پیش‌بینی بحران‌های قریب‌الوقوع در اروپا

نویسنده: یوشکا فیشر*

دیپلماسی ایرانی: بحران اروپا در ظاهر پایان یافته است. مقامات اتحادیه اروپا و به ویژه بانک مرکزی اروپا وعده داده اند از واحد پولی مشترک در منطقه محافظت کنند و همین مسئله آرامش را به بازارهای مالی بازگردانده است. اما اقتصاد کشورهای جنوب اروپا همچنان با مشکل مواجه است و کل منطقه یورو از مشکلاتی همچون نرخ پایین رشد اقتصادی و فشار تورم رنج می برند؛ نرخ بیکاری نیز در کشورهای بحران زده همچنان بالاست.

آشکار است که مقامات اتحادیه اروپا توانایی پایان دادن به مشکلات را ندارند و بسیاری از کشورهای عضو این اتحادیه تحمل خود را در برابر برنامه های ریاضت اقتصادی از دست داده اند. در واقع، برخی کشورها حتی با احتمال وقوع ناآرامی سیاسی مواجه هستند.

بحران یورو و از سوی دیگر بی نتیجه ماندن انتخابات ریاست جمهوری در یونان از جمله عواملی هستند که احتمال وقوع ناآرامی سیاسی را افزایش می دهند. یونان در زمینه شرایط تعیین شده از سوی گروه سه جانبه کمیسیون اروپا، بانک مرکزی اروپا و صندوق بین المللی پول برای بازپرداخت بدهی سنگین این کشور، با مشکلاتی مواجه است. انتظار می رود هر فرد یا حزب جدیدی که مسئولیت دولت یونان را بر عهده گیرد، برای تغییر شرایط بازپرداخت بدهی خواستار مذاکره مجدد شود؛ اما احتمال نتیجه بخشی این مذاکرات اندک است.

اگرچه یونان به تنهایی مشکل بزرگی برای منطقه یورو محسوب نمی شود، اما نتایج انتخابات در آتن می تواند به نگرانی ها در بازارهای مالی دامن زند و به بحرانی بیانجامد که خطر کشیده شدن آن به ایتالیا - سومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو- وجود دارد. این بحران حتی ممکن است اندکی بعد گریبان فرانسه - دومین اقتصاد بزرگ منطقه اروپا - را نیز بگیرد.

در این حال، حتی بهترین شرایط سیاسی در یونان تنها وقوع بحران در اتحادیه اروپا را به تعویق می اندازد. در ایتالیا نشانه هایی از طوفانی قریب الوقوع دیده می شود که اجرای تدابیر ریاضتی و ارز یورو از عوامل اصلی وقوع این طوفان خواهند بود. پس از ایتالیا، کشور بعدی که در معرض خطر قرار دارد فرانسه است.

درگیری ها بر سر اجرای برنامه ریاضتی به مثابه یک بمب سیاسی است؛ چرا که به درگیری میان آلمان و ایتالیا و بدتر از آن به درگیری میان آلمان و فرانسه تبدیل شده است. این در حالی است که ملی گرایان اکنون قدرت را در پارلمان آلمان و در خیابان های این کشور به دست گرفته اند و دست آنگلا مرکل صدراعظم آلمان برای در نظر گرفتن امتیازات باز نیست. درگیری ها میان طرفداران و مخالفان برنامه های ریاضت اقتصادی تهدیدی است که نه تنها می تواند منطقه یورو را از هم فرو پاشد، بلکه ممکن است به فروپاشی کل اتحادیه اروپا منجر شود.

بحران در منطقه یورو و ناتوانی در یافتن رویکرد موثر اروپایی برای رسیدن به رشد اقتصادی، ظهور مجدد ملی گرایان را به دنبال داشته است. از طرفی چنین وضعیتی عجیب است؛ چرا که حل هیچ یک از مشکلات کنونی و یا آتی اروپا در سطح ملی ساده نخواهد بود و در اتحادیه اروپا و در چارچوب یک مجمع سیاسی فراکشوری مشکلات ساده تر حل می شوند.

در واقع بیگانه هراسی ملی گرایان در اروپا از دیدگاه واقعیت های آماری و جمعیتی بی معنی است: میانگین سنی شهروندان اروپایی بالاست و این منطقه به طور فزاینده به پذیرش مهاجران جوان نیاز دارد.

از سوی دیگر، بسیاری از ملی گرایان کهنه کار و جدید از طرف روسیه مورد حمایت قرار گرفتند که این مسئله یک رسوایی برای آنها محسوب می شود. برای نمونه می توان به کمک های دولت ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به تامین مالی جبهه ملی فرانسه از طریق پرداخت وام های چندین میلیون دلاری به این جبهه اشاره کرد. به نظر می رسد ارزش های مقامات و دیدگاه های جهانی ملی گرایان در حالی که هر دو ضد آمریکایی هستند، ارتباطی ناگسستنی به وجود آورده است.

اگر بگوییم ملی گرایی ارتجاعی در حال حاضر اتحادیه اروپا را چه از داخل و چه از خارج تهدید می کند، اغراق نکرده ایم و همین مسئله سبب خواهد شد بحران آتی یورو به شکل بحرانی سیاسی نمود پیدا کند.

حال سوالی که مطرح می شود این است که چرا با وجود همه این مسائل، مقامات در برلین، بروکسل و دیگر پایتخت های کشورهای عضو اتحادیه اروپا هنوز تصمیم نگرفته اند سیاست های خود را که آشکارا به وخیم تر شدن شرایط منجر شده است، تغییر دهند؟!

مشاهده شرایط کنونی اتحادیه اروپا از بیرون همانند تماشای صحنه برخورد دو قطار با یکدیگر است که با سرعت کند به نمایش گذاشته شده.

یکی دیگر از عوامل وقوع بحران در اتحادیه اروپا، بریتانیا است که به تدریج اما مصمم مسیر خروج از این اتحادیه را طی می کند. خطر جدایی سیاسی بریتانیا از اتحادیه اروپا در سال 2015 تشدید می شود و این مسئله یکی از اجزای مهم در بحران قریب الوقوع اتحادیه اروپا خواهد بود.

فارغ از مسئله جدایی سیاسی بریتانیا از اتحادیه اروپا، سال 2015 سالی سرنوشت ساز برای این منطقه خواهد بود.

*وزیر امور خارجه اسبق آلمان

منبع: پراجکت سیندیکیت / مترجم: طلا تسلیمی

انتشار اولیه: سه شنبه 9 دی 1393 / انتشار مجدد: شنبه 13 دی 1393