مشکل مصونیت اسرائیل است نه حماقت نتانیاهو

 نویسنده: دانیل لوی

دیپلماسی ایرانی: بنیامین نتانیاهو سیاستمدار عجیبی است. برای او جنجال لذت بخش است. حتی می شود گفت جنجال باعث می شود عملکردش بهتر شود. عجیب است که یک رهبر سیاسی فقط حامیان خودش را مد نظر داشته باشد، کارش را با ایجاد هراس پیش ببرد، یا نژادپرستی و بیگانه هراسی را چاشنی کارش کند. بسیاری از حامیان او در اسرائیل، آمریکا و کشورهای دیگر سبک پرخاشگرانه او را تحسین می کنند، اما مخالفانش با انزجار عقب می نشینند. او اکنون در حال شکستن رکورد «دیوید بن گوریون» برای ماندن در منصب نخست وزیری است؛ به همین خاطر به نظر می رسد این سبک سیاست ورزی برایش بد نبوده است.

کارزار نتانیاهو علیه توافق شش قدرت جهانی با ایران باعث شده است شدت گستاخی و تفرقه افکنی بی محابای او دوچندان شود. او برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را «اشتباهی تاریخی برای جهان» خوانده است و پشت سر هم مذاکره کنندگان را به خاطر ساده لوحی شان شماتت می کند. با این کار، او نه تنها به دولت اوباما توهین می کند، بلکه متحدان نزدیک اسرائیل در اروپا را نیز می آزارد.

بسیاری از سازمان های یهودی و طرفدار اسرائیل به درخواست او برای مخالفت با «این توافق خطرناک» پاسخ داده اند. سازمان آیپک گروهی با نام «شهروندان خواهان ایران غیرهسته ای» (Citizens for a Nuclear Free Iran) تشکیل داده است که قرار است ده ها میلیون دلار خرج تبلیغات علیه توافق کند.

در جدال میان اسرائیل و حامیان لابی کننده آمریکایی اش علیه کاخ سفید، نه تنها حامیان توافق هسته ای، بلکه برخی از منتقدان توافق در اسرائیل و آمریکا نیز تردید دارند که رودررویی نخست وزیر اسرائیل با رئیس جمهور آمریکا به این صورت علنی و پرخاشگرانه حرکت درستی باشد.

تعجبی ندارد که بیشترین حجم انتقاد متوجه خود نتانیاهو شده است. در اسرائیل، «رووین ریولین»، رئیس جمهور، رهبران اپوزیسیون و نهادهای امنیتی، نحوه مدیریت روابط آمریکا و اسرائیل توسط نتانیاهو و تاکتیک های او در موضوع برجام را مورد سوال قرار داده اند.

بخش قابل توجهی از لحن تند و تلخ بکار گرفته شده علیه توافق، به طور خاص به خود نتانیاهو برمی گردد. او شخصیت تفرقه افکنی است، یک محافظه کار لیکودی که بزرگترین حامی مالی اش، یعنی «شلدون ادلسون»، حامی جمهوری خواهان نیز هست. ادلسون یکی از طرفداران جنگ با عراق بود.

اما اگر این وضعیت را فقط به نتانیاهو نسبت بدهیم، آن روند اصلی و زیربنایی را که منجر به ایجاد این شرایط شده است نادیده گرفته ایم. می شود درک کرد که چرا در موقعیت فعلی، این روند مورد بحث قرار نمی گیرد، دغدغه اصلی حال حاضر مدافعان توافق، محافظت از یک توافق بسیار تأثیرگذار بین المللی در برابر آسیب های کنگره است. حامیان برجام آنقدر خردمند هستند که فعلاً تمرکز خود را روی موفقیت در یک مناظره اساسی بر سر توافق بگذارند و ثابت کنند که این توافق راه دستیابی ایران به سلاح هسته ای را می بندد.

حمایت از توافق به این معنی نیست که اسرائیل دغدغه های امنیتی موجهی ندارد، یا اسرائیل و ایران با هم دشمنی ندارند. دولت اوباما بارها به این مسئله اشاره کرده است. اما اگر به این روند عمیق تر نگاه نکنیم، آن وقت نمی توانیم بفهمیم چرا نتانیاهو چنین موضعی اتخاذ کرده است، و چرا این قدر از او حمایت می شود. بعد از اینکه گردوخاک بر سر توافق فروبنشیند، آن روند اساسی کماکان پابرجا خواهد ماند.

این که مسئله را فقط نتانیاهو بدانیم و تصور کنیم که بدون او، وضعیت برای اسرائیل، آمریکا و بقیه دنیا گل و بلبل خواهد بود، پاسخی ساده و دم دستی، اما غلط است. برای اینکه درک کنیم چگونه اسرائیل از گذشته به اتخاذ مواضعی چنین پرخاشگرانه و افراطی گرایش داشته است، باید پیشداوری ها درباره نتانیاهو را کنار گذاشت و چارچوب کلان را دید. اسرائیل طوری تربیت شده است که فکر می کند می تواند هر کاری دلش خواست انجام بدهد و این گونه رفتارها نتیجه می دهد.

سبک سیاست ورزی نتانیاهو از ناکجا درنیامده است. این سبک نتیجه سالها تحسین اسرائیل در عرصه بین الملل و مصونیت این کشور از تنبیه بوده است. شهرک های غیرقانونی اسرائیل، نقض روزمره قوانین بین المللی و نفی حقوق اساسی فلسطینیان، همگی مواردی هستند که دهه ها پیش از نخست وزیری نتانیاهو هم وجود داشته اند؛ نه چون اسرائیلی ها توانسته اند نشان بدهند که این اقدامات مفید هستند، بلکه به این خاطر که از ارعاب و تهدید و از شوک اخلاقی و احساس گناه [غرب در نتیجه هولوکاست] سواستفاده غیرمسئولانه کرده اند. به همین منوال، در مورد توافق هسته ای، نخست وزیر اسرائیل هیچ استدلال منطقی یا گزینه متفاوتی در اختیار ندارد، بلکه صرفاً مغالطه هایش را در قالب خشمی به ظاهر موجه عرضه می کند. وقتی کار به نظام سیاسی آمریکا می رسد، نقش پول و چند حامی مالی دست و دلباز، عنصر مهمی در دستگاه مدیریت تصویر خوب اسرائیل است، همان طور که در مورد قوانین استفاده از اسلحه این دو عامل نقش مهمی در سیاست آمریکا دارند.

برخی از کشورهای متحد آمریکا در خلیج فارس نیز در مورد پیامدهای منطقه ای توافق نگرانی هایی دارند، اما آنها برای این دستاورد دیپلماتیک جهانی چنگ و دندان نشان نمی دهند. دست و پا زدن های اسرائیل در مقابل توافق هسته ای با ایران را فقط در چارچوب درسی که دنیا دهه ها به اسرائیل داده می توان درک کرد. با این نگاه می شود توضیح داد که چرا تمام احزاب صهیونیست اسرائیل، چه در ائتلاف حاکم و چه در اپوزیسیون، برجام را تا این حد تخطئه کرده اند، و استدلال هایشان در مورد توافق یکی از دیگری بی ربط تر به واقعیت است. رهبران اسرائیل، از تمام طیف ها، موقعیت سیاسی خود را با زبان درازی به سمت دنیا و هزینه ندادن بابت آن به دست آورده اند. وقتی اسرائیل برای دنیا در مورد خطرات تکثیر سلاح های هسته ای در خاورمیانه موعظه می کند، اما خودش صاحب تنها زرادخانه هسته ای این منطقه است، و هیچ وقت هم در مورد آن قرار نیست پاسخ بدهد، آدم احساس حماقت می کند. عجیب نیست که افکار عمومی اسرائیل از موضع رسمی حکومت دفاع می کند و حتی به ائتلاف های سیاسی تندروتر رأی می دهد.

اسرائیل قدم به قدم پیش می رود و عواقب افراطی گری فزاینده اش را انکار می کند. فقط سازمان امنیت آن است که در مورد پیامدهای روند فعلی برای آینده اسرائیل نگرانی نشان می دهد؛ به علاوه تعدادی فعال مدنی و فعال حقوق بشر یهودی و عرب. مقامات امنیتی اسرائیل به این نتیجه رسیده اند که برجام برای اسرائیل سودمند است، مقابله با دولت اوباما اشتباه وحشتناکی است و اسرائیل به صورت خطرناکی در حال زیاده روی است.

با این حال، سیاستمداران اسرائیل، کماکان از مصونیت برخوردار هستند، مصونیتی که عواقب خوبی برای اسرائیل ندارد. تحسین شدن توسط دوستان در آمریکا، اروپا و توسط سازمان های یهودی به هیچ درد اسرائیل نخورده است. آن کسانی که اسرائیل را تحسین می کنند باید به این موضوع بیاندیشند. جمهوری خواهان به دلایل متعدد و البته مشکوکی (که البته همه این دلایل به اسرائیل یا دوستان پولدارش ربطی ندارد) با توافق مخالفند. هیچ کدام از دموکرات های کنگره نباید خودشان را فریب بدهند و گمان کنند که با تشویق کردن حماقت های نتانیاهو در حال کمک به اسرائیل هستند. اگر امروز نتانیاهو را تشویق می کنید، نباید تعجب کنید که رهبر آینده این کشور شخصیتی متوهم تر باشد که برای اسرائیل و حامیانش در واشنگتن خطرناکتر است.

منبع: نشنال اینترست/ مترجم: علی عطاران