای اجرای مهم ترین و تاریخی ترین تصمیم سیاسی و بین المللی یک دهه گذشته در حل بحران ساختگی هسته ای ایران هموار شود.

به گزارش خبرنگار انرژی هسته ای خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، ایران و کشورهای عضو گروه 1+5 در 23 تیرماه سال جاری بعد از 12 سال بر سر یک راه حل مشترک جامع و بلندمدت برای پایان دادن به بحران هسته ای ایران به توافق رسیدند.

مسیر رسیدن به توافق سنگلاخ و پرپیچ و تاب بود. نهایی کردن، عملیاتی ساختن و در نهایت اجرا شدن توافق نیز مسیری سخت با دست اندازهای زیاد است که این مسیر پس از آغاز اجرای توافق نیز هموار نخواهد بود.

فرصت 90 روزه بررسی توافق هسته ای ایران و 1+5 روز یکشنبه 26 مهرماه (18 اکتبر) در حالی پایان می پذیرد که برخلاف بسیاری از پیش بینی ها توافق وین از پارلمان های ایران و آمریکا عبور کرده و اکنون آماده "عملیاتی" شدن است.

بر اساس اعلام قبلی اتحادیه اروپا روز یکشنبه مصوبه لغو تحریم های هسته ای علیه ایران را در شورای وزیران به تصویب می رساند و هم زمان رییس جمهور آمریکا در دستورالعملی اجرای تمامی تحریم های هسته ای علیه ایران را متوقف می سازد. قرار است رییسان جمهور ایران و 1+5 به ویژه ایران و آمریکا در بیانیه های جداگانه به طور رسمی پذیرش و اجرای برنامه جامع اقدام مشترک را اعلام کنند. اجرایی شدن مصوبه اتحادیه اروپا و دستورالعمل رییس جمهور آمریکا به تایید و راستی آزمایی اقدامات هسته ای ایران در چارچوب توافق منوط خواهد شد.

هم چنین ایران به فاصله چند روز بعد از اقدام اروپا و آمریکا در تصویب و صدور دستورالعمل های لازم برای لغو و توقف اجرای تحریم ها علیه ایران، اقدامات هسته ای خود را طبق برجام آغاز خواهد کرد.

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در همین رابطه روز یکشنبه به ایسنا گفت که "زمان شروع اقدامات هسته ای ایران را رئیس جمهور اعلام می کند اما فکر می کنیم طی هفته آینده بتوانیم کار را شروع کنیم."

بر اساس اعلام مقامات فنی کشورمان انجام اقدامات هسته ای ایران 45 روز تا دو ماه احتمالا به طول می انجامد و پس از آن آژانس بین المللی انرژی اتمی به راستی آزمایی اقدامات ایران از جمله کاهش تعداد سانتریفیوژها در نطنز و فردو، تغییرات در راکتور اراک از جمله خارج کردن مخزن راکتور و غیره می پردازد که در صورت تایید انجام تمامی اقدامات توافق آماده اجرا شدن خواهد بود.

به گفته علی اکبر صالحی احتمالا روز اجرای توافق حدودا دو ماه آینده (اواخر آذرماه و اوایل دی ماه) خواهد بود اما این روز هنوز دقیق، مشخص نشده است.

بنا بر این گزارش، مردم ایران دو سال گذشته در انتظار برای به سرانجام رسیدن توافق هسته ای روزها و ماه ها را پشت سر گذراندند اما این انتظار حداقل تا پایان سال ادامه دارد. با اجرا شدن توافق هسته ای می توان امیدوار بود از اوایل سال آینده تغییرات قابل توجهی در اقتصاد کشور صورت گیرد. بنابراین مردم نباید انتظار داشته باشند که در ماه های آینده اتفاق ویژه ای در فضای اقتصادی کشور رخ دهد.

حسن روحانی در آخرین گفت وگوی تلویزیونی خود با مردم نیز اظهار کرد که اجرایی شدن توافق تا یکی دو ماه دیگر زمان می برد و با برداشته شدن تحریم ها باز هم کمی طول می کشد تا آثار آن مشخص شود.

در فاصله عملیاتی ساختن توافق هسته ای برای اجرا شدن، هم زمان آژانس بین المللی انرژی اتمی در چارچوب نقشه راهی که با ایران در وین به تفاهم رسید آخرین حلقه باقی مانده برای حل و فصل موضوع هسته ای را مورد بررسی و ارزیابی نهایی قرار می دهد.

ایران در همکاری جدید خود با آژانس در چارچوب نقشه راه برای سومین بار اجازه داد تا یوکیا آمانو به همراه معاونش از سایت نظامی پارچین بازدید کند. هم چنین با حضور کارشناسان ایران از این سایت نمونه برداری شد که هم اکنون این نمونه ها در آزمایشگاه های آژانس در حال بررسی است. به گفته مقامات آژانس بررسی این نمونه ها حدود دو ماه به طول می انجامد.

آژانس بین المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه در بیانیه ای اعلام کرد که تا 15 اکتبر 2015 (23 مهر) همه اقدامات مندرج در نقشه راه، شفاف سازی مسائل مربوط به برنامه اتمی ایران که از گذشته و حال باقی مانده بود، تکمیل شد.

هم چنین مدیرکل آژانس اعلام کرد که تا 24 آذر (15 دسامبر) حاصل ارزیابی نهایی خود از حل همه مسائل باقی مانده را به نحوی که در ضمیمه گزارش سال 2011 مدیرکل آمده، برای اقدام به شورای حکام تقدیم می کند.

در عین حال این احتمال در برجام دیده شده است که اگر به هر دلیلی سیاسی یا فنی آژانس نتواند تا پایان 2015 ارزیابی نهایی خود درباره مسایل گذشته و حال برنامه هسته ای ایران را ارایه کند، 1+5 می تواند در قالب یک بیانیه حل و فصل این مساله را اعلام کند تا دو طرف بتوانند وارد مرحله اجرای توافق شوند.

به گزارش ایسنا، ایران انتظار دارد که موضوع مسایل گذشته و حال به عنوان مستمسکی در دست آژانس از مسیر شورای حکام بسته و به طور رسمی اعلام شود نه مسیر سیاسی 1+5. در چین صورتی است که آژانس گام مهمی را در راستای جلب اعتماد ایران به استقلال تنها نهاد تخصصی بین المللی هسته ای از وابستگی به غرب برخواهد داشت.

ایران همواره بر همکاری با آژانس در بیش از یک دهه گذشته تاکید داشته است و با توافق هسته ای میان ایران و 1+5 نیز قرار است این همکاری ها افزایش یابد اما افکار عمومی ایران نقش دنباله رو آژانس از سیاست های کشورهای غربی را هیچ گاه فراموش نخواهد کرد؛ آژانس به تبع سیاست های حاصل از نتایج توافق هسته ای مجبور شد تا رفتارش را در برخورد با ایران تغییر دهد. بنابراین جا دارد تا در این مرحله از همکاری ها آژانس بیش از پیش به صیانت از وجه و جایگاه فنی و تخصصی خود توجه کند و اجازه ندهد در ارزیابی از همکاری های در چارچوب نقشه راه، 1+5 وارد شود، هر چند که این امکان و فرصت در برجام وجود داشته باشد.