حماس رانده شده از ایران درمانده در دوستی با عربستان

دیپلماسی ایرانی: تحلیلگران و ناظران سیاسی بعید می دانند در مرحله پیش رو تحول عمیقی در روابط عربستان سعودی با جنبش فلسطینی حماس به وجود آید. جماعتی که شاخه ای از جماعت اخوان المسلمین در فلسطین است و عربستان به همین دلیل همیشه دشمن تاریخی آنها بوده است.

به گزارش روزنامه العرب، چاپ لندن، اخیرا ملک سلمان، پادشاه عربستان با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در مکه دیدار کرد که واکنش های سیاسی بسیاری را برانگیخت.

اداره های رسانه ای و سیاسی تلاش کردند میان تلاش های اخوان المسلمین و جنبش حماس با دیدار خالد مشعل با پادشاه عربستان ارتباطی بیایند و این گونه تحلیل کنند که حماس نیز تمایل دارد به جمع کشورها و جریان های سنی برای رویارویی با ایران به ویژه بعد از عقد توافق هسته ای میان ایران با قدرت های جهانی بپیوندد. اما متخصصان امور عربستان می گویند آن چه در رسانه ها بر سر سفر خالد مشعل به عربستان می آید صرفا تلاشی رسانه ای از سوی حماس برای بزرگ نمایی نقشش در عرصه عربی است تا به این ترتیب این گونه وانمود کند که عربستان برای رویارویی با تهران به آن نیاز دارد. در حالی که حماس در ضعف شدید به سر می برد و نمی تواند عملا از بسیاری از سیاست های سابق خود دست بکشد. برای همین تحلیلگران بعید می دانند که مصالح عربستان بتواند با مصالح اخوانی حماس تلاقی پیدا کند و این دو بتوانند در جبهه ای واحد در پرونده های مختلف منطقه ای و عربی قرار بگیرند. آنها در تایید ادعای خود به اظهارات مقامات عربستانی اشاره می کنند که بارها جماعت اخوان المسلمین را سر منشا مشکلات جهان عرب دانسته اند و در این راستا حماس را نیز مستثنی نکرده اند. در حال حاضر نیز امرای عربستانی انزجار خود را از سیاست های جماعت اخوان المسلمین و حماس مخفی نمی کنند و علی رغم این که ایران را خطری فعلی برای حیات خود می دانند، اخوان المسلمین را نیز تهدیدی وجودی برای خود قلمداد می کنند. برای همین بعید است ریاض تمایزی میان خطر اخوان با خطر ایران قرار دهد به ویژه که ریاض تا کنون هزینه های بسیاری برای ناکام گذاشتن اخوان صرف کرده است. وانگهی عربستان هزینه های بسیاری برای ایجاد پیمان بزرگ عربی خود به دور از کشورهای منعطف با اخوان صرف کرده برای همین بعید است که بخواهد این پیمان را قربانی نزدیکی روابط با حماس که شاخه ای از اخوان المسلمین است، کند.

از سوی دیگر حماس در تنگنای مالی شدید گرفتار شده است به گونه ای که دیگر حتی نمی تواند مطالبات مردم غزه را برآورده و امنیت آنها را تامین کند. این مساله نگرانی های بسیاری را برای اعضای حماس به وجود آورده است. آنها بیم آن دارند که مجبور شوند بسیاری از داشته های فعلی خود را به دلیل مسائل مالی از دست بدهند.

در عین حال انقلابی در روابط حماس با تهران به وجود آمده است. حماس به دلیل مواضع ضد ایرانی سال های اخیرش و دور شدنش از ایران دیگر آن رابطه نزدیک را با تهران ندارد و حتی می توان گفت روابطش با تهران به شدت تیره شده است به گونه ای که می توان این تیرگی روابط را به روشنی در رسانه های ایرانی مشاهده کرد. حماس گمان می کرد با تیره شدن روابطش با تهران و شدت و حدتی که رسانه های ایرانی علیه آن در پیش گرفته اند بتواند حمایت عربستان را به دست آورد و فرصتی به وجود آورد که ریاض را به استفاده از این فرصت ترغیب کند در حالی که عربستانی ها به هیچ وجه تمایلی برای نزدیک شدن به حماس ندارند و حاضر نیستند از این گذرگاه بهره برداری کنند.

این در حالی است که عربستان وضعیت پیش آمده علیه حماس را به سود منافع خود می بیند. ریاض همواره در جهت تضعیف حماس گام بر می داشته و تلاش داشته این جنبش را از ایران دور کند، اکنون به روشنی می بیند که حماس تا چه اندازه ضعیف شده و به استیصال افتاده است واین دقیقا در جهت منافع عربستان محسوب می شود.

بعد از تحولات سوریه و به قدرت رسیدن اخوان المسلمین در مصر حماس گمان می کرد که فرصتی طلایی برایش به وجود آمده است، برای همین خود را از حکومت بشار اسد که در گذشته حامی قاطع آن بود و حماس بهره های بسیاری از آن برده بود، دور کرد و حتی به دشمن آن تبدیل شد و در مقابل تلاش کرد خود را به حکومت اخوان در مصر نزدیک کند و خود را وابسته به آن جا بزند و چتر حمایتی آن را به بالای سر خود بیاورد. اما حکومت اخوان در مصر سقوط کرد و همه آرزوها و برنامه های حماس نقش بر آب شد.

اکنون دیگر برای حماس مشکل است که بتواند اعتماد تهران و دمشق را مجددا کسب کند. حملاتی که رسانه های ایرانی علیه حماس و شخص خالد مشعل در پیش گرفته اند به خوبی نشان از انزجار ایرانی ها از رفتارها و سیاست های این جنبش و رهبران سیاسی آن دارد. به ویژه زمانی که فاش شد خالد مشعل در ریاض وعده حضور 700 نفر از نیروهای نظامی خود در یمن برای جنگ با الحوثی ها به سود عربستان را داده است.

به این ترتیب می توان گفت حماس بزرگترین بازنده تحولات جاری در خاورمیانه است. جنبشی که اعتماد همه دوستانش را از دست داده و به دلیل سیاست های متضاد و دو گانه اش دیگر نمی تواند اعتماد کسی را برای خود جلب کند.

ترجمه: سید علی موسوی خلخالی

انتشار اولیه: پنج شنبه 1 مرداد 1394 / انتشار مجدد: پنج شنبه 8 مرداد 1394