برای اقتصاد ایران پس از توافق چه اتفاقی می‌افتد؟

همزمان با نزدیک شدن به توافق هسته ای ایران و غرب، هفته نامه اکونومیست در تازه ترین شماره خود با انتشار دو تحلیل مجزا موضوع هسته ای و وضعیت اقتصاد ایران را مورد تحلیل قرار داده است. در سرمقاله این شماره اکونومیست که به صف آرایی هسته ای جدید در سطح جهان اختصاص یافته است، با اشاره به سخنان مداخله جویانه اخیر نتانیاهو در مورد مذاکرات هسته ای ایران و غرب آمده است: نتانیاهو درباره این توافق کاملا در اشتباه است. چون چنین توافقی، به اعتقاد بسیاری از کشورها، بهترین توافقی خواهد بود که تاکنون منعقد شده و رسیدن به این توافق بسیار بهتر از نبود آن است که درنهایت به حل و فصل اختلافات بین طرفین منجر خواهد شد. در مورد تهدید بمب هسته ای، نباید نگران ایران بود. حال 25 سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جهان درحال ورود به عصر جدید هسته ای است.

اقتصادنیوز در ترجمه ای که از این سرمقاله آورده، نوشته است: «ایران در قبال رفع تحریم های غرب، فعالیت های هسته ای خود را در چارچوب توافق جامع دنبال خواهد کرد و پس از یک دوره محدود زمانی اجازه می یابد فعالیت های خود را گسترش دهد. ایران بارها تاکید کرده که فعالیت های هسته ای این کشور صلح آمیز است اما برخی کشورها همچنان نمی خواهند این حقیقت را بپذیرند.

 اقتصاد ایران از نگاه اکونومیست
در مقاله دیگری که در شماره اخیر نشریه اکونومیست منتشر شده است، با اشاره به اینکه کسب وکارهای خارجی به دنبال افت قیمت نفت و مشکلات اقتصادی ایران به دنبال راهیابی به بازار پر از فرصت ایران هستند، آمده است که ورود فعالان اقتصادی خارجی به ایران برای تجار تهران هم به مثابه برپایی مراسم چای است. پیش از این در مقطعی، تعداد فعالان اقتصادی که وارد ایران می شدند، افزایش یافته بود. این اتفاق پس از توافق موقت هسته ای ایران با 6 قدرت جهان در نوامبر سال 2013 روی داده بود و امید سرمایه گذاران را برای کسب سود های قابل توجه افزایش داده بود.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، در این مقاله آمده است: «ایران با جمعیت 80 میلیون نفری و برخورداری از هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان می تواند بازار جذابی باشد. حسن روحانی، رئیس جمهوری میانه رو ایران از سرمایه گذاری خارجی و اشتغالزایی صحبت به میان می آورد. اما امید های او نه فقط به خاطر تحریم ها و امید به توافق هسته ای، بلکه به خاطر مقاومت مخالفان مذاکرات در تهران با تاخیر مواجه شده است.

اقتصاد ایران از تحریم ها، افت قیمت های نفت و یک دهه سوءمدیریت رنج می برد. نرخ بیکاری جوانان رو به افزایش است. اما تیم تکنوکرات رئیس جمهوری موفقیت هایی را به دست آورده و توانسته شدیدترین افت اقتصاد ایران را متوقف کند.

 روحانی در یازدهم فوریه در سخنرانی خود به مناسبت سی و ششمین سالگرد انقلاب اسلامی گفت که اقتصاد ایران در 6 ماه منتهی به سپتامبر با نرخ سالانه 4 درصد رشد کرده و از دو سال رکود خارج شده است. تورم نیز که زمانی به 40 درصد رسیده بود، اکنون کمتر از 17 درصد است.

البته افت قیمت نفت بسیاری از این دستاوردها را با خطر مواجه می کند. اگر چه اقتصاد ایران نسبت به بسیاری از اقتصادهای منطقه وابستگی کمتری به نفت دارد، اما هنوز نفت 42 درصد از درآمدهای دولت را به خود اختصاص می دهد. به گفته مدیر یکی از خطوط هواپیمایی اروپایی، صاحبان کسب وکارهای خارجی همچنان علاقه مندند که برای صرف چای به ایران سر بزنند اما تعداد آنها در فصل گذشته به شدت افت کرده است.

 وقتی که یک هیات بزرگ از تجار فرانسوی در سال گذشته از ایران بازگشتند، سفارت آمریکا به بسیاری از آنها هشدار داد که مراقب باشند و اگر می خواهند همچنان به بازارهای مالی آمریکا دسترسی داشته باشند، قراردادهای اولیه ای در تهران امضا نکنند. چند ماه بعد گروهی از تجار آلمانی هم هشداری مشابه دریافت کردند.

تصور اینکه دلارهای آنها در بخش بانکداری آمریکا بلوکه شود یا درهای بازار سرمایه آمریکا به رویشان بسته شود، باعث شد نسبت به راه اندازی فعالیت اقتصادی در ایران سرد شوند. در چنین شرایطی برخی از فعالان اقتصادی خارجی از این موضوع شکایت می کنند که خود شرکت های آمریکایی از این قوانین پیروی نمی کنند.

 بسیاری از شرکت های آمریکایی مشغول کار با افراد محلی هستند. یکی از این افراد میانجی که در زمینه نفت و بانکداری فعال است و معمولا با وزیر نفت ایران ملاقات می کند، می گوید که قراردادهای اولیه ای هم اکنون تهیه شده است.

او می گوید: «اگر توافق هسته ای انجام شود، شاهد آن خواهید بود که آمریکایی ها یک شبه قراردادهایی یکساله برای بهترین پروژه ها امضا می کنند.»

وی افزوده است: «اروپایی ها صف می کشند اما آنها مانند آنچه در لیبی روی داد، به مذاکرات شرکت های اکسون موبیل و شورون خواهند رسید.»

این صحبت ها موجب آزار شرکت هایی می شود که از سوی کشورهای غربی مجبور به اعمال تحریم ها شدند. یکی از رهبران تجاری اروپا می گوید: «کاری نمی توانیم انجام دهیم اما فکر می کنیم ازسوی آمریکایی ها به بازی گرفته شده ایم.»


تحلیل اکونومیست از عصر جدید هسته ای
پس از پایان جنگ سرد، جهان به این اتفاق نظر رسید که زمان خداحافظی با سلاح های مخرب هسته ای فرا رسیده است. باراک اوباما که در سال 2009 میلادی، برای شرکت در اجلاس سران اتحادیه اروپا به جمهوری چک سفر کرده بود، در پراگ سخنرانی پرشوری داشت و اعلام کرد که هدفش ایجاد جهانی عاری از سلاح های هسته ای است. او نه به عنوان یک صلح طلب بلکه به عنوان یک دولتمرد رفتار کرد.

امروز این بلندپروازی او به چیزی شبیه یک خواب و خیال است. گرچه جهان، امروز خود را با این تصور تسلی می دهد که استفاده متقابل از سلاح هسته ای بعید است، این خطر که ممکن است کشوری در جای دیگری از سلاح هسته ای استفاده کند، در حال افزایش است.

 هرکدام از قدرت های هسته ای، در حال حاضر پول گزافی را صرف به روز نگه داشتن انبارهای تسلیحات هسته ای خود می کنند. بودجه نظامی روسیه از سال 2007 میلادی بیش از 50 درصد افزایش یافته که یک سوم این رقم کاملا به سلاح های هسته ای تخصیص یافته که این رقم دوبرابر سهم فرانسه از بودجه تسلیحاتی خود است. بازیگران جدی عرصه هسته ای، با سلاح های متنوع، دکترین هسته ای را به حدس و گمان تبدیل کرده اند.

حتی در طول جنگ سرد، باوجود تمام آن بازی های سراسر فکری و تئوریک، آمریکا و شوروی سابق بارها درباره یکدیگر دچار کژفهمی شدند. هند و پاکستان، با کمترین تجربه و تماس، واقعا چیزی جز بی اعتمادی و بدگمانی نداشتند تا آنها را به یک بحران رهنمون کند.

از همه اینها بدتر، شکل گیری فضای بی ثباتی است. برخی کشورها به سلاح هسته ای برای سرپا نگهداشتن دولت های متزلزل خود نیاز دارند.

حال سوال اینجاست که چه کار باید کرد؟ پاسخ ساده است. ضروری ترین نیاز امروز جهان، احیای دیپلماسی هسته ای است. یکی از این اولویت ها، دفاع از پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای یا NPT است که این پیمان از گسترش سلاح های هسته ای توسط کشورهایی که همسایگان آنها سلاح هسته ای ندارند، جلوگیری می کند.