رمزگشایی کیهان از نامه اوباما به رهبر انقلاب

سعدالله زارعی در یادداشت روز کیهان، نامه اخیر اوباما به رهبر معظم انقلاب اسلامی را مورد تحلیل قرار داده است.

به گزارش ایسنا، در این یادداشت می خوانیم: سه نشریه آمریکایی - نیویورک تایمز، وال استریت ژورنال و فارین پالیسی - از ارسال نامه باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به رهبر معظم انقلاب اسلامی خبر داده اند و درباره جزئیات آن هم مطالبی منتشر کرده اند که ضد و نقیض بودن مطالب، بیانگر آن است که جزئیات مطرح شده بیش از آنکه جنبه خبری داشته باشد، گمانه زنی های رسانه ای است. اما واقعیت چیست و در این باره چه می توان گفت؟ طبعا همانگونه که آن سه نشریه سرشناس آمریکایی در کنار خبر نامه به خود اجازه داده اند که حدس و گمانه های خود را ارائه کنند، ما نیز حق داریم استنباط های خود را در این خصوص با مخاطبان در میان بگذاریم؛ گو اینکه در کنار متن افشانشده نامه حقایق غیرقابل انکاری - که با مسائل ایران و آمریکا ارتباط دارند - به ما کمک می کنند تا حدس دقیق تری داشته باشیم. اما در این خصوص نکاتی وجود دارد:

1- باراک اوباما در طول دوره ریاست جمهوری خود سه بار با رهبر معظم انقلاب مکاتبه کرده و در هر سه مورد تلاش کرده تا با کمک ایران گره های سخت سیاست خارجی آمریکا را باز کند و در عین حال در هر نامه تلاش کرده است تا کمک ایران به عنوان اولین گام برای اصلاح روابط ایران و آمریکا تلقی شود. اولین نامه را باراک اوباما در اردی بهشت سال 88 نوشت و در آن از حضرت امام خامنه ای - دامت برکاته - خواسته بود که برای شروع فصل جدیدی از مناسبات بین ایران و آمریکا به واشنگتن کمک کند اما یک ماه بعد و پس از شروع فتنه 88، آمریکا یک بار دیگر از موضع مدعی ظاهر و خواستار سرنگونی نظام جمهوری اسلامی شد! اوباما یک بار دیگر در بهمن ماه سال 91 و در کشاکش مباحث هسته ای نامه ای خطاب به رهبر معظم انقلاب نوشت و در آن از آمادگی واشنگتن برای رسیدن به توافقی دوجانبه با تهران در پرونده هسته ای خبر داد ولی این بار نیز یک سال و نیم پس از صدور نامه از موضع مدعی وارد صحنه شد و ایران را متهم کرد که در تلاش برای تولید بمب اتمی است و از این رو غرب ناگزیر بر حجم و گستره تحریم ها علیه ایران می افزاید!

باراک اوباما سومین نامه را حدود یک ماه پیش و در کشاکش دو بحث موازی خطاب به حضرت امام خامنه ای - دامت برکاته - ارسال کرده است. یکی از این مباحث ناکام شدن آمریکا از ورود دوباره نظامی به فضای عراق به دلیل مخالفت جدی هم پیمانان ایران در این کشور و یکی دیگر مواجهه آمریکا با شروط اعلام شده ایران توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی و پرونده هسته ای و مذاکرات ایران و غرب در این خصوص است. در واقع آمریکا همواره برای رفع مشکل خود و یا هموارسازی راه برای فزون خواهی با ایران مکاتبه کرده و از این رو می توان با قاطعیت گفت که نامه یک ماه پیش اوباما هم ارتباط مستقیمی با بن بست های آمریکا در حوزه سیاست خارجی و به ویژه پرونده های مرتبط با ایران دارد.

2- آمریکا در پرونده تحولات عراق با یک بن بست کمرشکن مواجه شده است. مقامات ارشد آمریکا پس از خروج از عراق در سال 2011 هیچ گاه پنهان نکرده اند که در صدد پیدا کردن راه تازه ای برای بازگشت به عراق هستند. در این بین مقامات دولت اوباما در پنتاگون، سیا و ارتش آمریکا بیش از دیگران سیاست جرج بوش در پذیرش خروج از عراق را زیر سوالات شدید قرار داده اند کما اینکه آن دسته از مقامات نظامی و امنیتی دوره اول بوش که نقش کلیدی در اعزام 300 هزار نیروی نظامی و اطلاعاتی - دولتی و خصوصی - به عراق داشتند، خروج از عراق را اشتباه محض بوش لقب داده و وی را به این دلیل سرزنش کرده اند. از جمله این شخصیت ها می توان به جان نگرو پونته رئیس سابق سیا و سفیر اسبق آمریکا در عراق، پل ولفوویتس معاون وزیر دفاع آمریکا، دیک چنی معاون رئیس جمهور، پل بریمر و جی گارنر اشاره کرد.

بلافاصله بعد از شروع پیشروی داعش در استان های الانبار، صلاح الدین و نینوا، در خردادماه گذشته، کاخ سفید، وزیر خارجه خود را راهی عراق کرد تا از نزدیک اوضاع را مورد بررسی قرار دهد. جان کری به بغداد و اربیل رفت و ارزیابی خود را به مقامات آمریکا ارائه کرد. ارزیابی او از این واقعیت حکایت می کرد که وضع امنیتی عراق آنگونه که رسانه های عربی می گویند وخیم نیست و عوامل معارض دولت بغداد از توانایی زیادی برای «تغییر در عراق» برخوردار نیستند اما در عین حال آمریکا به تحولات امنیتی عراق به چشم یک فرصت نگاه می کرد، به گمان اینکه قادر است با مدیریت اختلافات موجود میان شیعیان، کردها و سنی ها وضع جدیدی در عراق پدید آورد. از این رو آمریکا همزمان با وخیم معرفی کردن شرایط امنیتی در عراق و بحث کردن از خطر توسعه دامنه تروریسم در منطقه تلاش کرد تا اذهان را به سمت لزوم نقش آفرینی دوباره نظامی - امنیتی آمریکا سوق دهد. حملات داعش به استان کردنشین اربیل و وقایعی که در شمال استان نینوا - به خصوص در منطقه تلعفر و منطقه سنجار - شنگال - که محل اقامت ایزدی های عراق است روی داد تاحدی استراتژی مداخله جویی جدید آمریکا را به عنوان یک ضرورت مطرح کرد.

در این بین آمریکا با نگاه به تجربه سال های 2003 تا 2011 و به خصوص تجربه 2003 تا 2007 - یعنی از زمان اشغال تا زمان امضای توافقنامه امنیتی ناظر بر خروج از عراق - مداخله گسترده نظامی را موفقیت آمیز ندانسته و دولت اوباما آن را یک باتلاق پرخطر ارزیابی می کرد. در این میان مقامات آمریکا گمان می کردند که با مداخله محدود نظامی و با مدیریت صحنه سیاسی عراق می توانند بدون توسل به حضور گسترده نظامی و تحمل هزینه زیاد به نتیجه مورد نظر خود که بازگرداندن نقش محوری آمریکا در تحولات سیاسی - امنیتی عراق بوده، دست پیدا کنند؛ از این رو آنان دو موضوع را مورد تاکید قرار می دادند:

1- آمریکا مدعی بود که سیطره داعش بر استان های غربی عراق محصول ضعف تسلیحاتی ارتش عراق است و از این رو پی در پی اعلام می کرد که برای تجهیز ارتش عراق به جنگ افزارهای پیشرفته آمادگی دارد. 2- از طریق حملات هوایی، داعش را در هر کجا که باشد مورد هدف قرار می دهد. آمریکا البته تا امروز و علیرغم گذشت دست کم چهار ماه از طرح این مباحث هنوز نه کمکی به تجهیز ارتش عراق به جنگ افزارهای موثر کرده و نه حملات موثری علیه داعش انجام داده است.

از آن طرف وقتی آمریکا به طور مرموزانه در صدد پیدا کردن راه تازه ای برای سیطره بر عراق بود و به اظهارات ضد و نقیض درباره مسائل امنیتی عراق و مسئولیت جامعه ملل می پرداخت، نیروهای مقاومت عراق به مرور دریافتند که آمریکا قصد ندارد کمکی به آنان در جمع کردن دامنه شرارت های داعش کند.

3- در فاصله زمانی حمله داعش به استان های غربی عراق و اظهارات متناقض مقامات آمریکایی، عراقی ها با تکیه بر فتوای مرجعیت شیعه در نجف و با مدیریت و حمایت جمهوری اسلامی ایران دست به کار شدند و در کنار ارتش و اصلاح بخش هایی از آن، نیروی جدیدی که از ویژگی های اعتقادی و شهادت طلبی برخوردار و به طور کامل جوان بود، به وجود آوردند. این نیروها که به نوعی نسخه نویسی از روی «بسیج مستضعفین» بود، تحت آموزش های ویژه قرار گرفته و آماده عملیات های ویژه که متناسب با سازمان و توانمندی های یک گروه نامتقارن تروریستی بود، شدند. این نیروها که عراقی ها آن را با عنوان «المراتب» می شناسند، از نزدیک به یکصد هزار جوان رزمجوی عاشق اسلام و قرآن تشکیل شده و توانسته در همین مدت کوتاه دستاوردهای بزرگی داشته باشد.

نیروی جدید دفاعی عراق که تحت حمایت مرجعیت نجف و هدایت نظامی ایران وارد میدان شد، در فاصله تیر تا مهرماه یعنی ظرف چهار ماه موفق شد اکثر مناطق عراق را از تصرف داعش خارج کند و این در حالی بود که اکثر تحلیلگران در غرب و کشورهای عربی گمان می کردند به زودی بغداد هم به تصرف داعش درمی آید.

نیروهای المراتب با موفقیت کامل در عملیات های ویژه «العظیم»، «امرلی»، «جرف الصخر» و «بیجی» برتری خود را نسبت به نیروهای مهاجم به اثبات رسانده و نشان دادند که قادر به آزادسازی کامل عراق از تروریسم هستند. همزمان با این عملیات ها و موفقیت نیروهای جهادی در عراق، آمریکایی ها به بمباران مناطقی در عراق به اسم حمله علیه داعش سرگرم بودند. خبرهایی که روی خروجی رسانه های جهان می رفت این بود که نیروهای جهادی عراق به رهبری عملیاتی ایران در حال پاکسازی عراق هستند و سرعت پاکسازی ها در عراق بیانگر قدرت تعیین کننده ایران در معادله امنیتی عراق است. همزمان با این خبر، این نکته هم مطرح می شد که هواپیماهای آمریکایی، منطقه ای را در عراق بمباران کردند. این موضوع به صورت یک صحنه سنجش میزان قدرت ایران و میزان قدرت آمریکا درآمد و مقامات آمریکا را به شدت نگران کرد.

یک نکته مهم در این میان آن بود که آمریکا اصرار زیادی داشت تا ایران و هم پیمانان آن در عراق اجازه دهند آمریکا نیز در این عملیات ها نقشی ایفا کند. نیروهای جهادی عراق و رهبری کننده عملیاتی آنان به خوبی می دانستند که آمریکا حاضر نیست تحت اشراف فرماندهی عملیات های زمینی ضد داعش عمل کند و از این رو مداخله آن نه تنها کمکی به پیشرفت عملیات نظامی نمی کند بلکه یک عامل اخلال کننده نیز خواهد بود. از سوی دیگر «المراتب» و فرماندهی آن به خوبی می دانستند که آمریکا اگر یک گلوله شلیک کند با دروغ پردازی رسانه ای کار را به نام خود تمام کرده و حیثیت نیروهای جهادی که مستقل و اعتقادی بودن از مختصات اصلی آن است را به تاراج برده و باعث یأس مردم عراق از توانایی های خود در مقابله با دشمنان خویش می شدند. از این رو این نیروها به مقامات ارشد عراق اعلام کردند که حاضر به مشارکت با آمریکا در هیچ عملیات نظامی نیستند و در صورت مداخله آمریکا عملیات را متوقف می کنند. این موضوع سبب شد که مقامات ارشد عراق همصدا با نیروهای جهادی مخالفت خود را با مداخله آمریکا در عملیات های جهادی اعلام کنند.

این سیاست ثمره بسیار شیرینی داشت و از این روست که بیش از سه چهارم مناطق تحت اشغال داعش آزاد شده اند بدون آنکه آمریکایی ها در این رابطه حتی یک تیر شلیک کرده باشند. ضربه سنگین چنین وضعیتی به حیثیت امنیتی آمریکا کاملا واضح است و از این رو طبیعی است که آقای اوباما نامه ای بنویسد و از رهبر معظم انقلاب اسلامی که غرب ایشان را نقطه اصلی و مرکزی فتوحات و پیروزی های جبهه اسلام می داند، بخواهد در این خصوص تجدید نظر داشته باشد. رسانه ها - درست یا نادرست - نوشته اند اوباما در نامه خود از حضرت امام خامنه ای - دامت افاضاته - خواسته است که بدون در نظر گرفتن سیاست های آمریکا در سوریه، برای مقابله با داعش به آمریکا اجازه دهد در این رابطه نقشی داشته باشد.

این البته نامه سومی است که برای باز شدن گره آمریکا به ایران رهسپار شده است و البته رهبری معظم انقلاب ضمن آنکه همواره دست کارشناسان را در بررسی موضوع باز گذاشته اند اما در نهایت به یک نکته کلیدی که تاریخ، درستی آن را به تکرار گواهی کرده است، اشاره داشته اند: «ملت ایران به آمریکا اعتماد ندارد. آنان در زیر دستکش های مخملین، دست های چدنی پنهان کرده اند.»