اردوغان به کردهای اقلیم کردستان نیاز دارد

دیپلماسی ایرانی: در حالی که تانک های ترکیه در مرز سوریه قرار گرفته بودند،  جنگ میان کوبانی ها و داعش روز به روز شدت می گرفت. اردوغان اظهار می کرد که هر دو گروه تروریست هستند و کوبانی به زودی شکست خواهد خورد و این فاجعه ای در روابط عمومی ترکیه بود. اما به یکباره اردوغان به اعزام کردهای کردستان عراق برای کمک به کوبانی موافقت کرد. اقدام ترکیه این سوال را مطرح کرد که چرا ترکیه با رفتن پیشمرگه های کرد عراقی به کوبانی موافقت کرده است ؟ برخی بر این عقیده اند که شاید مهمترین عامل موثر در اتخاذ این تصمیم ، اعتراض فزاینده مردم ترکیه به ویژه در مناطق کردنشین این کشور به سیاست آنکارا درقبال تحولات کوبانی است . در چند هفته گذشته اکثر شهرهای کرد نشین ترکیه ، صحنه اعتراض و نارضایتی از دولت آنکارا بود که چرا در قبال تحرکات داعش و کشتار در کوبانی ، ساکت است و درعمل با بستن مرزها به روی شهروندان و گروههایی که داوطلب رفتن به کوبانی هستند ، دست داعش را در کشتار کردها باز گذاشته است. اما نگاه دیگر بیان می کند برای حزب عدالت و توسعه که خود را برای انتخابات سال آینده پارلمانی ترکیه آماده می کند، استمرار بی توجهی به وقایع کوبانی و سرکوب و کشتار کردها درداخل ترکیه ، امکان پذیر نبود . این فرض غالب است که مقامهای ترکیه از پدید آمدن دیدگاه منفی به دولت در میان کردهای ترکیه و در منطقه به شدت نگران شده اند . هرچند گمانه های متفاوتی در این باره منتشر و گفته شده و باز به صورت شفاف معلوم نیست ترکیه با چه مکانیسمی به پیشمرگه های کرد عراقی اجازه داده تا برای جنگ با داعش به کوبانی بروند. اما انجام چنین دستوری تا حدودی از اعتراض های داخلی ترکیه را فروکش کرده است. در این باره با افشار سلیمانی سفیر اسبق ایران در آذربایجان و کارشناس مسایل ترکیه به گفت وگو پرداختیم:

دلیل تغییر رویکرد ترکیه به کوبانی و اجازه کمک ها از سمت کردستان عراق به این منطقه چیست؟

به نطر می رسد فشار افکارعمومی منطقه، اعتراضات در درون ترکیه ، اصرار آمریکا و متحدین غربی وعربی اش که ائتلافی علیه داعش تشکیل داده اند، افزایش پناهندگان از کوبانی به خاک ترکیه، درخطر قرارگرفتن پروسه صلح با کردها به ویزه پ.ک.ک دراین تغییر رویکرد موثر بود.

‫تا چه حد این دیدگاه در مورد ترکیه مورد قبول است که گفته می شود در برابر دو حالت قرار بگیرد: یا به کردهای عراق پشت کند و نسبت به نفوذ داعش بی تفاوت باشد و اجازه فعالیت به آن بدهد، یا این که به این دو حزب کردی که امتداد فکری – سیاسی کردهای ترکیه به رهبری عبدالله اوجالان، محسوب می شوند، مجال فعالیت دهد؟

فراهم کردن زمینه ورود پیشمرگ های اقلیم کردستان عراق به کوبانی نیز از این جهت حائز توجه است که اردوغان و دولت ترکیه روابط خوبی با بارزانی دارند و درواقع به او اعتماد دارند و نگران تاثیر گذاری کردهای اقلیم بر کردهای ترکیه نیستند؛ درصورتی که از اتحاد کردهای ترکیه و سوریه که وابسته به پ.ک، ک هستند، نگران است، به ویژه در مورد خودمختاری کردهای سوریه که می تواند به ترکیه تسری پیدا کند.

تا چه حد مساله شکست اتحاد دموکراتیک در معرکه عین العرب یا کوبانی که پایان طرح خودمختاری کردها محسوب می شود، بر مواضع ترکیه اثر داشته؟

ترکیه و به ویژه اردوغان به اقلیم کردستان از منظر ژئو پولیتیکی، موضوع کردها ، انرژی و ایفای نقش توازنگرانه با بغداد، تهران و دمشق و مسایل منطقه ای نیازمند است. بنابراین امکان پشت کردن به کردهای عراق ازسوی ترکیه وجود ندارد.

اینکه گفته شده حضورنیروهای پیشمرگ دوست اردوغان در اربیل که دشمن تاریخی اوجالانی ها هستند و وفادار به مسعود بارزانی، به همراه نیروهای نظامی مخالف سوریه که آنکارا سه سال از عمر بحران سوریه را صرف آموزش آنها کرده است، به عنوان هدیه مسموم اردوغان به کوبانی و کردهای ترکیه یاد می شود، آیا مورد تایید است؟

دررابطه با داعش هم، آنکارا نمی تواند نسبت به آن بی تفاوت باشد، هرچند که نگران اجرای عملیات تروریستی در داخل ترکیه است. باتوجه به فشارهایی که ازسوی امریکا و داخل ترکیه وجود دارد نیز ابن بی تفاوتی امکان پدیر نیست.

پس نمی توان عبارت هدیه مسموم را در اینجا تلقی کرد؟

مشکل ترکیه این است که خود را دروضعیت پارادوکسیکالی قرارداده است؛ ازیک سو با هدف ساقط کردن بشاراسد در ایجاد داعش و امثالهم نقش ایفا کرده و ازسوی دیگر با مشکل حضور آنها در کنار مرزهایش مواجه شده است. این درحالیست که داعش در مرز سوریه وعراق باید بیشتر ایفای نقش می کرد. بحران کردهای ترکیه در داخل، ارتباط انها با کردهای سوریه، اتخاد احتمالی آنها با هم در آینده ، نگرانی از داعش، فشار غربی ها وعرب ها ترکیه را در وضعیت آچمز قرداده است. همچنین شکست اتحاد دموکراتیک و خودمختاری در مناطق کرد نشین سوریه، هرچند که می تواتد موجب کاهش نگرانی ترکیه شود، اما سبب رفع بحران کردی در سوریه و ترکیه نخواهد شد. درآینده سوریه ، کردها سهم خود را مطالبه خواهندکرد. با حذف فیزیکی بخشی از کردهای سوریه به دست داعش که ترکیه در پی آن بود، این بحران قابل حل نیست. دیدیم که حتی این رهیافت هم دوام نیاورد و اردوغان اجازه ورود پیشمرگ های اقلیم کردستان عراق را به کوبانی صادرکرد. بعید به نظر می رسد پیشمرگ های کرد عراق که دوستدار اردوغان هستند برای کردهای سوریه و ترکیه سمی باشند. به هرحال آنها هم کرد تبارند و به قول مثل معروف که البته در آن مناقشه ای نیست، اگر گوشت همدیگر را هم بخورند استخوانشان را بیرون نخواهند انداخت. بازی ترکیه در سوریه پاشنه آشیلی برای اردوغان که به تازگی درقامت ریاست جمهوری درترکیه ایفای نقش می کند، خواهد بود. اردوغان با افزایش تنش و چالش در داخل و خارج نزدیک و افزایش هزینه های ترکیه ، در مسیر طرح های سیاسی و اقتصادی خود سنگ اندازی می کند.

انتشار اولیه: چهارشنبه 14 آبان 1393 / انتشار مجدد: سه شنبه 20 آبان 1393