وین 7 مقدمه یی برای موفقیت؟

نویسنده: علی خرم
 

اعتماد: وین 7 در محیطی آرام و کم نشاط آغاز شده و دو روز کاری را پشت سر گذاشته تا به سوال مهمی پاسخ دهد که آیا می توان به سوی موفقیت حرکت کرد؟ این موفقیت اراده و سپس اسباب و لوازم می خواهد. تا آنجا که به اراده مربوط می شود در مواضع اعلامی هر دو طرف، پیام های مثبت دیده می شود.جان کری، وزیر امور خارجه امریکا در پاریس اظهار داشت درهای پرونده هسته یی ایران به روی موفقیت باز است. حسن روحانی نیز در منتهای خوش بینی در مصاحبه تلویزیونی خود اظهار داشت ظرف 40 روز آینده می توان به موفقیت دست یافت. اما آیا واقعا هر دو طرف به اندازه کافی اراده دارند؟ کسی نمی داند این اراده ها برای نیل به موفقیت کافی است یا خیر. آیا هر دو طرف می خواهند تا آخرین لحظه یعنی سوم آذرماه مواضع خود را کماکان حفظ کنند؟از طرف دیگر موضوعات محتوایی مذاکرات همچنان بر جای خود باقی است.دو موضوع برای ایران و گروه 1+5 مهم است: چگونگی لغو تحریم ها و جدول زمانی آن که برای ایران اساسی محسوب می شود و کمیت وکیفیت غنی سازی در ایران که برای گروه 1+5 و خصوصا برای امریکا موضوعی حیاتی تلقی می شود.لغو تحریم ها که افسار بخش کمی از آن دست امریکاست موجب نگرانی ایران است. اگر قرار باشد افسار این موضوع در دست تندروهای امریکا در کنگره باشد به هیچ وجه قابل اعتماد و اطمینان برای ایران نیست زیرا تندروهای امریکایی نه تنها اعتقادی به لغو تحریم ها ندارند بلکه در صدد افزایش تحریم های موجود هستند. دولت امریکا قادر نیست به صورت قانونی و مستند قولی بدهد که از اجرای کامل آن اطمینان حاصل شود. در این طرف ایران بر غنی سازی خود در شکل حاضر اصرار دارد و مایل نیست از توانایی و ظرفیت غنی سازی خود چشم پوشی کند.غرب هم نگران است که در شکل حاضر، ایران می تواند غنی سازی بیش از پنج درصد را هر آن گاه که بخواهد عملیاتی سازد و اگر قصد نیت تسلیحاتی شدن داشته باشد در ظرف چند ماه می تواند نیت خود را به اجرا درآورد. لذا امریکا و مجموعه غرب روی فرمولی کار می کنند که در صورت اتفاق فوق ایران نیازمند یک سال وقت باشد. این دیدگاه نشان می دهد غرب به ایران اطمینان نداشته و هنوز احتمال می دهد ایران قصد تسلیحاتی شدن داشته باشد. ایران هم که به امریکا در مورد لغو تحریم ها نمی تواند اعتماد کند لذا دو طرف در فضای بی اعتمادی یا کم اعتمادی نسبت به هم به سر می برند و حاصل آن شده که نمی توانند مذاکرات را به سوی نهایی شدن برنامه جامع هسته یی و شروع دوران اعتمادسازی سوق دهند. این فضا باعث شده مذاکره کنندگان دو طرف و به ویژه ایران امیدوار به کسب نتیجه در کوتاه مدت و از جمله در این دور از مذاکره نباشند.البته این دور از مذاکره که بیشتر یک ارزیابی از مواضع طرفین محسوب می شود در جای خود مفید بوده و هر دو طرف را به سرنوشت احتمالی تا پایان سوم آذرماه آشنا می سازد تا قبل از اینکه دیر شود، اگر قرار است تغییراتی در تصمیمات خود به وجود آورند. به همین جهت گفت وگوهای دکتر ظریف با خانم اشتون مواضع کلی ایران با 1+5 و گفت وگوهای همه جانبه با جان کری و سپس سه جانبه با هر دو نفر بسیاری از ابهامات را برای طرفین روشن ساخته است.دعوت دکتر ظریف برای عزیمت گروه کارشناسی 1+5 به وین رسمیت به اجلاس وین می دهد و نشان از این دارد که گفت وگوهای دو روز اخیر راه را برای مذاکرات کارشناسی باز کرده و امکان دارد بخش دیگری از متن معوقه برنامه جامع هسته یی بتواند مورد بررسی و پیشرفت قرار گیرد. اما روی این مذاکرات قطعا مسائل منطقه یی و بین المللی سایه افکنده. از اواسط وین 2 که روند پرنشاط مذاکرات به هم خورد، تحولات منطقه یی و بین المللی هم به نوبه خود تاثیر قابل توجهی بر مذاکرات باقی گذاشت. در آن هنگام بحران اوکراین و صف آرایی شرق و غرب دامن مذاکرات هسته یی ایران را هم گرفت و به سردی و کند شدن روند مذاکرات انجامید. روسیه و چین در پرتو تحریم های غرب دیگر انگیزه یی برای تفاهم با غرب در گروه 1+5 و پرونده هسته یی ایران نداشتند که البته تمایلات ایران به سوی شرق هم به این سوءتفاهم دامن زده است. موضوع بعدی، افزایش اقدامات تروریستی در عراق و سوریه بود که نقش مثبت و کارای ایران در این قضیه نادیده گرفته شد و دلخوری و کمتر فعال شدن ایران را به همراه آورد. ایران هرگونه همکاری با غرب در موضوع داعش را منوط به همکاری غرب در پرونده هسته یی اعلام کرد. این بگومگوی ایران با غرب در مسیر مقابله با اقدامات تروریستی داعش و ایفای نقش باعث افزایش سردی در گفت وگوهای هسته یی شد. دو طرف چگونه می توانند در صحنه یی با هم تقابل داشته و در صحنه دیگر با هم کاملارفاقت کنند. این موضوع به ایران می آموزد که برای تقویت موضوع هسته یی که مهم ترین پرونده سیاست خارجی کشورمان است، باید از حسن نیت و همکاری در سایر موضوعات بهره گرفت نه اینکه سایر موضوعات ایران باعث سردی روند پرونده هسته یی شوند. بی شک اگر ایران و گروه 1+5 از فرصت باقی مانده تا سوم آذر استفاده کافی نبرند کسی نمی تواند ضمانت کند که مذاکرات تمدید می شود و اگر هم تمدید شود از فضای مثبت قبل از اجلاس وین 6 برخوردار شود. به عبارت دیگر ممکن است پرونده هسته یی ایران وارد دوره یی طولانی و فرسایشی شود که به نفع مصالح و امنیت ملی و در جای خود به نفع اقتصاد و صنعت کشورمان نخواهد بود.