دست برخی همسایگان عرب ایران روی ماشه است

مقام سابق ارشد دولت اوباما در گفت وگویی ویژه اظهار داشت: پروتکل الحاقی شامل پادمان هایی است که می تواند مانع افشای اسرار مشروع و جلوگیری از سوءاستفاده از مصاحبه ها شود و البته توافق جامع باید متوازن و برای طرفین مفید باشد.

رابرت آینهورن، مشاور ویژه دولت اوباما در امور عدم اشاعه سلاح های هسته ای خلال سال های 2009 تا 2012 بود و نقش برجسته ای را در شکل دهی و اجرای سیاست های آمریکا در قبال برنامه هسته ای ایران، تحریم ها و مذاکرات ایفا کرد. آینهورن در تماس آمریکا با کشورهایی چون روسیه و چین پیرامون موضوع عدم اشاعه سلاح های هسته ای نیز نقش برجسته ای داشت.

رابرت آینهورن هم اکنون در اندیشکده هایی چون «شورای روابط خارجی آمریکا»، «ویلسون سنتر»، «بروکینگز» و برخی دیگر فعالیت گسترده دارد.

این مقام ارشد سابق آمریکایی در گفت وگو با  فارس پیرامون موضوع روز سیاست خارجی کشور که مذاکرات هسته ای است، شرکت کرد. مشروح این مصاحبه به شرح ذیل تقدیم خوانندگان گرامی می گردد و البته متذکر می شود که انعکاس این مصاحبه و مواردی دیگر از این نوع جهت تنویر افکار عمومی و آشنایی با افکار دولتمردان و تحلیگران خارجی صورت گرفته و به معنی تایید کلیه پاسخ های مصاحبه شونده نبوده و نیست.

آقای آینهورن این گفت وگو را از گزارش جمعه گذشته خبرگزاری آسوشیتدپرس شروع کنیم که بر اساس آن ظاهرا قرار شده که توافق هسته ای در این مرحله بدون پاسخگویی فوری ایران به فعالیت های گذشته اش باشد. واشنگتن اعلام کرده که چنین نگرانی هایی باید در توافق نهایی رفع شوند. آیا با استناد به این گزارش می توان شاهد پیشرفت مهمی بود؟

یک توافق نهایی باید شامل فهرستی از پاسخگویی های ایران درباره نگرانی های بین المللی پیرامون فعالیت های گذشته هسته ایش که به باور بسیاری مرتبط با برنامه هایی جهت پیشبرد ساخت سلاح هسته ای بود، باشد. اکثر این گام ها باید بعد از طرح برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) صورت گیرد. اجرای گام های مورد قبول ایران یکی از ملزومات جهت پایان تحریم های آمریکا خواهند بود.

آیا بنظر شما این دور از مذاکرات به وقت اضافی خواهد کشید؟ مزایا و معایب این مسئله برای طرفین چیست؟

با نزدیک شدن به زمان مورد توافق یعنی سی ام ژوئن، به طور فزاینده ای بعید بنظر می رسد که توافق نهایی در مهلت مقرر حاصل شود. طرفین مایل هستند تا این کار را در این ماه به پایان برساند. اما به نفع آن ها است که در صورت نیاز وقت بیشتری را برای اطمینان از توافقی که بعدا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می کند، اختصاص دهند.

ممکن است درباره نحوه بازرسی های احتمالی توضیحات بیشتری دهید؟

اگر منظور شما نظارت بر نحوه اجرای تعهدات ایران است، آژانس بین المللی انرژی اتمی مسئول رسیدگی به این مسئله است. اگر منظور نظارت بر اجرای کلی است، در این زمینه نیز کمیسیونی مرکب از کشورهای عضو  1+5، اتحادیه اروپا و ایران مجری این مسئله هستند. کمیسیون یاد شده به نحوه متابعت ایران از تعهدات هسته ای و نیز تعهدات گروه 1+5 درباره کاستن از تحریم ها نظارت می کند.

نظر شما درباره این که ایران ضرورت دارد تا در بیانیه ای در زمینه فعالیت های هسته ای گذشته اش توضیح دهد، چیست؟ آیا اساسا چنین موردی صحت دارد؟ لطفا بیشتر توضیح دهید؟

به باور من ضرورت دارد ایران برای رفع شبهات درباره فعالیت گذشته اش با اجرای گام هایی موافقت کند که از جمله تماس آژانس بین المللی انرژی اتمی با افراد (دانشمندان) حاضر در آن فعالیت ها و نیز امکان دسترسی آژانس به مکان های حساسی که فعالیت های گذشته در آن جا صورت می گرفته، می باشند.

ایران خطوط قرمزی دارد که عبارتند از عدم بازرسی از تاسیسات نظامی و ممنوع بودن گفت و گو با دانشمندان هسته ای و همچنین برگشت پذیر بودن تعهدات. همانطور که طرف مقابل ایران بحث راستی آزمایی را مطرح می کند ایران نیز باید طرف مقابل را مورد راستی آزمایی قرار دهد و این که ایران اقدامات متقابلی را تدارک ببیند و تعهد یک طرفه تنها برای ایران نباشد. خب نظر شما در این زمینه چیست؟

ایران باید پروتکل الحاقی که در آن دسترسی به تاسیسات نظامی و گفت وگو با دانشمندان هسته ایش را میسر کند، بپذیرد. ایران در این زمینه نمونه خاص نیست. تمامی کشورهایی که پروتکل الحاقی را قبول می کنند چنین طرز عملی را نیز میسر می سازند. این رویکردها البته شامل پادمان هایی است که می تواند مانع از افشای اسرار مشروع و جلوگیری از سوء استفاده از مصاحبه ها شود. این توافق باید متوازن و متقابل و برای طرفین مفید باشد.

در بین کشورهای غربی حاضر در گروه 1+5 فرانسه معمولا قبل از نشست ها مانع تراشی می کند در حالی که آلمان و انگلیس معمولا ساکت هستند در حالی که به اصطلاح این کشورها در یک ماشین نشسته اند. نظرتان در این زمینه چیست؟

تعریف یک توافق کامل ممکن است بین کشورهای حاضر در گروه 1+5 متفاوت باشد. با این حال با وجود تفاوت های کوچک، این گروه همیشه رویکردی مشترک داشته است.

آیا توافق نهایی هسته ای زمینه ساز عادی شدن روابط ایران و آمریکا خواهد شد؟ موانع موجود در این مسیر برای دو کشور چیست؟

توافق نهایی را نباید به عنوان ابزاری جهت عادی سازی روابط ایران و آمریکا در نظر داشت. این توافق احتمالا باب پرداختن به مباحث مرتبط با مشکلات کلی فی مابین را میسر می کند. البته بی اعتمادی زیادی بین واشنگتن و تهران وجود دارد که امکان عادی سازی سریع روابط  بین دو کشور را مسیر نخواهد کرد. برای آمریکا، عامل مهمی که بر حرکت در عادی سازی روابط با  ایران تاثیر خواهد گذاشت، نحوه رفتار ایران در منطقه است.

آیا تیم هسته ای ایران هوشمندانه در نشست ها حاضر شده است؟

ایرانیان مذاکره کنندگان باهوشی هستند. اما  آن ها نمی دانند که نباید خیلی خود را در موضع بالادستی حساب کنند. در حال حاضر این خطر وجود دارد که ایران با اشتباه محاسباتی نسبت به این که آمریکا مشتاق تر به حصول توافق است و ایران می تواند براحتی در میز مذاکرات حاضر شده و همه امتیازهای لازم را از آمریکا بگیرد وارد میدان شود. اگر ایران چنین رویکردی را اتخاذ کند، هیچ توافقی در کار نخواهد بود.

فرض کنیم که عربستان سعودی هم اینک کشوری هسته ای است. آن موقع رفتار آمریکا در قبال این متحد قدیمی اش چگونه خواهد بود؟

علاقه احتمالی عربستان سعودی در کسب جنگ افزارهای هسته ای متاثر از اثر بخشی یک توافق نهایی هسته ای و رفتار ایران در منطقه خواهد بود. ایران قادر است انگیزه های عربستان سعودی را در داشتن جنگ افزارهای هسته ای با قبول یک توافق محکم و قابل رسیدگی، اجرای موشکافانه آن و پرهیز از فعالیت هایی که موجب نگرانی کشورهای حاضر در منطقه و همسایگانش شود، بکاهد.

هفته گذشته اخباری مبنی بر ملاقات برخی مقام های اسبق سعودی و اسرائیلی به بیرون درز کرد. گفته می شود عربستان سعودی طرح هفت ماده ای برای خاورمیانه و حمایت از کردهای منطقه علیه ایران دارد. نظر شما در این باره چیست؟

البته من درباره طرح هفت ماده ای چیزی نشنیده ام اما فکر می کنم با توجه به فعالیت های پرخاشگرانه ایران در منطقه شاهد فشرده شدن ماشه واکنش متحد همسایگان ایران را برای مواجهه با آن چه که آن ها تلاش جمهوری اسلامی برای تسلط در منطقه می نامند، باشیم.

آیا اوباما در ترغیب کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس در «کمپ دیوید» برای قبول مذاکرات هسته ای با ایران موفق بود؟

بعد از نشست کمپ دیوید از منظر عمومی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس این موضوع که توافق هسته ای می تواند منجر به افزایش امنیت منطقه شود را پذیرفته اند اما آن ها از قضاوت درباره پدیدار شدن توافق نهایی خودداری می کنند تا بتوانند نسبت به جزییات توافق نهایی تحلیل داشته باشند.

آیا ممکن است توافق نهایی هسته ای منجر به تغییر سیاست آمریکا در منطقه خاورمیانه شود؟

این توافق در ذات خود بعید است که سیاست های آمریکا را خاورمیانه تغییر دهد. آمریکا تلاش برای حفظ امنیت در منطقه و کوشش برای حل مشکلات را از مجاری دیپلماتیک تداوم می بخشد.

و سرانجام به عنوان سئوال آخر. به نظر می رسد کمک های نظامی آمریکا به عراق دستاورد ملموسی را در نبرد علیه داعش نداشته و ما کمیت و کیفیت ضعیفی را از ارتش عراق شاهدیم. نظر شما در این باره چیست؟

متاسفانه پاسخ به این سئوال در حیطه توانایی و تخصص من نیست.