شکست سیاست تقابل ملت و دولت پیش از شکست تحریم

یکی از روش های هژمونی جهانی در کشورهای هدف به منظور کاهش سطح درون داد و برون داد با سایر کشور ها  و افزایش سطح  انتروپی آنها استفاده از ابزار تحریم است. تاریخ قرن بیستم به ویژه نیمه دوم حاکی از آن است که  استراتژی تحریم به عنوان راهبردی متخذه از سوی یک دولت  یا سازمان و ائتلاف بین المللی علیه رقبا و کشورهای دیگر برای رسیدن به اهداف و منافع سیاسی و اقتصادی مورد توجه بوده است. خط و مشی ای که پس از پایان نظام دو قطبی سهم آمریکا در بکارگیری از آن شدت یافته و بر اساس آمار هم اکنون دو سوم تحریم های اقتصادی جهان توسط دولت آمریکا اعمال می شود.

در اواخر قرن 20 و اوایل قرن 21 سیاست و دیپلماسی پیشگیری و مقابله با عناصر تهدید امنیت ملی داخلی و خارجی ایالات متحده و هم پیمانانش از سوی رهبران سیاسی کاخ سفید در اکثر مناطق استراتژیک دنیا به کار بسته شد اما هدف اصلی  بازدارندگی مبتنی بر توازن قوا، اقتدار سیاسی و دیپلماسی با حاکمیت نظام تک قطبی و تحقق نظم نوین جهانی به رهبری آمریکا بود که هنوز هم ادامه دارد. به رغم گفتگوها و نشست های سیاسی به همراه انواع تهدیدات، اما در نهایت ابزار تحریم به عنوان راه حل رسیدن به اهداف و حل و فصل چالش های ژئوپلیتیکی نظام جهانی مطرح است. سیاستی که همانا به بازی گرفتن افکار عمومی و ادبیات دیپلماسی و صلح بین المللی است؛ مثل بحران اخیر اوکراین و تحریم های مسکو، و بیش از سه دهه تحریم ایران و دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و ....

در واقع استراتژی تحریم متکی بر موضع ضعف واشنگتن است نه قدرت؛ این که با حربه و روش های ناجوانمردانه یک ملت را زیر فشار و تنبیه  انواع محاصره  اقتصادی و تجاری قرار داده است چیزی مشابه استفاده ابزاری از پدیده شوم تروریسم بین المللی .

ج. ا. ایران طی سه دهه اخیر با این رفتار دولتمردان غربی مواجه بوده است؛ اگرچه اولین تجربه تحریم به دولت مصدق بر می گردد. با وقوع انقلاب  اسلامی و به ویژه پس از تسخیر سفارت آمریکا و در زمان جنگ تحمیلی، ایران رسما با تحریم های تجاری، اقتصادی، سیاسی آمریکا و متحدان غربی که شدت یافته بود مواجه شد. با آغاز تنش ها پیرامون برنامه هسته ای، تحریم ها به صورت یکجانبه و چند جانبه کیفیت دیگری به خود گرفت.

هدف از تحریم ها چه قبل از پرونده هسته ای و چه بعد از آن اگرچه به ظاهر هماهنگی و همکاری تهران با سیاست و پارادایم های جامعه جهانی بوده است اما در اصل با هدف انزوای ژئوپلیتیکی ایران در مناسبات اقتصادی و سیاسی در سطح منطقه ای و بین المللی، فشار بیشتر بر طبقه متوسط و ضعیف که اکثریت جامعه ایران را تشکیل می دهند، تقابل و رویارویی ملت در مقابل دولت و نظام و در نهایت تغییر رژیم سیاسی است. در حالی که تجربه تاریخی و نتایجی کنونی حاکی از آن است که آمریکایی ها با گذشت یک قرن از اولین برخورد با ملت ایران هنوز آن را به عنوان فرهنگ سیاسی و ملی کمتر از کشورهای دیگری که با آنها در تعارض و بحران است می شناسد. به تعبیری در وضعیت  آزمون و خطا هستند.  اگرچه به طور کلی تحریم ها  تغییراتی را در وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور به وجود آورده است اما در روی دیگر این سکه خودکفایی   وخود اتکایی ملی را برای ملت در زمینه های مختلف به همراه داشته است اما  نکته قابل توجه اینجاست که بر اساس نظر سنجی نگارنده در بهار 1394 با مقایسه دو منطقه مرفه نشین و محروم شهر کرج به عنوان  نمونه نتیجه زیر حاصل شد که 62 % مردم منطقه محروم خواهان ادامه مذاکرات در رسیدن به توافق خوب هستند و تحریم های شدیدتر را بر توافق بدی که از حقوق هسته ای ملت دفاع نکرده باشد ترجیح می دهند و تنها 19% مخالف بودند. در حالی که این رقم در منطقه مرفه اقتصادی به ترتیب  30 % موافق و 37 % آراء مخالف داشت . بنابراین در حالی که تصور می شد قشر ضعیف جامعه زودتر از اقشار پر درآمد تحت تاثیر فشار تحریم قرار بگیرند نتایج چیز دیگری را نشان داد لذا استراتژی به چالش کشیدن ثبات سیاسی و اجتماعی به عنوان وزن ژئوپلیتیکی ایران در سیستم جهانی و منطقه ای و تقابل دولت و ملت با شکست مواجه شده است به طور کلی در فرهنگ سیاسی ایرانی ها گرایش به ذهنیت معطوف به همبستگی در زمان تهدیدات و فشارهای خارجی نشات گرفته از الگویی تجربی نهادینه شده در حافظه تاریخی  مقابل بیگانگان و دشمنان است.