سفیر روسیه: در مذاکرات عامل تفرقه نیستیم

لوان جاگاریان، سه سال و نیم است که به عنوان سفیر روسیه در تهران حضور دارد. ٢٠ سال پیش نیز به عنوان دبیر اول سفارت روسیه در تهران فعالیت کرده است. مشروح گفت وگوی «اعتماد» با لوان جاگاریان در پی می آید.

 تا یک ماه دیگر، دو سال از آغاز به کار دولت یازدهم با هدایت حسن روحانی می گذرد. در این مدت دو ساله، روابط تهران و مسکو چگونه بوده است؟

مقدم بر هر چیز، از تشریف فرمایی شما تشکر می کنم. به ساختمان تاریخی سفارت فدراسیون روسیه در جمهوری اسلامی ایران خوش آمدید. من از گفت وگو با خبرنگاران ایرانی برای ارایه دیدگاه های روسیه چه در خصوص روابط دوجانبه و چه در خصوص مسائل منطقه ای استقبال می کنم. در رابطه با سوال شما درباره روابط دوجانبه ایران و روسیه در طول دو سال گذشته باید بگویم که ما چه در زمان دولت آقای روحانی و چه در زمان قبل از دولت آقای روحانی، روابط خوبی با جمهوری اسلامی ایران داشته ایم و فکر می کنم که روسیه در خط مشی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران جایگاه خاص و ویژه ای داشته باشد و باید خاطرنشان کنم که رفت و آمدهای دوجانبه بعد از آنکه جناب روحانی به عنوان رییس جمهور انتخاب شدند، بسیار افزایش یافته است. ما در ابعاد سیاسی و در خصوص موضوعات مختلف همکاری های خوبی را داریم؛ به طور مثال، در مورد سوریه، عراق، افغانستان، یمن و خزر، مسکو و تهران همکاری های خوبی با یکدیگر دارند. باید یادآور بشوم که اکثر دیدگاه های روسیه و ایران بسیار به یکدیگر نزدیک و با هم منطبق هستند. همچنین باید اشاره کنم در مراسم تحلیف آقای روحانی، آقای نارشکین، رییس مجلس دومای روسیه حضور داشتند. باید خاطرنشان کرد در ماه آوریل سال جاری، چند هیات عالیرتبه روسی از تهران بازدید کردند؛ معاون رییس شورای عالی امنیت ملی روسیه به تهران آمد و ملاقات خوبی با آقای شمخانی و معاون شان آقای ایروانی داشتند که بعد آقای شمخانی به روسیه سفر کردند. سپس یک هیات عالی رتبه که در راس آن دستیار آقای پوتین بود بنا به دعوت آقای ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری به ایران آمدند که در زمینه های فناوری و آموزش با یکدیگر به رایزنی و مذاکره پرداختند که امیدوارم به نتایج خوبی دست یابند. پس از این هیات، هیاتی از سازمان انرژی اتمی روسیه (روس اتم) از ایران بازدید کرد که در راس آن، معاون مدیرکل روس اتم قرار داشت که مذاکرات بسیار مثبتی با آقای صالحی رییس سازمان انرژی اتمی و معاون ایشان، آقای کمالوندی داشتند.

    پس می توان گفت در این مدت شاهد افزایش روابط میان دو کشور بوده ایم.

بله، اما باید یادآوری کنم در زمانی که ما از سطح حجم روابط، مراودات و همکاری های سیاسی میان دو کشور راضی هستیم اما از سطح و حجم همکاری های مان در حوزه مسائل اقتصادی ناراضی هستیم چراکه در حال حاضر این سطح همکاری های اقتصادی دو کشور با ظرفیت های دو کشور منطبق نیست.

    به نظر شما چه مسائلی موجب شده است تا این سطح همکاری های اقتصادی ایران و روسیه همانند مسائل سیاسی نباشد؟

عوامل مختلفی برای این مساله وجود دارد؛ هم مسائل عینی و هم مسائل انتزاعی. شما اطلاع دارید روسیه تحریم های اعمال شده یکجانبه ای که از سوی امریکا و اتحادیه اروپا صورت گرفته است را قبول ندارد و آنها را محکوم کرده ولی ما نمی توانیم برای خرید و فروش از دلار و یورو استفاده کنیم. از طرفی، مشکلات فنی نیز در این باره زیاد است. من امیدوار هستم که رفت و آمدهای تجار ایران و روسیه برای اصلاح این روند منفی کمک کننده باشد. ما هم اینک در آستانه برگزاری دومین کمیسیون همکاری های مشترک هستیم که در فصل پاییز در روسیه برگزار می شود و امیدوارم به زودی تاریخ دقیق و مشخص این اجلاس اعلام شود.

    در صحبت های تان بیان کردید که روسیه جایگاه خاصی برای سیاست خارجی ایران دارد. ایران چه جایگاهی در سیاست خارجی روسیه دارد؟

ایران برای روسیه، جایگاه مهمی دارد. به هر حال ایران همسایه جنوبی روسیه است. ایران یک کشور قدرتمند و پرنفوذ است و شک ندارم که می تواند نقش بسیار سازنده و مثبتی برای حل و فصل مناقشات سوریه، افغانستان، یمن و عراق داشته باشد و لذا در این زمینه ها ما با جمهوری اسلامی ایران همکاری می کنیم.

    اگر بخواهید عنوانی برای این نوع همکاری میان تهران و مسکو داشته باشید، از آن به عنوان همپیمان و متحد استراتژیک یا قدرت منطقه ای یا یک همسایه اسم  می برید؟

طبیعتا ایران متحد نظامی روسیه نیست. متحد نظامی روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس هستند ولی در عین حال، بی تردید یک کشور قدرتمند و مستقل است که موجب شده تا ما با کشور مستقل ایران برای بهبود روابط با کشورهای همجوار و منطقه همکاری داشته باشیم.

    پس برداشت من این است که روسیه، ایران را یک قدرت منطقه ای می داند.

بله؛ در نوبه اول ایران را قدرت منطقه ای می داند ولی ایران فقط در این منطقه فعال نیست بلکه فراتر از منطقه فعال است. ما می دانیم که ایران در آفریقا بسیار فعال است و چند روز پیش نیز وزیر خارجه آفریقای جنونی به تهران آمده بود. همچنین ایران در امریکای لاتین و جنوب شرق آسیا بسیار فعال است پس ایران را می توان کشوری جهانی دانست.

    از عدم انطباق همکاری های اقتصادی ایران و روسیه در سطح اقتصادی گلایه داشتید، به مساله تحریم ها اشاره کردید. در این پرونده روسیه نیز به نوعی پایش گرفتار است چراکه روسیه تقریبا از ابتدای فعالیت هسته ای کشورمان در ایران فعالیت داشته و با ایران همکاری کرده است ولی هنگامی که پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان می رود، به قطعنامه های تحریمی شدید اللحن علیه این پرونده رای مثبت می دهد. آیا این یک نوع رویکرد دوگانه و متضاد با یکدیگر نیست؟

هیچ دوگانگی در این باره وجود ندارد. اگر بخواهیم آن زمانی که این تحریم ها اعمال شد و این زمان که در حال مذاکره هستیم را مقایسه کنیم باید بگویم که تغییرات بسیار زیادی در این مدت رخ داده است.

    قبلا که تحریم ها اعمال شد، زمان و شرایط چطور بود؟

آن طور که من اطلاع دارم، دولت روسیه مجبور بود تا با کشورهای غربی و چین در خصوص تحریم ها با یکدیگر متحد شوند.

    مجبور بود؟

منظورم الزام و اجبار نیست بلکه ما در این باره تصمیم گرفتیم. این مساله، اراده دولت روسیه بود و من نمی توانم سیاست دولت روسیه را تفسیر کنم.

    اگر به مقطع حداقل چهار سال پیش برگردیم باز. . .

این مساله برای چهار سال گذشته نبوده است.

    اولین تحریم ها علیه ایران در سال های ٢٠٠٦ و ٢٠٠٧ میلادی اعمال شد که این پروسه تا سه، چهار سال قبل ادامه داشت. در آن سال ها، کشورهای غربی بهانه شان برای تحریم ها، نگرانی هایی بود که از پرونده هسته ای ایران داشتند. آیا روسیه نیز از فعالیت هسته ای ایران نگرانی داشت؟

من به شما یک پیشنهاد می کنم. ما در حال حاضر، در آستانه امضای توافق همه جانبه هستیم و در این زمینه، روسیه بسیار تلاش می کند تا این مذاکرات، هم سازنده باشد و به یک نتایجی دست یابیم. رفت و آمدهای متخصصان روسیه در این زمینه بسیار افزایش یافته است. شما چرا به زمانی که گذشته است، نگاه می کنید؟ شما به جلو نگاه کنید. باید برای آینده بیشتر فکر کنیم. شما ببینید که موضوع سامانه اس-٣٠٠ که روسیه داوطلبانه این را پذیرفته آن را تحویل دهد. همزمان با تحریم های چند جانبه این سامانه ممنوع شده بود ولی ما در این باره تجدیدنظر کردیم. مشاهده کردیم که دورنمای بسیار مثبتی در این باره به وجود خواهد آمد. ما تصمیم گرفتیم ممنوعیت تحویل را لغو کنیم و آمادگی کامل داریم تا تعهدات خود را به صورت کامل رعایت کنیم.

    ایران در سال ٢٠٠٧ قراردادی در خصوص سامانه موشکی اس- ٣٠٠ با روسیه منعقد کرد ولی در زمان آقای مدودف با آنکه این قرارداد امضا شده بود ولی تحویل آن به حالت تعلیق درآمد. دلیل لغو تحویل یکجانبه این مساله از سوی مسکو چه بود؟

آقای پوتین در این باره توضیحات کاملی را بیان کردند. من به شما توصیه می کنم تا بیانیه آقای پوتین را در این باره به دقت بخوانید.

    به خاطر تحریم های صورت گرفته علیه ایران بود؟

این تصمیم داوطلبانه روسیه بود. در آن زمان، یک دولت دیگری در ایران بر سرکار بود. درست است؟ الان یک دولت جدید برسرکار است. آیا شما هیچ تغییراتی را در روند مذاکرات هسته ای احساس نمی کنید؟ آیا در این باره تفاوتی را بین دولت پیشین و دولت فعلی در این باره نمی بینید؟

    بله. تفاوت هایی در این باره وجود دارد ولی سیاست های جمهوری اسلامی ایران در مساله هسته ای همواره یکسان بوده است.

آیا پیشرفتی صورت گرفته؟

    بله. پیشرفتی نیز انجام شده است ولی تحریم هایی نظامی علیه ایران در مورد تسلیحاتی با کاربرد دوگانه و تهاجمی بوده است ولی اس- ٣٠٠، یک سامانه دفاعی است. خیلی ها این تصمیم از سوی دولت وقت روسیه را نشات گرفته از نزدیکی روسیه و امریکا در سال های ٢٠٠٩ و ٢٠١٠ می دانستند. این تحلیل را چقدر قبول دارید؟

من فکر می کنم ما مشاهده می کنیم که با ریاست جمهوری آقای روحانی، یک روند خیلی مثبت جدی به وجود آمده است؛ ما امیدواریم به توافق نهایی برسیم و لذا درباره تحویل اس- ٣٠٠ تصمیم به تجدیدنظر گرفتیم.

     بسیاری در ایران اعتقاد دارند که با ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد در سال ٢٠٠٥، دستگاه دیپلماسی ایران بیش از هر زمانی به شرق و به خصوص روسیه نزدیک تر شد. می خواهم بگویم اگر تغییراتی در دولت جدید ایران رخ داده که دولت روسیه به خاطر آن چنین تصمیماتی را اتخاذ کرده، در دولت قبلی، روابط ایران و روسیه بیش از هر زمانی افزایش یافته بود.

منظور من از تفاوت فقط در مساله روند هسته ای و مذاکرات است. در آن زمان آقای احمدی نژاد که مسوولیت مذاکرات برعهده شورای عالی امنیت ملی بود ولی در حال حاضر مذاکره کنندگان چه کسانی هستند، وزارت امور خارجه. ما می بینیم که در آن زمان پیشرفتی در بعد هسته ای نبوده است ولی اکنون مشاهده می کنیم در دولت آقای روحانی که این پرونده از شورای عالی امنیت ملی گرفته شده و به وزارت خارجه برگشته و مذاکرات روند مثبتی به خود گرفته است.

    موضع روسیه نسبت به مذاکرات هسته ای ایران و ١+٥ چیست؟

آقای پوتین چندین بار تاکید کردند که ایران حق استفاده از فعالیت اتمی دارد و ما این مساله را با گسترش همکاری اتمی روسیه با ایران نشان می دهیم. ما در حال حاضر درباره راکتور شماره دو و سه در بوشهر در حال همکاری هستیم. از سویی، ایران حق غنی سازی دارد ولی این مساله همراه با رعایت تعهدات نظامی و همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی است.

    برخی منابع نزدیک به تیم مذاکره کننده هسته ای ایران بیان می کنند که روسیه و چین، دو هیاتی هستند که نظرات و مواضع نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران دارند. شما این مساله را تایید می کنید؟

ما با هیات ایرانی هم مذاکرات دوجانبه داشته ایم؛ چه در ایران و چه در مسکو و چه در پایتخت های دیگر و شباهت بسیاری میان برخوردهای ما و ایران وجود دارد ولی در عین حال، شما اطلاع دارید که ما طرفدار این مساله هستیم که یک برخورد و صدای واحدی در میان کشورهای ١+٥ وجود دارد و نمی خواهیم سوءتفاهمی در این زمینه میان کشورهای غربی از یک طرف و روسیه و چین در طرف دیگر ایجاد شود. دوستان ایرانی نیز این مساله را قبول دارند و تبلیغ هم می کنند و می گویند برای ما آسان تر است که با ١+٥ یکصدا صحبت کنیم.

    از تمایل صدای واحد در ١+٥ سخن گفتید. آیا این صدای واحد، هم اینک در این گروه شنیده می شود؟

ما در این زمینه می بینیم که پیشرفت های بسیار مثبتی به وجود آمده است. ما تلاش می کنیم که هم صدا باشیم چراکه این مساله روند مذاکرات را آسان تر می کند. اگر این مساله وجود نداشت، به هیچ پیشرفتی نمی رسیدیم.

    هم اینک در خصوص دستیابی به توافق چقدر امیدوار هستید؟

به شکلی که من اطلاع دارم، هم نمایندگان عالی رتبه امریکا با ایران به طور مستقل مذاکره می کنند که این قبلا نبوده است. درست است؟ این دیگر تابو نیست. این خیلی خوب است ولی مشاهده می کنیم طرحی که اکنون وجود دارد، پرانتزهای بسیاری وجود دارد و وظیفه عمده ما، شما و کشورهای غربی و چین است تا هر چه سریعتر تمامی این پرانتزها را برطرف کنیم.

    نظری در ایران وجود دارد که روسیه در مذاکرات، تمایل چندانی برای دستیابی به توافق نهایی ندارد. شما این مساله قبول دارید.

خیر. کسانی می توانند این ادعا را بکنند که مخالف خوب بودن و بهبود روابط ایران و روسیه هستند. من این مساله را تکذیب و به طور قطع، رد می کنم.

    پس روسیه خواهان دستیابی به توافق است؟

بله. اگر این گونه نبود، پس چرا هیات های روسی مکررا رفت و آمد می کنند؟

    به نظر روسیه، توافق هسته ای خوبی که در مذاکرات باید به دست آید، چه توافقی است؟

توافقی است که هم منافع ایران را به شکل کامل مدنظر بگیرد و از سویی، نگرانی هایی که در خصوص پرونده هسته ای ایران وجود دارد، به شکل کامل حذف بشود؛ هم به نفع کشورهای غربی و هم به نفع ایران باشد.

    یعنی همان بازی برد- برد که آقای روحانی مطرح کرده اند؟

بله.

    روسیه نیز به دنبال بازی برد - برد است؟

بله. ما از اول نیز دنبال همین مساله بوده ایم.

    به نظر می رسد با دستیابی ایران و ١+٥ به یک توافق جامع هسته ای، بسیاری از موانعی که در روابط ایران و غرب وجود دارد، از بین می رود. آیا این مساله برای روسیه هم یک برد محسوب می شود؟ نظر روسیه از نزدیکی ایران و غرب پس از دستیابی به توافق چیست؟

خیلی مثبت است. زیرا این تحریم های یکجانبه اعمال شده علیه ایران، موانعی را برای تجار روسیه ایجاد کرده اند و این نقش خیلی منفی را دارد. دوم، این مساله ثابت خواهد بود و ما دیگر شاهد شنیدن تهدیدها علیه ایران که بمباران و حمله نظامی می کنیم، نخواهیم بود.

    نظر روسیه نسبت به این تهدیدات چیست؟ در صورت وقوع چنین مسائلی، واکنش روسیه چه خواهد بود؟

ما همیشه مخالف حل و فصل نظامی مناقشات موجود هستیم. به نظرم فقط باید از طریق گفت وگو و مذاکرات در پی حل آنها باشیم. ما چنین تهدیداتی را محکوم می کنیم.

    به فضای حاصل شده در پی مذاکرات صورت گرفته هسته ای در دوران آقای روحانی اشاره کردید که نقش مهمی در تصمیم گیری رییس جمهور پوتین در خصوص لغو ممنوعیت تحویل سامانه اس- ٣٠٠ به تهران داشته است. برخی، از رایزنی های گسترده روسیه با رژیم اسراییل در این باره خبر می دهند. آیا این مساله صحت دارد؟

خیر. روسیه یک کشور مستقل است که مستقلانه تصمیم می گیرد.

    اطلاع هم نداده بودید؟

ما با آنها مشورت نکردیم. فقط به آنها اطلاع دادیم و آنها را در جریان گذاشتیم.

    نظر آنها چه بود؟

طبیعتا منفی است.

    آیا آنها با همراهی غرب فشارهایی را بر روی روسیه آورده اند تا مسکو از تصمیم خود منصرف شود؟

هیچ کس نمی تواند بر روسیه فشار بیاورد. روسیه یک کشور قوی و قدرتمند است و به کسی اجازه فشار بر خود را نمی دهد. فقط آنها ابراز نگرانی کردند ولی ما جواب دادیم که ایران هیچ کشوری را تهدید نمی کند و تهدیدی نیست.

    با علم به این موضوع که ایران تهدید نیست، چرا روسیه از دادن سامانه دفاعی اس- ٣٠٠ به ایران خودداری کرد؟

من از شما می خواهم که بیانیه آقای پوتین را به دقت بخوانید.

    حال که شما مرا به بیانیه آقای پوتین ارجاع می دهید، با توجه به دستور ایشان، زمان تحویل این سامانه دفاعی به ایران در چه مقطعی خواهد بود؟ آیا در مقطعی هشت ساله است؟

خیر. این موضوع بسیار حساس است و ساختارهای مربوطه هر دو کشور در این رابطه در حال رایزنی هستند. مهم این است که ما بتوانیم در این باره هر چه سریعتر به یک توافقی دست یابیم ولی ما این را علنی نمی کنیم.

    پس می توان انتظار داشت که این سامانه دفاعی در زمانی کوتاه به ایران تحویل داده شود؟

من در رابطه با زمان بندی نمی توانم اظهارنظری بکنم. فقط کسانی که در این رابطه مسوولیت دارند، باید در این خصوص مذاکره بکنند، یعنی مسوولان وزارت دفاع هر دو کشور و ساختارهای دیگر. وارد جزییات نمی شویم چون موضوع بسیار بسیار حساس است.

    در صورت دستیابی به توافق، روابط تهران و مسکو با چه جهشی روبه رو خواهد شد؟

روابط دو کشور گسترش خواهد یافت. دو کشور می توانند در موضوعات مختلف همکاری های گسترده تر با یکدیگر داشته باشند. برخی شرکت های بزرگ روسیه مانند شرکت های نفتی در حال حاضر نمی توانند به ایران بیایند ولی در صورتی که این تحریم ها لغو شوند، آنها چنین امکانی را به دست خواهند آورد.

    یکی از پرونده هایی که تهران و مسکو با یکدیگر همکاری و همگرایی بسیاری در آن دارند، پرونده بحران سوریه است. دلیل همکاری و همگرایی دو کشور در این پرونده را چه می دانید؟ چه دلیلی موجب حمایت روسیه از دولت بشار اسد شده است؟

چند مساله در این باره وجود دارد؛ اول، کسی نمی تواند اصرار کند که بشار اسد باید برود و فقط مردم سوریه باید تصمیم گیری کنند که چه کسی باید رییس جمهور باشد و روسیه و ایران نسبت به این مساله هم عقیده هستند. دوم، هم تهران و هم مسکو مخالف هر گونه مداخله در امور داخلی سوریه هستند. سوم، زمانی که سازمان های تروریستی که در سوریه در حال فعالیت هستند تا دولت قانونی بشار اسد را سرنگون کنند، یعنی داعش و جبهه النصره، تا زمانی که فقط در خاک سوریه محدود بودند، بچه های خوبی برای کشورهای غربی و برخی کشورهای منطقه حساب می شدند ولی هنگامی که آنها به عراق آمدند و علیه دولت قانونی عراق وارد جنگ شدند، این سازمان های تروریستی به بچه های بد تبدیل شدند. این نشانگر چیست؟ نشانگر برخورد دو گانه غرب نسبت به مساله تروریسم است.

    نشست هایی از سوی روسیه برای حل بحران سوریه در حال پیگیری است. در روزهای اخیر نیز شاهد برگزاری اجلاس مذاکرات صلح در ژنو از سوی نماینده دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه هستیم. مسکو چه تصمیماتی برای حل و فصل هر چه زودتر بحران سوریه دارد؟

در مسکو در این باره، دو اجلاس برگزار شد که فرصت خوبی بود تا نمایندگان معترضان دولت سوریه بیایند و آزادانه نظرات خود را بیان و به تبادل نظر بپردازند. متاسفانه برخی معترضان به این اجلاس نیامدند اما نمایندگان دولتی روسیه در این اجلاس شرکت نکردند و فقط دانشمندان و کارشناسان روسی در این اجلاس بودند. ما فقط این اجلاس را افتتاح کردیم و سپس هیچ دخالتی در این باره نکردیم. فقط اجلاس را افتتاح کردیم تا امکان تبادل نظر در این باره به وجود بیاید.

    یکی دیگر از بحران های کنونی منطقه خاورمیانه، بحران یمن است. نظر روسیه نسبت به این بحران و حمله نظامی چند کشور به رهبری عربستان به یمن چیست؟

لازم است در این باره به مردم یمن هم فکر کنیم. روسیه پیشنهاد کرده است تا یک وقفه (آتش بس) انسان دوستانه اعلام شود تا امکانی به وجود آید که هم سازمان های بین المللی و هم کشورهای ثالث کمک های انسان دوستانه خود را به یمن و مردم این کشور ارسال کنند. از طرفی، ما طرفدار شروع گفت وگوها میان تمامی جریان های یمنی و طرفین درگیر هستیم، از جمله جنبش حوثی. حوثی ها حتما باید در این مذاکرات شرکت کنند و هر نیروی داخلی که در یمن نقشی دارد، در این مذاکرات باید باشند البته به غیر از تروریست ها مانند القاعده.

    آیا دولت مسکو تصمیمی برای ارسال کمک های انسان دوستانه به یمن دارد؟

ما چند فروند هواپیما به صنعا فرستاده ایم و کمک های انسان دوستانه مان را با این پروازها منتقل کرده ایم، ولی در حال حاضر از چنین امکانی برخوردار نیستیم چون در آنجا عملیات جنگی در حال انجام است؛ ولی پس از تامین صلح پایدار فکر می کنم روسیه کمک های انسان دوستانه خود را حتما می فرستد.

    آیا روسیه قطعنامه ای برای پایان بحران یمن یا ایجاد همین وقفه به شورای امنیت خواهد برد؟

در این باره صحبت های زیادی صورت گرفت و در همین خصوص یک قطعنامه تصویب شد که فکر می کنم قطعنامه ٢٢١٦ باشد.

    آنچنان به نفع مردم یمن نبود.

ما به آن رای ممتنع دادیم.

    دلیل این رای ممتنع چیست؟

ما در این باره هم به دوستان ایرانی و هم به حوثی ها توضیحات لازم را داده ایم و آنها در جریان   هستند.

    به حوثی ها هم گفته اید؟

بله. ما با حوثی ها نیز تماس داریم. سفارت ما در صنعا فعال است و این پیام منتقل شده است.

    واکنش حوثی ها نسبت به این مساله چه بود؟

اگر صادقانه بگویم راضی نیستند ولی باید خاطرنشان کنم که ما با دوستان ایرانی در این باره گفت وگوها و رایزنی های مستمری داریم. آقای امیرعبداللهیان و همتای روسی ایشان، آقای باگدانف رایزنی های تلفنی منظمی دارند. اینجانب هفته ای یک بار در وزارت امور خارجه هستم و درست مانند خانه دوم ما شده است.

    واکنش ایران نسبت به رای ممتنع روسیه چه بود؟

دولت ایران نیز نظرات خود را دارد. ممکن است در این خصوص اختلاف نظری هم وجود داشته باشد ولی فکر نمی کنم مانعی برای رایزنی ها در خصوص یمن برای تهران و مسکو باشد.

    پس این برداشت را می توان داشت که ایران نسبت به رای ممتنع روسیه به آن قطعنامه ناراضی باشد؟

بله.

    چقدر خوشبین هستید که بحران های منطقه ای نظیر سوریه و یمن در بازه یک سال آینده حل و فصل شوند؟

من دیپلمات هستم و باید خوشبین باشم. البته در این باره تلاش خواهیم کرد. آنچه مربوط به ابتکارات آقای استفان دی میستورا است، ما از آن تلاش ها اعلام حمایت کردیم و از هر تلاشی که کمک به حل و فصل مناقشه سوریه کند، حمایت   می کنیم.

    اگر موافق باشید، نگاهی هم به بحران های دیگر منطقه ای مانند بحران اوکراین داشته باشیم. آیا این تنش که میان روسیه و غرب ایجاد شد، موجب نزدیکی روسیه به ایران شده است؟

روابط تهران و مسکو هیچ ربطی به بحران اوکراین ندارد. غربی ها در این باره تحریم هایی را انجام دادند که ما نیز نسبت به این مساله پاسخ قطعی دادیم، هر چند در این باره همکاری های ما با ایران در خصوص مسائل کشاورزی و شیلات افزایش یافته است.

    آیا اختلاف نظر روسیه و غرب در خصوص بحران اوکراین می تواند خود را در مساله هسته ای نیز به نمایش بگذارد؟

خیر. روس ها ضرب المثلی دارند که محتوایش این است که هر چیز به خودش ربطی دارد و تنش روسیه با غرب در اوکراین هیچ ربطی به مساله هسته ای ندارد. این دو موضوع جداگانه از هم هستند. ما در مساله هسته ای همکاری کرده ایم، می کنیم و خواهیم کرد. آنچه در اوکراین پس از یک سال و نیم گذشته است، این بود که شاهد برکناری آقای یانکوویچ، رییس جمهور قانونی این کشور با زور هستیم. این یک کودتای نظامی بود که غیرقانونی صورت گرفت. کشورهای غربی از این کودتا حمایت کردند. ما این مساله را با مساله یمن مقایسه می کنیم. آقای هادی، رییس جمهور یمن با اعتراض مردم این کشور به عربستان فرار کرد و غربی ها اعتراض کردند و گفتند که او رییس جمهور قانونی است. ما از آنها می پرسیم که چطور از آقای یانکوویچ حمایت نکردید؟ من خودم به عنوان ناظر از سوی سازمان همکاری و امنیت اروپا در انتخابات اوکراین در سال ٢٠١٠ شرکت کردم که یانکوویچ به عنوان رییس جمهور انتخاب شد. چرا او را برکنار کردید؟ لذا برخورد کشورهای غربی نسبت به مناقشه اوکراین برخوردی دوگانه است.

    ارزیابی شما از موضع گیری ایران در برابر بحران اوکراین چگونه بود؟

خیلی مثبت و خیلی سازنده. ما از برخورد ایران نسبت به بحران اوکراین راضی هستیم.

    در پی بحران اوکراین، امریکا و برخی کشورهای اروپایی یکسری تحریم هایی را نسبت به روسیه اعمال کرد ه اند که شما از پاسخ محکم روسیه سخن گفتید که خود را در مساله نفت و گاز نشان داده. . .

هنوز نه.

    ولی در مورد نفت و گاز تهدید که کرده اید.

ما هیچ کشوری را تهدید نکرده ایم. روسیه تهدید نمی کند؛ ما مثل غربی ها نیستیم که بخواهیم تهدیدی بکنیم.

    یعنی روسیه می خواهد سیاست خود برای فروش نفت و گاز را به کشورهای اروپایی همچنان ادامه بدهد؟

ما آمادگی لازم را داریم؛ آنها هستند که آمادگی ندارند. آنها تمایل دارند تا در این باره تحریم بکنند. ما در این باره مشکلی نداریم.

    با وقوع این بحران، خیلی ها معتقدند که اتحادیه اروپا در پی یافتن جایگزینی برای تامین نفت و گاز خود است و برای همین خیلی از نگاه ها متوجه ایران شده است. واکنش مسکو به این مساله چیست؟

این مساله برای ما تهدیدی نیست چون ما جایگاه خاصی در بازار اروپا داریم و ثابت کرده ایم که روسیه تامین کننده مطمئنی برای کشورهای غربی است. شما اشاره درستی کردید که برخی کشورها در جست وجوی جایگزین گاز روسیه هستند چون می خواهند فشار خود نسبت به روسیه را افزایش دهند ولی آنچه مربوط به انتقال گاز از ایران به اروپا می شود، ما صحبت های بسیاری را قبلا شنیده ایم؛ در مورد خط انتقال نابوکو. ولی با این وجود، از زمان حرف و جست وجو تا زمان فاز اجرایی، زمان بسیاری وجود دارد. ضمنا باید در مساله هسته ای نیز به نتیجه ای دست یافت. ما نسبت به این مساله امیدوار هستیم ولی کسی نمی تواند تضمینی بدهد که این مساله تا آخر ماه ژوئن محقق خواهد شد.

    برخی منابع خبری ایرانی و منابع غربی از مخالفت های گاه بی گاه روسی در روند مذاکرات سخن می گویند. دلیل این اقدام روسیه چیست؟ به عبارتی، خط قرمز راستین روسیه در پرونده هسته ای ایران چیست؟

من گفته ام که روسیه به دنبال نتیجه بازی برد- برد است تا دو طرف راضی باشند. آن کسی که می گوید روسیه از خود در مذاکرات جدیت نشان نمی دهد، من این مساله را به شدت تکذیب می کنم.
 
 ایران از سال ٢٠٠٤ میلادی عضو ناظر سازمان همکاری های شانگهای است و روسیه نیز یکی از اعضای اصلی آن. روسیه در راستای هموارسازی عضویت ثابت ایران در این سازمان همکاری، چه اقداماتی را انجام داده است؟

چندی پیش معاون وزیر امور خارجه آقای مارگونف در این باره مذاکرات مفصلی را انجام دادند. موضع روسیه در این باره بسیار روشن است و ما طرفدار عضویت دایم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری های شانگهای هستیم.

    به نظر شما، آیا این حق عضویت به شکل کامل به ایران در اجلاس بعدی این سازمان داده خواهد شد؟

این خیلی زود است. نه ایران و نه پاکستان و نه هند این عضویت را در نشست شهر اوفا که نهم ماه جولای برگزار می شود، دریافت نمی کنند. ما از آقای روحانی دعوت کرده ایم تا در این نشست به عنوان رییس جمهوری اسلامی ایران و به عنوان عضو ناظر شرکت کنند. در آن نشست تصمیم نمی گیرند که حق عضویت داده می شود. آنها باید اعلام کنند که این روند شروع شده و این روند بسیار طولانی است چراکه کشوری که می خواهد این عضویت را دریافت کند باید ٢٧ تفاهمنامه و سند همکاری را امضا کند. از سویی، روسیه در آنجا نقش مهمی دارد ولی برای تصمیم نهایی برای عضویت قطعی کشوری، نیاز به اتفاق آراست که لازم است تمامی کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای این را بپذیرند و اینگونه نیست که روسیه دستور بدهد تا ایران عضو شود و تمامی کشورهای عضو چنانچه کوچک هم باشند، همگی از حق رای یکسانی برخودار هستند.

    فکر می کنید زمان قطعی پیوستن ایران به این سازمان کی باشد؟

این مساله نیازمند رفع تحریم های اعمال شده از سوی شورای امنیت است.

    حتی اگر توافق هسته ای نیز تا پایان ماه ژوئن به دست بیاید، این امکان فراهم نیست؟

این خیلی زود است و باید یک روند نسبتا طولانی پیموده شود. روند کار و عضویت نیز مرحله به مرحله است. با این وجود و با توجه به سوال شما، روسیه بسیار تلاش می کند و تلاش نیز خواهد کرد ولی به این مساله اشاره کنید که برای عضویت، نیاز به اتفاق آراست.

    از تلاش روسیه سخن گفتید. آیا روسیه در این خصوص لابی و رایزنی کرده است؟

ما در حال رایزنی هستیم.

    در پی این رایزنی ها توانسته اید نظر مثبتی را هم جلب کنید؟

ما در حال تلاش هستیم و بدانید که دوستان ایرانی ما، چه در وزارت امور خارجه و چه در ساختارهای دیگر در جریان این تلاش ها هستند.

    چشم انداز روابط تهران و مسکو را چگونه می بینید؟

به نظر چشم انداز مثبتی وجود دارد و من نسبت به این مساله بسیار خوشبین هستم. ما تلاش کرده و خواهیم کرد. چه من و چه دوستان ایرانی ما در ساختارهای دولتی دو کشور در حال تلاش برای ارتقای همکاری ها هستند.

    و بر سر این چشم اندازها، چه موانعی وجود دارد که باید از سر راه برداشته شود؟

موانع عینی آنچنانی ای وجود دارد اما چند مورد غیر عینی (انتزاعی) است که ما می توانیم با همکاری های مشترک آنها را از سر راه برداریم. ما باید بیشتر و بهتر یکدیگر را بشناسیم. رفت و آمدها باید بیشتر شود. به طور مثال، ما در حال تلاش برای تسهیل روند صدور روادید برای عده ای از شهروندان دو کشور هستیم؛ که در مرحله اول برای تجار، دانشمندان و دانشگاهیان است. آقای چگینی، مدیرکل کنسولی وزارت امور خارجه در این باره سفری به روسیه خواهند داشت و ما تلاش کردیم تا این سفر انجام شود و ان شاء الله از فصل پاییز سرویس های کنسولی هر دو کشور به مذاکره بپردازند. ما طرحی را پیشنهاد کردیم که کمک خواهد کرد. رفت و آمدها میان دانشجویان و دانشگاهیان بیشتر خواهد شد. ما پیشنهاد کردیم در فصل پاییز نشستی میان روسای دانشگاه های برجسته دو کشور زیر نظر رییس دانشگاه دولتی مسکو برگزار شود. ما برای رفع این موانع گام های گسترده ای را برداشته ایم.

    شما در صحبت های تان از موانع انتزاعی هم گفتید. خیلی از ایرانی ها از عدم خوش قولی روس ها در تعهدات شان سخن می گویند.

مثلا؟

    نیروگاه بوشهر. روس ها چه تصمیمی برای رفع این مساله دارند؟ آیا می توان انتظار داشت که تهران و مسکو در افق جدید همکاری های خودشان نسبت به تعهدات شان پایبندتر باشند؟

شکی ندارم. آنچه مربوط به مساله بوشهر می شود از سپتامبر سال جاری پیش بینی می شود مراسمی برگزار شود تا مسوولیت آن به طور کامل به طرف ایرانی سپرده شود. دوم، من دو ماه پیش از بوشهر بازدید کردم و متخصصان روسیه در حال انجام کار در خصوص رآکتور دو و سه بوشهر هستند و ما به ایران پیشنهاد کرده ایم روسیه آمادگی ساخت راکتور چهار و پنجم بوشهر را هم دارد.

    در ماه نوامبر سال میلادی گذشته، آقای صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران سفری به روسیه داشتند و چند قرارداد مهم هسته ای میان تهران و مسکو به امضا رسید. در این مدت نیز شاهد رفت و آمدهای مقامات هسته ای دو کشور به تهران و مسکو بوده ایم. افق همکاری های هسته ای دو کشور را چگونه  می بینید؟

خیلی مثبت.

    آیا در این رفت و آمدها و گفت وگوها در خصوص ارسال سوخت مصرف شده هسته ای ایران به روسیه نیز صحبتی شده است؟

ما در خصوص طیف وسیعی از مسائل مختلف و در سطح کارشناسی در حال رایزنی هستیم که من نمی توانم وارد جزییات بشوم.