روسیه اوکراین را با پرونده هسته ای ایران معامله نمی کند

دیپلماسی ایرانی: اوکراین و فعالیت های هسته ای ایران؛ دو پرونده ای که روسیه را درگیر خود کرده است. یکی در قامت عضو شورای امنیت و دیگری به عنوان فدراسیونی که سال ها بر منطقه اوکراین تسلط داشته و این منطقه پل ارتباطی با اتحادیه اروپا محسوب می شد. از این رو شاید به نظر رسد که حل یکی از پرونده ها بر دیگری اثرگذار باشد. در هر دو این پرونده ها آمریکا به عنوان طرف مقابل قرار دارد. با این تفاوت که روسیه و آمریکا در پرونده هسته ای ایران تا حدودی مواضع مشترک دارند. تنها تفاوتشان در نوع استفاده از فعالیت های هسته ای است. روسیه هر چند فعالیت های هسته ای ایران در سطح صنعتی را نمی پذیرد اما فعالیت های تحقیقاتی و توسعه ای را می پذیرد. با این حال هم روسیه و هم آمریکا پای تمام قطعنامه ها را امضا کردند. اما بحران اوکراین به نطقه تقابل روسیه و آمریکا تبدیل شد. نقطه ای که از آن به عنوان آغاز جنگ سرد یاد می کردند. برخی بر این باورند که طولانی شدن فرایند مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 به بهره برداری روسیه از این مذاکرات به نفع اوضاع این کشور در اوکراین کمک می کند. موضوعی که از سوی برخی کارشناسان رد می شود چرا که به باور آنها ماهیت بحران اوکراین و فعالیت های هسته ای ایران متفاوت است. این مساله موجب شد تا گفت وگویی با حسن بهشتی پور کارشناس مسایل بین الملل داشته باشیم:

برخی معتقدند بین مساله اوکراین و پرونده هسته ای ایران ارتباطی وجود دارد بدین معنا که طولانی شدن فرایند مذاکرات هسته ای میان ایران و آمریکا به بهره برداری روسیه به نفع موضوع اوکراین کمک می کند. آیا این دیدگاه مورد تایید است؟

پرونده هسته ایران مربوط به قبل از بحران اوکراین است. در موضوع پرونده هسته ای ایران، آمریکا در زمان بوش خواهان حمله نظامی به ایران بود در حالی که روسیه با این موضع مخالفت می کرد. البته هم روس ها و هم آمریکایی ها در عدم دستیابی ایران به فعالیت های هسته ای مشترک بودند و حتی با هم به تمام قطعنامه ها علیه ایران رای دادند. اما تفاوت ظریفی میان موضع آمریکا و روسیه وجود دارد. روس ها با فعالیت های هسته  ایران در حد تحقیقات موافق بودند. به همین دلیل هیچ شواهد قابل قبولی که روسیه در روند مذاکرات کارشکنی کرده باشد، وجود ندارد. این فرانسه بود که در دور دوم مذکرات کارشکنی ایجاد کرد. روس ها هیچگاه در فرایند مذاکرات کارشکنی نکردند.

آیا اساسا در مساله بحران اوکراین و تقابل آمریکا و روسیه پیوندی با مذاکرات هسته ای وجود دارد؟ آیا این دو بهره برداری های همسو از هم دارند؟

پیش از این روسیه اعلام کرده بود که شاید در نوع نگاهش به پرونده هسته ای ایران و همکاری که با غرب داشته است، تجدید نظر کند. بدین مفهوم که سرانجام فعالیت های هسته ای به نفع ایران تمام شود. اما عملا بعد از دور دوم مذاکرات روسه ها هیچ اقدامی له یا علیه فعالیت های هسته ای و مذاکرات انجام ندادند. آنها همان موضوعی که از قبل داشتند را دنبال کردند. موضع روسیه در قبال ایران همواره ثابت بوده است؛ اینکه ایران به فعالیت های هسته ای در حد صنعتی دسترسی نداشته باشد و تنها در حد تحقیقات و توسعه فعالیت کند. در عین حال اقدام نظامی نیز علیه ایران صورت نگیرد و راه حل میانی برای فعالیت های هسته ای ایران در نظر گرفته شود. روس ها هیچ گاه با فعالیت های هسته ای ایران در حد صنعتی موافق نبودند زیرا مشتری خود را از دست می دادند. روس ها صادرکننده اورانیوم غنی شده به ایران و سایر کشورها هستند.

اگر آمریکا و روسیه در حل بحران اوکراین به تفاهم برسند، اثری بر مذاکرات هسته ای ایران خواهد داشت؟

ماهیت مساله هسته ای ایران با بحران اوکراین متفاوت است. این که چه عواملی موجب درگیری غرب با روسیه شده است، ارتباط منطقی با مساله هسته ای ایران وجود ندارد. مساله هسته ای ایران یک روندی داشته که هم روسیه و هم آمریکا بر سر آن با یکدیگر موافق بوده اند. تفاوت آمریکا و روسیه در مساله هسته ای ایران بر نوع استفاده و عدم استفاده است. حتی در زمان تحریم ها روسیه به ایران کمک کرد. آمریکا خواهان قرار دادن تحریم های بانکی و نفت در قطعنامه بود که روسیه با آن مخالفت کرد. باید این سوال را مطرح کرد که اگر موضوع پرونده هسته ای ایران حل شود چه کمک به حل بحران اوکراین می کند؟ آیا آمریکا دست از حمایت از اوکراین بر می دارد؟ این گونه نیست. روسیه بدون اوکراین نمی شود. اوکراین سال ها پل ارتباطی روسیه با اتحادیه اروپا بوده است. اوکراین برای روس ها مهم است. آنها نمی توانند مساله اوکراین را بر سر مساله هسته ای ایران معامله کنند. اوکراین حتی برای اتحادیه اروپا نیز مهم است.

انتشار اولیه: شنبه 25مرداد 1393 / باز انتشار : شنبه 1 شهریور 1393