شکست مذاکرات هسته ای آرزوی انتخاباتی مخالفان دولت یازدهم

آرمین منتظری: بیش از یک هفته از حضور محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران در موضوع هسته ای،در شورای روابط خارجی آمریکا و گفت وگوی وی با برخی اندیشمندان مراکز تضارب افکار آمریکا گذشته است اما هنوز برخی چهره ها و رسانه های مخالف دولت و روند مذاکرات هسته ای، سخنان ظریف در این نشست را دستمایه انتقادات گوناگون علیه دولت و مخالف خوانی هایشان در خصوص روند مذاکرات هسته ای قرار داده اند.

به گزارش گروه تحلیل پایگاه خبری امیدهسته ای، واضح و بدیهی است آنچه مخالفان روند مذاکرات هسته ای به ظریف نسبت می دهد، نشانی از واقعیت ندارد اما چه می شود کرد وقتی که حتی انتشار دقیق سخنان محمد جواد ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا و حتی توضیح برخی از مقامات دولتی با هدف شفاف سازی نیز نمی تواند مخالفان را قانع کند. چه اینکه مخالفان اساسا تنها آنچه که خود می خواهند می شنوند و ظاهرا عمدی در نشنیدن توضیحات دارند.

به نظر می رسد مخالفان به زعم خود در سخنان ظریف آن خطی را که خود به دنبال آن بوده اند یافته اند و حالا به هیج قیمتی حاضر نیستند از این خط تبلیغاتی علیه دولت دست بردارند. و این خط دقیقا همان خط انتخابات است.

اما پیش از همه لازم است بدانیم که محمد جواد ظریف دقیقا در شورای روابط خارجی چه گفت. ظریف در پاسخ به سوالی در خصوص تاثیرات احتمالی شکست مذاکرات هسته ای در سیاست خارجی و سیاست داخلی ایران گفت:«مسلما تاثیرگذار خواهد بود. چراکه ایران روندی را آغاز کرده است و براساس این روند، هدف ما تغییر فضای سیاست خارجی دولت ایران بوده است. اما اگر امروز، به رغم تمام تلاش های ما برای توافق، در دستیابی به توافق هسته ای شکست بخوریم، مردم ایران فرصت دارند تا در انتخابات مجلس که ١٦ ماه بعد برگزار می شود، پاسخ شکست ما در مذاکرات را بدهند. آخرین باری که ما برای توافق با غرب بر سر برنامه هسته ای مان تلاش کردیم - منظورم سال های ٢٠٠٤ و ٢٠٠٥ است - روی گشاده ما از سوی اتحادیه اروپا رد شد. چراکه اتحادیه اروپا به تنهایی با ما مذاکره نمی کرد و فردی در کاخ سفید و فردی دیگر در وزارت امورخارجه آمریکا نشسته بود و از توافق ممانعت به عمل آورد. درست مثل برخی که امروز، فارغ از این که توافق چه پارامترهایی داشته باشد، آن را نمی خواهند. در آن زمان وقتی مذاکرات شکست خورد، مردم ایران پاداش شکست ما در مذاکرات را در انتخابات با انتخاب رئیس جمهوری متفاوت دادند که ٨ سال در مسند ماند و مرا زودتر از موعد بازنشسته کرد.حالا من دوباره زنده شده ام فکر می کنم خیلی اهمیت دارد مراقب این باشیم که جامعه جهانی و به خصوص غرب، درحال ارسال چه پیامی به ایران است. آیا به دنبال توافق با ایران است. آیا روی گشاده ایران و نگاه رو به جلوی ایران پاسخ مثبت را دریافت خواهد کرد یا این که این روی گشاده بار دیگر رد خواهد شد و من فکر می کنم که مردم ایران به این پیام جامعه جهانی بر سر صندوق های رای پاسخ خواهند داد». 
مخالفان دولت اما از قول وی نوشته اند: آقای ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا موضع تاسف آوری گرفته و گفته است:«در صورت شکست مذاکرات ایران و ١+٥ دوستان ما در انتخابات مجلس آینده شکست می خورند و جریان غرب ستیز در ایران، مجلس را در اختیار خواهند گرفت». 

فارغ از اینکه این ها که از قول ظریف نوشته اند از زمین تا ثریا با اصل سخنان ظریف تفاوت دارد، اما نکته ای در این میان است که توجه به آن خالی از لطف نیست و آن نکته اینکه دلیل اصرار جریان مخالف دولت به ایجاد ارتباط میان سخنان ظریف و انتخابات آینده مجلس چیست؟

واقعیت این است که انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بدیهی است که هم جریان های سیاسی متمایل به دولت و هم جریانات سیاسی مخالف دولت برای پیروزی در آن برنامه ریزی کنند. در این میان جریانی سیاستی خاص را در مذاکرات هسته ای به پیش می برد که عملا هم نتیجه ای برای کشور به دنبال نداشت و در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 در مقابل جریانی که قائل به تغییر و تحولی در روند مذاکرات هسته ای بود شکست خورد.

در نتیجه آرای مردم بود که امروز شاهد سیاست جدید ایران در مذاکرات هسته ای هستیم. آنچه که ظریف در شورای روابط خارجی بر زبان آورد، دقیقا از همین منظر قابل ارزیابی است. ظریف صراحتا اعلام کرد که؛«ایران یک بار در دولت سید محمد خاتمی، با روی گشاده به غرب بر سر مذاکرات هسته ای به مذاکره نشست اما در نهایت با کارشکنی طرف غربی این مذاکرات به نتیجه نرسید و مردم در انتخابات رئیس جمهوری را انتخاب کردند که روندی متفاوت با رئیس جمهور قبلی در پیش بگیرد. امروز هم که مردم بار دیگر به گشودن پنجره مذاکرات هسته ای به روی غرب، با انتخاب حسن روحانی رای داده اند، این فرصت و این حق را دارند که در صورت کارشکنی غرب، پاسخ غرب را در انتخابات آینده بدهند».

ظریف در هیچ بخشی از سخنانش مذاکرات هسته ای را به مسائل داخلی ایران پیوند نزد و از یکی به نفع دیگری، چنانچه مخالفان می گویند، سوء استفاده نکرد. اتفاقا ظریف با سخنانی زیرکانه حافظه تاریخی غرب را بار دیگر زنده کرد و تلویحا خطاب به غرب اعلام کرد؛«بار دیگر فرصتی به شما روی آورده و اگر از این فرصت استفاده نکنید، در انتخابات بعدی پنجره این فرصت بسته خواهد شد». این فرصت چیزی جز به رسمیت شناختن حق قانونی ایران برای برخورداری از برنامه صلح آمیز هسته ای و لغو همه تحریم های غیرقانونی علیه ایران، نیست.

مخالفان ظریف را به استفاده از مذاکرات هسته ای به عنوان کمپین انتخاباتی متهم می کنند و صراحتا می نویسند که؛ «تیم هسته ای توافق در مذاکرات را  برای اهداف سیاسی و انتخاباتی در داخل کشور  لازم دارد». اگر بخواهیم خیلی خوشبینانه به این ادعا بنگریم و نیت خوانی نکنیم، باید بگوئیم که آنها که چنین سخنان و چنین ایده ای را دنبال می کنند و به دنبال تئوریزه کردن این ایده در افکار عمومی هستند، به اشتباه یک نکته اساسی را نمی بینند.

نخست اینکه مذاکرات هسته ای مستقیما زیر نظر رهبر معظم انقلاب هدایت می شود و ایشان بارها حمایت خود را از ادامه مذاکرات و تیم مذاکره کننده هسته ای اعلام کرده اند.

دوم اینکه وزارت امورخارجه و سازمان انرژی اتمی که دو بال مهم در مذاکرات هسته ای هستند در طول تاریخ فعالیت پس از انقلاب، وارد جناح بندی ها سیاسی نشده اند. آنچه که در وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی اهمیت داشته و دارد و دیپلمات ها و متخصصان کشورمان به دنبال آن هستند حفظ منافع ملی کشور در سایه سه اصل عزت، حکمت و مصلحت است. بنابراین وارد آوردن اتهام های متفاوت به وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی راه به جایی نمی برد و اتهام ورود به جناح بندی های سیاسی اتهامی نچسب و غیرمنصفانه است.

اما سوالی که دراین بین مطرح می شود این است که مخالفان دولت چه اصراری به پیوند زدن نتیجه مذاکرات هسته ای به سیاست داخلی کشور دارند؟ فکر کردن به پاسخ این سوال موجب می شود که به این بیاندیشیم که کدام جناح سیاسی بر روی شکست مذاکرات هسته ای و استفاده از پیامدهای آن در انتخابات آینده مجلس شرط بندی کرده است؟ کدام جناح سیاسی است که با دامن زدن ، و تعبیر و تفسیر نادرست و قلب شده سخنان ظریف در شورای روابط خارجی امریکاف سعی دارد تا زمینه را برای تضعیف جریان های حامی دولت در انتخابات اینده فراهم کند؟ کدام جریان است که به دنبال شکل دادن افکار عمومی با استفاده از نتیجه مذاکرات هسته ای است؟پاسخ به این سوال کاملا واضح و مبرهن است.

در واقع این ظریف نبود که مذاکرات هسته ای را به مسائل داخلی کشور پیوند زد. بلکه این مخالفان دولت هستند که بسیار سعی می کنند که این اتفاق رخ دهد. چراکه آنها تنها راه بازگشت شان به قدرت را در شکست مذاکرات هسته ای می بینند.اشتباه راهبردی این دسته از مخالفان دولت این است که مذاکرات هسته ای را یک پروژه می بینند و نه یک پروسه.

در حالیکه سخنان ظریف نیز در شورای روابط خارجی امریکا ناظر بر نگاه پروسه ای به مذاکرات هسته ای بود. پروسه ای که در زمان دولت سید محمد خاتمی آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد و در این پروسه ممکن است اتفاقاتی رخ دهد و سیاست کشور در خصوص شیوه مذاکرات تغییر کند. تغییری که ممکن است در یک انتخابات رخ دهد. چه اینکه در انتخابات ریاست جمهوری سال 84 و انتخابات ریاست جمهوری سال 92، شاهد تغییر روند این پروسه بودیم.

 نگاه پروژه ای اما راه به منافع جناحی و گروهی می برد. نگاه پروژه ای موجب می شود که برخی منافع جریان و جناح متبوع خود را بر اساس مذاکرات تعریف کنند. همین که امروز شاهدش هستیم. امروز می بینیم که برخی سعی دارند روند مذاکرات هسته ای را از پروسه ای بودن به پروژه ای بودن تقلیل دهند و از این تقلیل تنها ارتقا جناح سیاسی خود را مراد می کنند و بس و آنچه که در این میان مظلوم و مغفول واقع می شود منافع ملی کشور است. که البته نزد مردم و نخبگان هوشیار و ناظر قطعا چنین نخواهد بود.