آغاز تلاش های دیپلماتیک عراقی ها در تهران و ریاض

اعتماد: حیدر العبادی، نخست وزیر عراق در حالی دوشنبه شب وارد تهران شد که دو روز دیگر فواد معصوم، رییس جمهوری عراق نیز راهی عربستان می شود. هر دوی آنها نخستین بار است که سفری دو جانبه را از زمان تصدی گری مسوولیت های خود در حکومت جدید عراق انجام می دهند. نخست وزیر عراق که مسوول امور اجرایی کشور است به ایران می آید و رییس جمهوری این کشور که بیشتر وجهی نمادین دارد اما از جایگاه سیاسی بالایی برخوردار است، به عربستان می رود. حیدر العبادی نخستین سفر خارجی خود را به عنوان یک سفر دوجانبه به ایران اختصاص داده است. اگر سفر او به نیویورک که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل انجام شد را در نظر نگیریم سفر العبادی به تهران نخستین سفر خارجی او محسوب می شود. وی به همراه هیاتی عالیرتبه به تهران می آید و آن طور که دفتر نخست وزیر عراق گفته است درباره مسائل دو جانبه به ویژه تحکیم جبهه مبارزه با داعش به کشورمان می آید. همان جبهه یی که عراق اصرار دارد که ایران در آن باشد و امریکا توجهی به اصرار آن نمی کند. سفر نخست وزیر عراق به ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، اول از همه نشان می دهد که ایران پرنفوذترین کشور حال حاضر عراق است که عالی ترین رییس اجرایی این کشور نخستین سفر خود را به آن انجام می دهد. نخست وزیر عراق هنوز به ایالات متحده که در برابر عراق مسوولیت امنیتی دارد و به آن لشکرکشی نظامی کرده است و وانمود می کند که از حکومت جدید این کشور حمایت می کند، سفر نکرده است و قبل از همه ایران را برای انجام نخستین سفر خود بر می گزیند. از سوی دیگر بر اساس آن چه نخست وزیر عراق گفته، تحکیم جبهه مبارزه با داعش و گروه های تروریستی و تکفیری وابسته به آن مهم ترین دلیل سفر او به ایران است. در حالی که جبهه مبارزه با داعش از وجهه غربی آن را ایالات متحده رهبری می کند و تحت این نام پیمانی ایجاد کرده است، نخست وزیر عراق به ایران می آید. ایرانی که با اشتباه استراتژیک غرب از پیمان بین المللی مبارزه با داعش کنار گذاشته شده است. اما اگر غرب بر اشتباه خود اصرار دارد، به نظر می رسد که عراقی ها نمی خواهند در این اشتباه استراتژیک سهیم باشند. عراقی ها از روز نخست شکل گیری پیمان امریکا برای مبارزه با داعش کنار گذاشتن ایران را خطایی بزرگ دانستند. اکنون آنها می خواهند با سفر نخست وزیرشان به تهران اشتباه بودن این خطا را ثابت کنند و می خواهند با کمک گرفتن از ایران بگویند که این تهران است که قبل از همه به آنها در مبارزه با داعش کمک می کند، خطر داعش را درک می کند و به طور جدی به فکر مبارزه با این شبکه بزرگ تروریستی است. کما اینکه در عمل نیز ثابت شده که ایران بیشترین تاثیر را در مبارزه با داعش چه در مناطق کردنشین و چه در دیگر مناطق عراق داشته است. آزادی امرلی نمونه روشن حضور ایران در صف مقدم مبارزه با داعش است. اگر از این زاویه به موضوع بنگریم آنگاه بهتر می توانیم اهمیت سفر حیدر العبادی به ایران را درک کنیم. از سوی دیگر همزمان با سفر نخست وزیر عراق به تهران رییس جمهور این کشور نیز به عربستان سعودی می رود. اگر بخواهیم بگوییم که عربستان تاکنون در عراق نقش ایجابی نداشته بر کسی پوشیده نیست که به دلیل عدم رعایت منافعش حتما نقش سلبی داشته است. عربستان از ابتدای سقوط حکومت بعثی در عراق تاکنون با به رسمیت نشناختن حکومت جدید این کشور و با خودداری از برقراری روابط دیپلماتیک با بغداد عملابه جبهه مخالفان حکومت عراق وارد شده و حتی از این فراتر می توان گفت که رهبری این جبهه عربی طایفه گرا را بر عهده داشته است. این نقش آفرینی عربستان سبب شده است تا خشونت در این کشور نیز به شدت تشدید شود.
    با تغییر نوری مالکی و روی کار آمدن حیدر العبادی به جای او عربستان تصمیم گرفت تا تغییری در روابط تیره خود با عراق ایجاد کند. برای همین به محض اینکه نخست وزیر جدید عراق انتخاب شد جزو نخستین کشورهایی بود که از این تغییر استقبال کرد. با سفر ابراهیم جعفری، وزیر امور خارجه عراق به عربستان تلاش شد تا صفحه تازه یی در روابط دو کشور گشوده شود. در حال حاضر ریاض وعده بازگشایی سفارت خود در بغداد را داده است و انتظار می رود روابط دیپلماتیک دو کشور به زودی از سر گرفته شود. در این میان عربستان ایران را رقیب سرسخت خود در منطقه می داند. تقریبا در تمامی پرونده های منطقه یی ردی از این رقابت مشاهده می شود. با این تفاوت که عربستان هر جا که نتوانسته رقابت نرم خود را پیش ببرد به رقابت سخت روی آورده است. عراقی ها خود را قربانی رقابت های سرسختانه عربستان می دانند. مواضع بسیاری از عراقی ها حاکی از آن است که آنها ریاض را در پشت بسیاری از حرکت های تروریستی می دانند و معتقدند که بسیاری از حمایت های عربستان از گروه های مختلف سیاسی عراقی با نگاه طایفه یی صورت گرفته است. از این دریچه می توان سفر فواد معصوم به ریاض همزمان با سفر حیدر العبادی به تهران را تلاشی از سوی بغداد برای حفظ موازنه های سیاسی در عراق دانست. به عبارت دیگر عراقی ها تلاش می کنند به عربستانی ها بفهمانند نزدیکی به ایران و داشتن رابطه مستحکم با تهران به معنای تخریب روابط با کشورهای عربی به ویژه عربستان و دوری از آنها نیست و ریاض نباید از این بابت نگران باشد. کما اینکه سفر مقام های ارشد عراقی به این دو کشور به این معناست که بغداد جایگاه ایران و عربستان را در منطقه به خوبی درک می کند. عراقی ها انتظار دارند بر خلاف پیش بینی امریکایی ها که به اذعان خودشان به دنبال جنگ طولانی با داعش در عراق هستند، جنگ با این شبکه تروریستی زیاد طول نکشد. آنها تلاش می کنند به زودی موصل و دیگر شهرهای تحت اشغال داعش را پس بگیرند و شکستی سخت را بر این شبکه تروریستی تحمیل کنند. بخشی از این تلاش ها مربوط به تکاپوهای دیپلماتیک است. تلاش هایی که می توانند آن را در تهران و ریاض دنبال کنند.