پایه‌های حضور چین در ایران لرزان شد

کشورهای اروپایی که در سال های تحریم از بازار ایران محروم مانده بودند به محض امضای توافق راهی تهران شدند که در این زمینه آلمانی ها از همه سبقت گرفتند. اما ورود خارجی ها واستقبال آنها از طرح های سرمایه گذاری مشترک تنها به آلمان محدود نمی شود و سایر کشورهای اروپایی نیز در نوبت ورود و مذاکره با همتایان ایرانی خود هستند. به طوری که دیروز یک هیأت فرانسوی با رهبری فابیوس وزیر خارجه این کشور وارد تهران شدند.

به گزارش ایران، برپایه برنامه ریزی های صورت گرفته هیأت هایی از اسپانیا، ایتالیا، هند و... نیز طی روزهای آتی وارد ایران خواهند شد. درحالی که استقبال کشورهای خارجی برای سرمایه گذاری در ایران و البته تغییر نگاه دولتمردان ایرانی به همکاری ها از واردات و خرید صرف کالا به همکاری های مشارکتی همراه با انتقال تکنولوژی در داخل و خارج از کشور جوی از امید ایجاد کرده است به نظر می رسد برخی نخبگان اقتصادی و فعالان تجاری خلاف نظر غالب مردم در شبکه های اجتماعی چندان از این اتفاقات و بازشدن فضای اقتصادی استقبال نمی کنند. کارشناسان پیش بینی می کنند با توجه به کیفیت پایین محصولات چینی و متنوع شدن محصولات بعد از لغو تحریم ها، چینی ها برای ماندن در ایران شانس کمی دارند. البته برخی دیگر با اشاره به نقش مهم چین در روزهای تحریم اعلام کرده اند که قصد گسترش مناسبات اقتصادی با این کشور را دارند.

حضور شرکت های اروپایی در ایران بی خود است
با وجود بازتاب های مثبت حضور و ورود شرکت های بزرگ خارجی در ایران، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین اعتقاد دیگری دارد و ورود شرکت های اروپایی به ایران را بی خودی می داند. عسگراولادی در گفت و گو با یکی از روزنامه ها اذعان داشت: مشاهده می کنید با وجود اینکه توافق شده، هنوز یک بنزین ساده برای مسافران هوایی به ایران نمی دهند و به معنای دیگر هنوز آثاری از این توافق حاصل نشده است. بنابراین من به عنوان یک کارشناس اقتصادی تا بهمن ماه نمی توانم نظر نزدیک به واقعیت از برداشته شدن تحریم ها یا آثار لغو تحریم ها ارائه کنم. وی اظهار داشت: در حال حاضر درگیری های زیادی در واشنگتن وجود دارد و در مجموع خبری از آثار توافق در حوزه اقتصاد تا سه، چهار ماه آینده قابل مشاهده نخواهد بود. عسگر اولادی همچنین گفت: در فوریه 2016 همه چیز مشخص خواهد شد و تا آن زمان اظهارنظری نخواهم کرد چرا که قرار نیست اتفاق خاصی بیفتد. به طور حتم آثار لغو تحریم ها امسال معلوم نخواهد شد و چند روز پیش که بنده قصد بازگشت از اروپا را داشتم، بنزین به هواپیمای ایران ندادند و به ناچار به یکی از شهرهای کوچک مجارستان رفتیم و درآنجا سوختگیری کردیم. عسگر اولادی در خصوص سفر اروپایی ها به کشور تصریح کرد: سفر این هیأت ها به ایران کار بی خودی است. این هیأت ها را چرا به ایران راه می دهیم؟ این هیأت ها برای چه به ایران می آیند؟ این هیأت ها برای فروش کالا به ایران می آیند. هنوز پول در اختیار ایران نیست که بخواهند از ما بگیرند لذا برای چه باید به ایران سفر کنند؟ این فعال اقتصادی در خصوص اعتماد به غربی ها بیان داشته است: من اعتمادی به غربی ها ندارم. غربی ها در زمینه سرمایه گذاری در ایران دروغ می گویند. هیأت هایشان تنها به ایران سفر می کنند تا 2 صنعت کشورمان را مورد بررسی قراردهند؛ یکی در صنعت خودرو تا بتوانند خودروهای خود را به ایران بفروشند و دوم انرژی از ایران خریداری کنند.

سود دو طرفه چین از تحریم ها
در سال هایی که اقتصاد ایران از محدودیت های تحریم رنج می برد مناسبات اقتصادی و تجاری ایران محدود به چند کشور خاص شده بود. یکی از این کشورها که در این سال ها توانست در غیاب دیگران در مقام نخستین شریک تجاری ایران بنشیند، چین بود. درحالی که رئیس اتاق مشترک ایران و چین حضور اروپایی ها در ایران را تنها برای فروش کالا می داند و اعتقاد دارد که باید براساس اقتصاد مقاومتی واردات کالا را محدود کرد، کشوری که وی ریاست اتاق بازرگانی مشترک آن را با ایران برعهده دارد در سال های اخیر میلیاردها دلار کالای بی کیفیت به ایران صادرکرده و از طرفی میلیاردها دلار از پول نفت ایران به دلایل مختلف نزد این کشور باقی مانده است. این کشور خریدار اصلی نفت ایران بود و پیمانکاری برخی طرح های ایران را برعهده داشت. البته مناسبات گسترده و رو به فزونی ایران و چین در سال های تحریم به خلق یک پدیده جدید نیز ختم شد.

چین به عنوان یکی از بزرگترین خریداران نفت ایران محموله های زیادی از ایران وارد کرد ولی محدودیت های تحریم اجازه پرداخت پول این محموله های نفتی را نداد و براین اساس و طبق اعلام مسئولان میلیاردها دلار از دلارهای نفتی ایران نزد بانک های چینی باقی ماند که بخشی از آن طی قرارداد دولت قبل با این کشور به صورت کالا وارد ایران شد. اما همچنان حدود 22 میلیارد دلار از این منابع نزد چین باقی مانده که به عنوان ضمانت طرح های عمرانی ایران(فاینانس) است و امکان استفاده دیگری ندارد.

برهمین اساس طهماسب مظاهری، رئیس پیشین بانک مرکزی می گوید: دارایی های ما در چین به عنوان دارایی های بلوکه شده منظور نمی شود و براساس قرارداد دولت قبل با چینی ها بخشی از دارایی های ما در اختیار دولت چین است و این کشور قصد بازپس دادن این منابع را ندارد. در واقع ایران بخش زیادی از مطالبات نفتی خود از چین را به یوان دریافت و آن را هزینه خرید و واردات کالای مصرفی کرده است. گزارش های سالانه گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز نشان می دهد که پس از اعمال تحریم ها، واردات کالا از چین افزایش یافته است. براساس آمارها حجم واردات از چین در سه سال ۹۰ تا ۹۲، بیش از ۲۵ میلیارد دلار بوده است. در سال ۹۲ چین به تنهایی نزدیک به ۲۵ درصد از کالای وارداتی به ایران را تأمین کرده است. بنابراین چینی ها که بالاترین رقم دلارهای نفتی ایران را در دوره تحریم در اختیار داشتند و هنوز هم دارند ضمن صادرات کالا به عنوان تهاتر با دلارهای نفتی ایران سود بالایی نیز از این دلارها برده اند. دولت چین علاوه براینکه هیچ گونه سودی بابت میلیاردها دلار پول ذخیره شده ایران نزد بانک های خود به ایران پرداخت نکرده بلکه از طرق مختلف سودهای زیادی نیز دریافت کرده است. به طوری که مبلغی به عنوان حق بیمه برای بیمه ذخایر ارزی ایران دریافت و بابت هزینه های تبدیل ذخایر ارزی ایران یک بار از یورو به یوان(واحد پول چین) در ابتدای تحریم ها و یک بار از یوان به یورو و دلار طی ماه های اخیر نیز مبالغی کسر کرده است که البته رقم دقیقی از این هزینه ها در دست نیست.

پایه های حضور چین در ایران لرزان شده است
با این اوصاف با ورود شرکت های بزرگ اروپایی به ایران به نظر می رسد که چینی ها حداقل مانند گذشته امکان جولان دادن در اقتصاد و بازار ایران را ندارند. چرا که براساس قراردادهایی که قرار است در آینده نزدیک با شرکای اروپایی منعقد شود، کالاهایی به مراتب باکیفیت تر از چینی ها در ایران تولید و عرضه خواهد شد. بنابراین چینی ها برای ماندن در ایران تنها دو راه دارند؛ یکی اینکه با عرضه کالاهای با کیفیت و ارزان رقابت پذیری خود را با اروپایی ها افزایش دهند یا همکاری های اقتصادی خود با ایران را به مشارکت در بخش های دیگری هدایت کنند.