آیا عراق روی پای خود خواهد ایستاد؟

دیپلماسی ایرانی: انتخاب حیدر العبادی به عنوان جانشین نوری مالکی نشانه ای امیدبخش برای کشوری است که سال ها درگیر جنگ فرقه ای شده است.برنارد گوئرتزمن از شورای روابط خارجی امریکا با  ند پارکر که از تحلیل گران باسابقه ی عراق است مصاحبه ای اختصاصی داشت که در زیر می خوانید:

در روزهای اخیر تغییرات مهمی در عراق اتفاق افتاده است. حیدر العبادی به عنوان جانشین نوری مالکی معرفی شد که مورد حمایت ایالات متحده هم قرار دارد. آمریکا هم این روزها مشغول حمله هوایی به مواضع داعش برای کمک به کردها است. آیا این تحولات شما را به بهبود اوضاع دلگرم می کند؟

اوضاع هنوز نامعلوم است. انتخاب حیدر العبادی به عنوان نخست وزیر توسط رئیس جمهور و رئیس پارلمان نشانه ای امیدبخش است. العبادی یک مسلمان میانه رو است و درک عمیقی از این که چه اقداماتی باید برای رفع شکاف های عراق انجام شود، دارد. کشوری که دولت مرکزی بر یک سوم آن کنترل ندارد و  پیشروی ارتش در شمال کشور حیاتی است. به نفع هیچ کس نیست که داعش پیشروی داشته باشد. اگر دامنه ی درگیری ها به کردستان کشیده شود، این امر می تواند  ضربه بزرگی به ثبات دراز مدت در عراق و منطقه  باشد.

خروج مالکی از قدرت چه تاثیری دارد؟

بعد از هشت سال، مالکی از قدرت خارج شد. البته این موضوع به این معنا نیست که دیگر بازیگران فضای سیاسی عراق در ایجاد این بحران تقصیری نداشته باشند. به وضوح روشن است که تمام بازیگران سیاسی عراق در این که داعش توانسته است یک سوم کشورشان را اشغال کند، مقصر هستند. سوالی که مطرح می شود این است که عراق چگونه می تواند خود را نجات دهد؟ خروج مالکی از قدرت واقعا نشان داد که دیگر بازیگران سیاسی (کردها، شیعیان و سنی ها) خواستار چه چیزی هستند.

اهمیت بازپس گیری سد موصل چیست؟

با وجود این که کنترل سد موصل مجدداً در اختیار نیروهای کرد قرار گرفته است، اما مسئله ی مهم خود شهر موصل می باشد. این سد، یک هدف استراتژیک بود چون با تخریب آن موصل و قسمت زیادی از شمال کشور را سیل فرا می گرفت. البته شاید این یک سناریوی غیر محتمل بوده باشد چون داعش خواستار این است که موصل پایتخت خلافتش باشد و به همین دلیل این شهر را با استفاده از سیل تخریب نمی کرد. مسئله ی کلیدی، خود موصل است و این که چگونه از دست داعش خارج شود و همین طور دیگر مناطق شمالی عراق، شهرهای کوچکتر، مناطق نفتی و استان های دیاله و الانبار که در اشغال داعش هستد.

بزرگترین چالشی که عراق در حال حاضر با آن روبه رو است چیست؟

شما با با چندین مشکل به نام های داعش، گروه های سنی مسلح متعدد، درگیری های قومی و افسران سابق ارتش که به شدت از شیعیان که از سال 2003 حکومت را در دست دارند، عصبانی، بی اعتماد و سرخرورده هستند، روبه رو می باشید. چگونه می توان آنها را متقاعد کرد که  شر دولت مرکزی در بغداد در مقایسه با داعش کمتر است؟ این محاسبات تاکنون تغییر نکرده است.

آیا العبادی این مشکل را درک می کند؟

العبادی و افرادی که در کنار وی هستند درکی اصولی از این که چگونه باید این مشکل حل شود، دارند. آنها  خشم سنی ها- که در سال 2006 و 2007 به خاطر راهیابی به جریان اصلی عراق و یا شغل های دولتی و نظامی و پایان ممنوعیت حزب بعث با القاعده جنگیدند - را درک می کنند. احزاب سنی به دنبال این اقدامات بودند ولی در این قمار شکست خوردند. بعد از شکست القاعده، بسیاری از آنها که در این جنگ مشارکت داشتند با عنوان جنبش بیداری سنی ها یا به حاشیه رانده شده، یا از کشور فرار کرده و یا دستگیر شدند. و اعطای مشاغل امنیتی و دیگر مشاغل دولتی به عده ای از انها آنگونه که وعده داده شده بود هم محقق نشد.

در انتخابات سال 2010 این اوضاع بدتر شد، مالکی در قدرت ماند و به طور حقیقی قدرت را تقسیم نکرد و این موضوع منجر به ناراحتی بیشتر سنی ها شد. در همان زمان مالکی به دنبال آشتی با سنی ها بود، ولی وی و دیگر احزاب شیعه دیدی بدبینانه نسبت به سنی ها و حتی آنهایی که درگیر مبارزه با القاعده بودند، دارند. حتی احزاب شیعه مخالف مالکی هم دیدی منفی نسبت به سنی ها داشته و آنها را به چشم یک تهدید، مشکوک به ارتباط با تروریسم و یا داشتن رابطه با حزب بعث و نظامی های سابق نگاه می کنند.

منبع: شورای روابط خارجی / ترجمه : تحریریه دیپلماسی ایرانی   

انتشار اولیه : چهارشنبه 5 شهریور 1393 / باز انتشار : دوشنبه 10 شهریور 1393