تعجب تحلیلگران امریکایی از تعویق مذاکرات

دیپلماسی ایرانی: امریکایی هایی که از نزدیک مذاکرات ایران با 1+5 را دنبال می کردند، به ویژه مذاکرات با امریکا، از تمدید 7 ماهه مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران با این گروه که سال ها است ادامه دارد، تعجب نکردند. اطلاعات به بیرون درز کرده حاکی از آن است که مذاکرات توانسته است در موضوعات متعدد پیشرفت های حقیقی داشته باشد و بر سر بسیاری از مشکلات فنی بر خلاف مذاکرات بیست و چهارم ماه گذشته میلادی توافق شده است. اما دو مساله وجود دارد. یکی این که احتمال تمدید احتمال افزایش شکاف میان همه طرف های مذاکره کننده را افزایش دهد و دیگری این که هیچ کس تمدید مذاکرات را به معنای شکست آن نمی داند و نخواهد گفت که مذاکره کنندگان به بن بست خورده اند. اما آن چه این افراد را متعجب می کند، عدم تلاش ایران برای اعمال فشارهای لازم یا گشایش در مذاکرات برای رسیدن به توافق قبل از پایان مهلت توافق شده بود. آن چه تعجب آنها را بیشتر می کند این است که همه دنیا می دانند که وضعیت اقتصادی و مالی ایرانی ها به دلیل تحریم های گوناکون تحمیل شده علیه جمهوری اسلامی ایران با چه مشکلاتی روبه رو است به ویژه با کاهش قیمت نفت که پیش بینی می شد با وجود آن مسئولان عالی رتبه ایران تمایل بیشتری برای رسیدن به توافق با هدف لغو تحریم ها هر چند جزئی داشته باشند. البته منظور در این جا توافق نهایی نیست. برای این که تهران ثابت کرده است که گام رو به جلویی بر نخواهد داشت مگر مجبور شود که تا کنون هم به این حد، علی رغم سختی های شناخته شده بسیاری که وجود دارد، نرسیده است.

تعجب دیگری که کارشناسان امریکایی را برانگیخته این است که ایرانی ها می دانند که حزب جمهوری از 20 ژانویه بعد از پیروزی در انتخابات اخیر، اکثریت کنگره را در دست خواهد شد. تعجب آنها زمانی بیشتر می شود که می بینند تندروها در داخل ایران می توانند رسیدن به توافق هسته ای نهایی را پیچیده تر کنند یا سختی های واقعا بیشتری را در برابر آن قرار دهند، این مساله می تواند فشارها با باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا را افزایش دهد تا توافق محکمی را در برابر ایران قرار دهد و این ممکن است باعث شود ایرانی ها نتوانند علی رغم نیازشان به این توافق آن را بپذیرند.

در این میان بعضی از سیاستمداران و پژوهشگران امریکایی بر این اعتقادند که ایران از شکست مذاکرات چندان ناخرسند نخواهد شد برای این که اساسا به دنبال توافق نیست، به ویژه که به نظر می رسد برخی نرمش ها حزب جمهوری را بر آن می دارد که هر فرصتی را برای رسیدن به توافق احتمالی از بین ببرد، و در نتیجه آن واشنگتن و چه بسا کل کاخ سفید را مسئول آن بداند.

آیا اطلاعات جدی دیگری وجود دارد که نشان دهد این موضوع نزد غربی ها، اعراب و کشورهای منطقه نیز بسیار مهم است و باور کنند که پیچیدگی این موضوع می تواند تاثیرات سلبی بر سیر تحولات جاری در خاورمیانه که چند سالی است دامنگیر آن شده، بگذارد؟ مساله ای که می تواند رسیدن به راه حل نهایی را سخت تر کرده و اوضاع را به مرز انفجار برساند و دامنه آن را به کشورها و مناطق دیگر نیز بکشاند.

بسیاری از منابع به ویژه امریکایی ها می گویند که موضعی که در آخر اتخاذ شد و به تمدید مذاکرات انجامید بسیار تعجب آور بود. چرا که اطلاعات رسیده حاکی از آن بود که واقعا توافق بسیار نزدیک بود. اما ترجیح داده شد، حالا به هر دلیلی، که چند ماه به تاخیر بیفتد، شاید این کار به دلیل اوضاع جاری در داخل ایران باشد. بعضی اطلاعات حاکی از آن است که حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و بعضی از اصلاح طلبان شاید ترجیح می دهند که مذاکرات "موفق" تا سال 2016 یعنی زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران ادامه یابد تا به این ترتیب از توافق نهایی بتوانند در انتخابات ریاست جمهوری که کسی شک ندارد روحانی پیروز آن خواهد بود، استفاده کنند.

از سوی دیگر همین منابع می گویند که دموکرات های تحت رهبری اوباما تا کنون به هیچ چیز نرسیده اند و معتقدند که زمان آغاز تبلیغات ریاست جمهوری می تواند زمان مناسبی برای رسیدن به این توافق باشد.

در این میان نگاه سومی نیز وجود دارد، این نگاه می گوید که انتظار برای انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 به هیچ وجه مطرح نیست برای این که در همین دو سال ممکن است اتفاقاتی بیفتد که قابل پیش بینی برای هیچ کس نباشد که در نتیجه آن ممکن است منطقه و امریکا و حتی شاید دنیا به سمت اوضاع خطرناکی متمایل شوند. آنها همچنین بر این باورند که ایرانی ها روی حزب جمهوری هم اصلا حساب نکرده اند، چرا که آنها همیشه همه چیز را از دریچه امنیتی (Security) و جنگ افروزی دیده اند در حالی که اکنون دنیا نیاز به خاموش کردن آتش جنگ ها و جنگ های نیابی و ایجاد صلح منطقه ای پایدار دارد.

در آخر عده ای نیز می گویند که اصلاح طلبی روحانی مثل اصلاح طلبی خاتمی نیست. آنها نگاه متفاوتی نسبت به ولایت فقیه حتی درگیری ها و حتی جنگ بر سر مذاکرات هسته ای دارند. روحانی تا زمانی که آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب ایران از مذاکرات حمایت کند به مذاکره ادامه خواهد داد، همان طور که تا به حال نیز او حمایت کرده است و با وجود نیروهای تندرو پشت مذاکره کنندگان ایستاده است.
 

منبع: النهار / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: یکشنبه 23 آذر 1393 / انتشار مجدد: یکشنبه 30 آذر 1393