رقابت‌های ورزشی زیر سایه فشار سیاسی

دیپلماسی ایرانی: اولین دوره رقابت های ورزشی کشورهای اروپایی دیروز 22 خرداد در جمهوری آذربایجان برگزار شد. با این حال، دیده بان حقوق بشر حجم فشارهای سیاسی صورت گرفته را در دوران پس از استقلال این عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی بی سابقه می داند.

مقامات باکو تاکنون چندین منتقد حکومت را بازداشت کرده و مانع از ورود تعدادی از خبرنگاران رسانه های مهم اروپایی به این کشور برای پوشش رقابت ها شده اند. آنها همچنین از انتشار گزارش عفو بین الملل در باکو جلوگیری کرده اند. به گفته راشل دنبر، معاون بخش اروپا و آمریکای مرکزی دیده بان حقوق بشر، «بازی های اروپایی تبدیل به واقعه ای تاریخی شده است، منتها به دلیلی نادرست، یعنی سرکوب دولت. کمیته المپیک اروپا کماکان این فرصت را دارد که مانع از خدشه دار شدن حیثیت این بازی ها به خاطر اقدامات نادرست دولت جمهوری آذربایجان بشود، اما فرصت این کار رو به پایان است».

باکو میزبان اولین دوره بازی های کشورهای اروپایی است که با حضور 6000 ورزشکار از 50 کشور به مدت دو هفته برگزار می شود. مدیریت این بازی ها به عهده کمیته المپیک اروپاست. ریاست کمیته ملی المپیک جمهوری آذربایجان را رئیس جمهور این کشور الهام علی اف در اختیار دارد که ارتباط خوبی با مقامات ورزشی سرتاسر جهان دارد.

در هفته های اخیر مقامات آذربایجانی از صدور مجوز و ویزا برای حداقل سه روزنامه نگار رسانه های اروپایی خودداری کرده اند. گزارشگری که با یکی از کانال های تلویزیونی مطرح اروپا کار می کند گفت که علی رغم انجام تمام مراحل اداری لازم، هنوز موفق به دریافت مجوز نشده است. رژی ژنت، خبرنگار بخش بین الملل رادیو فرانسه که از سال 2002 اخبار جمهوری آذربایجان را برای این خبرگزاری مخابره می کند نیز موفق به کسب این مجوز نشده است. این اتفاق برای خبرنگار یکی دیگر از رسانه های مطرح اروپایی نیز افتاده است.

خانم اما هیوز، فعال سیاسی عضو اتحادیه احزاب اروپایی چپگرای «پلتفرم» نیز که مجوز تهیه گزارش از این رقابت ها را برای نشریه Red Pepper دریافت کرده بود توسط پلیس فرودگاه باکو دیپورت شد. هیوز خواستار آزاد شدن منتقدان زندانی شده توسط مقامات باکو بوده است. او کتابی انتقادی در مورد دولت جمهوری آذربایجان نوشته است که قرار بود دیروز منتشر شود.

به گفته دنبر: «آزادی رسانه ها اصل اساسی بازی های المپیک است. ندادن ویزا به خبرنگاران یعنی جمهوری آذربایجان و رئیس جمهور علی اف یکی از اصلی ترین شروط میزبانی رقابت ها را نادیده گرفته اند. کمیته المپیک اروپا و کمیته بین المللی المپیک باید خواستار توضیح کامل برگزارکنندگان و لغو این قبیل اقدامات شوند».

گروه عفو بین الملل در گزارش دو روز پیش خود گفت که دولت جمهوری آذربایجان در آخرین لحظه خواستار به تعویق افتادن سفر اعضای این گروه به باکو شده است. گروه دیده بان حقوق بشر در روزهای پنجم و نهم ژوئن دو نامه به مقامات کمیته المپیک اروپا نوشت و از آنها خواستار مطرح کردن این مشکل با مقامات جمهوری آذربایجان شد، اما تاکنون پاسخ مشخصی دریافت نکرده است. معلوم نیست که آیا کمیته المپیک اروپا اقدامی برای حل مسئله مجوز گزارش ها برداشته است یا خیر. دیده بان حقوق بشر بارها از کمیته المپیک اروپا خواسته است که از قدرت قابل توجه اش برای متقاعد کردن مقامات باکو به آزاد کردن روزنامه نگاران، مدافعان حقوق بشر و منتقدان زندانی استفاده کند. مشخص نیست که آیا کمیته المپیک اروپا تاکنون اقدامی در این راستا انجام داده است یا خیر. مقامات این کمیته به رسانه ها گفته اند که این سازمان نمی تواند تعهدات سیاسی بدهد یا به دولت های مستقل امر و نهی کند. این در حالی است که در اساسنامه المپیک، آزادی رسانه یک شرط اساسی است و ورزش به عنوان راهی برای حفظ «کرامت انسانی» و «رشد متوازن انسان» ذکر شده است.

به گفته دیده بان حقوق بشر، دولت جمهوری آذربایجان اقدامات دیگری نیز برای جلوگیری از کندوکاو بیشتر در مورد وضعیت حقوق بشر در این کشور انجام داده است. یک هفته پیش، وزیر خارجه این کشور نامه ای به سازمان امنیت و همکاری اروپا فرستاد تا اطلاع بدهد که همکاری با هماهنگ کننده برنامه های این سازمان در باکو قطع خواهد شد و دیگر نیازی به ادامه فعالیت او نیست. سازمان امنیت و همکاری اروپا بیش از یک دهه است که در جمهوری آذربایجان فعالیت دارد و هماهنگ کننده امور این سازمان در این کشور، برنامه های مبارزه با تروریسم و قاچاق انسان و همچنین برنامه های ترویج حکمرانی خوب، برابری جنسیتی و عدم تبعیض را پی می گیرد.

حدود دو هفته پیش، پلیس مرزی جمهوری آذربایجان مانع از ورود پژوهشگر ارشد سازمان دیده بان حقوق بشر به این کشور شد و او را بدون هیچ توضیحی دیپورت کرد. این اولین بار بود که حکومت مانع از ورود یکی از اعضای این سازمان می شد. در ماه مه، وزارت خارجه جمهوری آذربایجان بدون هیچ توضیحی از صدور ویزا برای یکی دیگر از اعضای این سازمان خودداری کرد. او توسط بانک توسعه آسیایی برای حضور در همایش سالانه این بانک در باکو دعوت شده بود.

به گفته دیده بان حقوق بشر، اقدامات بی سابقه دولت آذربایجان از زمان فروپاشی شوروی و استقلال این کشور در نوع خود بی سابقه بوده اند. در سال های اخیر، چرخه دستگیری و آزادی برای منتقدان حکومت باکو بارها تکرار شده است. در سال 2014، مقامات این کشور حداقل 35 روزنامه نگار، فعال حقوق بشر و فعال سیاسی را بر اساس اتهامات بی پایه بازداشت کرده اند. این دستگیری ها باعث فرار دیگر منتقدان از کشور، یا مخفی شدن آنها شده است. همچنین، حساب بانکی ده ها گروه مستقل مسدود شده است، برخی مجبور به تعطیل کردن فعالیت های خود شده اند، و دریافت کمک خارجی برای گروه های حقوق بشری تقریباً ناممکن است.

به گفته راشل دنبر، معاون بخش اروپا و آمریکای مرکزی دیده بان حقوق بشر: «کمیته المپیک اروپا نه تنها از تعهد خودش در اجرای اساسنامه المپیک سر باز زده است، بلکه فرصتی بی نظیر برای فشار بر حکومت باکو برای تغییر رویه را از دست داده است. از آن مهم تر، کمیته المپیک اروپا باعث سرخوردگی روزنامه نگاران و فعالانی شده است که اکنون پشت میله های زندان هستند و چشم امید به این کمیته داشتند تا ارزش های المپیک را احیا کند».

منبع: دیده بان حقوق بشر/ مترجم: علی عطاران

انتشار اولیه: شنبه 23 خرداد 1394 / انتشار مجدد: جمعه 29 خرداد 1394